mouwen steken
Sommige voorbeelden zijn zo gewoon, dat we niet meer zien hoe bijzonder ze zijn. Ze vormen het bewijs van de verandering die gaande is. En niet voor de eerste keer. Nederland kent een lange traditie van een stevig maatschappelijk middenveld van eigenwijze en vindingrijke burgers die de handen uit de mouwen steken. Van de gildes in de middeleeuwen tot de onderlinge verzekeraars, woningbouwcoöperaties en schoolverenigingen in de twintigste eeuw.
Het idee is simpel. In de economie draait het om concurrentie en eigen belang, in de coöperatieve samenleving draait het om samenwerking en gedeelde belangen. De kracht van deze initiatieven ligt in de samenwerking van mensen die zich uit zichzelf verbinden rond een gedeeld belang of een gezamenlijke interesse. Initiatieven ontstaan als mensen iets anders willen en denken iets beter te kunnen dan de overheid of de markt op dat moment levert.
Wij zijn ook een vrijwilligersland. De helft van alle Nederlanders is in zijn vrije tijd actief als vrijwilliger in de eigen buurt, de kerk of in de zorg voor anderen. Zonder deze inzet zouden we geen buurthuizen, voetbalclubs, fanfares of toneelverenigingen hebben. Die verbinding in verenigingen zie je ook in nieuwe vormen: het clubje dat elke week
met elkaar hardloopt, communities op het internet of het WhatsApp-groepje van buurtbewoners die elkaar waarschuwen voor onveilige situaties. Ook deze nieuwe vormen zijn onderdeel van de coöperatieve samenleving. Ze laten zien dat niemand voor zichzelf leeft, maar altijd in verbinding met de mensen om ons heen.
De belangrijkste opgave voor de politiek is om de coöperatieve samenleving de ruimte te laten en voorrang en vertrouwen te geven. Dit is van ons allemaal. Vrijwilligerswerk is geen sluitstuk van beleid en eigenaarschap krijg je alleen door verantwoordelijkheid én zeggenschap los te (durven) laten.
• Wij willen in iedere gemeente een maatschappelijk initiatiefrecht of uitdaagrecht voor burgers die met elkaar een taak - en het bijbehorend budget - van de gemeente willen overnemen omdat ze een beter plan hebben. Gemeenten moeten deze initiatieven faciliteren en voorrang geven boven het eigen beleid.
• Naast het zorgverlof willen wij een vrijwilligersverlof, waar sociale partners in cao’s afspraken over maken. De rijksoverheid geeft het goede voorbeeld door in de cao Rijk een regeling voor vrijwilligersverlof op te nemen. De belastingvrije vrijwilligersvergoeding wordt verhoogd.
• Wij willen de maatschappelijke onderneming wettelijk verankeren als een eigen rechtsvorm voor maatschappelijke initiatieven zonder winstoogmerk. Een wettelijke basis regelt de structuur en de zeggenschap van belanghebbenden en maakt het mogelijk om maatschappelijke ondernemingen voorrang te geven bij overheidsaanbestedingen.
• Wij stimuleren maatschappelijke organisaties om zich om te vormen tot een
vereniging, waarbij de zeggenschap bij de leden ligt. Dit vinden wij vooral van belang voor organisaties waar belanghebbenden maar een beperkte keuze hebben voor een andere aanbieder, zoals bij een woningcorporatie of een verpleeghuis. • Sport is maatschappelijk goud, dat we moeten verzilveren. Het verbindt mensen en is gezond. Wij versterken verenigingen en willen meer voorzieningen voor sport en beweging in de openbare ruimte. We vergroten het sportaanbod voor kinderen met een beperking en ondersteunen kinderen van ouders die sporten niet kunnen betalen.
• Wij zorgen dat de buurtsportcoaches hun werk kunnen blijven doen. Zij bieden laagdrempelige sport- en bewegingsactiviteiten in de wijk voor mensen die door armoede of andere belemmeringen weinig of niet sporten. De coaches hebben in het bijzonder oog voor de (talent)ontwikkeling van kinderen en jongeren.
inkomen van hun werknemers. Met elkaar brengen werkgevers en werknemers
de welvaart op voor ons allemaal. Wij investeren in een krachtig economisch
herstel en bouwen door aan een duurzame, toekomstbestendige en weerbare
economie met alle ruimte voor goed ondernemerschap.
Ondernemers zien nieuwe uitdagingen als een kans. Zo zorgen ze elke dag opnieuw voor innovatie, banen en het inkomen van talloze huishoudens in ons land. Dankzij hun ondernemerszin en creativiteit brengen we met elkaar de middelen op om een hoog niveau van zorg, onderwijs en welzijn waar te maken. Ook dat is zorg voor elkaar. Het coronavirus heeft de economie diep geraakt. Veel signalen staan op rood. De stabiele groei van de afgelopen jaren is omgeslagen in een ongekende krimp. De werkloosheid loopt op en investeringen lopen terug. Op de staatsbalans zijn de overschotten als sneeuw voor de zon verdwenen.
Toch geloven wij dat we alles in huis hebben om sterker uit deze crisis te komen, als we nu de juiste lessen trekken, ondernemers de ruimte geven en het economisch herstel gebruiken als aanjager van noodzakelijke veranderingen. De crisis heeft fundamentele tekortkomingen blootgelegd die om een oplossing vragen. Bedrijven bleken kwetsbaar door hoge schulden en lage buffers. Flexwerkers betaalden een hoge prijs voor hun vrijheid op de arbeidsmarkt. En een deel van de productie en de export viel weg omdat internationale productieketens stilvielen. Maar de crisis laat ook de veerkracht zien van ondernemers die niet bij de pakken neer gaan zitten en nieuwe wegen inslaan om hun winkel of bedrijf door de crisis te loodsen.