Suggesties voor vervolgonderzoek

Naar aanleiding van de resultaten en de zwakke punten uit het onderzoek worden er in deze paragraaf enkele suggesties gedaan voor vervolgonderzoek. Het gaat hierbij met name om verwachtingen en interessante onderwerpen voor vervolgonderzoek.

Ten eerste zou de usability van de internetbehandeling beter moeten worden onderzocht door middel van gebruikerstesten, zodat het duidelijker wordt waarom enkele onderdelen van de internetbehandeling, zoals het gokschrift, minder goed worden beoordeeld en hoe deze verbeterd zouden kunnen worden om het gebruik te verbeteren en het aantal drop-outs te verlagen. Enkele voorbeelden van items uit de vragenlijst die minder goed werden beoordeeld en waarop een gebruikerstest zich zou kunnen richten zijn:

 ‘Ik vind dat de titels van de klikbare elementen duidelijk maken welke informatie ik er kan vinden.’

 ‘Ik vind de manier waarop het gokschrift ingevuld moet worden duidelijk.’  ‘Ik vind het invullen van het gokschrift via internet lastig.’

 ‘Ik vind de invulmethode van het gokschrift prettig om te gebruiken.’  ‘Ik vind het gemakkelijk om de ontvangen berichten te beantwoorden.’

Daarnaast is het interessant om de impulsiviteit van de cliënten in behandeling mee te nemen in een volgend onderzoek. Op dit moment zijn hierover geen gegevens bekend en daarom kunnen er, met behulp van de literatuur, alleen veronderstellingen worden gedaan over de invloed van impulsiviteit op de intentie voor het aanmelden voor een behandeling en de hoge drop-out percentages in de internetbehandeling.

Vervolgens is het ook interessant om de zelfeffectiviteit van de cliënten in behandeling, maar ook de zelfeffectiviteit van de risico- en probleemgokkers die nog niet in behandeling zijn te onderzoeken ten opzichte van het volgen van een (internet)behandeling. In dit onderzoek is dit construct echter buiten beschouwing gelaten, omdat vanwege de omvang van het onderzoek niet alles kon worden meegenomen en omdat de mate van zelfeffectiviteit in de eerste instantie niet leek te passen bij de theorieën. Uit het onderzoek is echter gebleken dat de zelfeffectiviteit een rol lijkt te spelen bij de intentie voor het aanmelden voor een behandeling, wat mee had kunnen worden genomen onder de ontvanger kenmerken van de ‘Diffusion of Innovations’ theorie.

Uit de literatuur is gebleken dat genetische aanleg van invloed is op de ontwikkeling van problematisch gokgedrag (Ibáñez et al., 2003; Lobo & Kennedy, 2009; Winters & Rich, 1998). Aangezien de mate van gokverslaving samenhangt met de intentie voor het volgen van een behandeling is het interessant om te onderzoeken of er wellicht een indirecte relatie bestaat tussen de genetische aanleg en de intentie om een behandeling voor het gokgedrag te volgen.

In het vervolgonderzoek moet de sociale factor en de dynamische omgeving waarin een individu zich bevindt mee worden genomen in het onderzoeksmodel. Een model dat hiervoor als basis zou kunnen dienen is ‘medicine 2.0’, (Eysenbach, 2008). Hierin wordt het belang van sociale netwerken benadrukt bij het gebruik van webgebaseerde services voor

gezondheidszorgconsumenten, zorgverleners, patiënten, gezondheidsprofessionals en

biomedische onderzoekers, die de applicatie gebruiken om sociale netwerken, deelname, apomediatie (informatie inwinnen met behulp van mensen of toepassingen), samenwerking en openheid te bewerkstelligen en te faciliteren tussen en binnen deze gebruikersgroepen. Binnen dit model is er ruimte voor het modelleren van relaties tussen actoren.

Het aantal cliënten in behandeling in het eerste jaar na de lancering van www.alcoholdebaas.nl, een internetbehandeling voor individuen met een alcoholverslaving, bedroeg 515, terwijl dat er voor gokkendebaas.nl slechts 41 zijn (Tactus Verslavingszorg, 2007). Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat de internetbehandelingen die door Tactus Verslavingszorg worden aangeboden, allemaal zijn gebaseerd op hetzelfde concept. Dit kan voordelen hebben met betrekking tot consistentie en herkenbaarheid, maar één concept voor de behandeling van verschillende soorten verslavingen kan ook nadelen hebben. Doordat het aanbod van internetbehandelingen voor verschillende verslavingen steeds verder wordt uitgebreid, is er ook in toenemende mate sprake van verschillende doelgroepen. Niet iedere doelgroep is hetzelfde en daardoor is een andere aanpak voor de ene doelgroep wellicht geschikter dan voor de andere doelgroep, dit wordt ‘tailoring’ of ‘targeting’ genoemd. Dit is het proces waarin een specifieke, gedragsgerichte communicatie of interventie wordt ontwikkeld, gebaseerd op de karakteristieken van de doelgroep of individuen uit de doelgroep (Campbell & Quintiliani, 2006). Campbell & Quintiliani (2006) vonden in hun review van de literatuur een positief effect van tailoring op het onthouden van de boodschap, het grondiger lezen van de boodschap en de attitude over de relevantie van de boodschap in vergelijking met boodschappen die geen gebruik maakten van tailoring. Ook Noar, Benac & Harris (2007) vonden dat boodschappen die gebruik maken van tailoring een positiever effect hadden op het beïnvloeden van gezondheidsgedrag dan boodschappen die dat niet deden. Hierbij waren een aantal variabelen van belang: het type gezondheidsgedrag, de doelpopulatie, het aantal contactmomenten tijdens de interventie, de lengte van de follow-up, het aantal en type theoretische concepten en of de demografische kenmerken en/of gedrag gebruik maakten van tailoring. Halder, Tiro, Glassman, Rakowski, Fernandez, Perez et al. (2008) geven aan dat de tailoring gebaseerd moet zijn op een theoretisch kader en verfijnd moet worden door het testen in de doelpopulatie. Uit het huidige onderzoek is gebleken dat de problematische gokkers die bereid zijn hun gedrag te veranderen, het gebrek aan face-to-face contact en de mate van vrijheid, wat typische kenmerken zijn voor de internetbehandeling, meer als nadelen te zien. Een gokverslaving verschilt daarnaast van andere vormen van verslaving, zoals alcohol of cannabisverslaving, omdat er geen sprake is van middelenafhankelijkheid. Wellicht is het daarom

nodig om het concept waarop de internetbehandelingen zijn gebaseerd, meer toe te spitsen op de specifieke doelgroep waarvoor deze bedoeld is. Een onderzoek naar het ‘concept internetbehandeling’ voor verschillende doelgroepen lijkt daarom interessant en nuttig om meer aan te kunnen sluiten op de behoeften van de doelgroep.

8. AANBEVELINGEN

In dit hoofdstuk worden aanbevelingen aan Tactus Verslavingszorg gedaan om risico- en probleemgokkers beter te bereiken, de internetbehandeling te verbeteren en de intentie van de doelgroep om zich aan te melden voor een behandeling te vergroten.