Hoofdstuk 3 Wij zoeken jou!
4. Terugblik: Authenticiteit
5.3 Storytelling en de bijdrage van de documentaire
Dat documentaires de realiteit op een bepaalde manier manipuleren om een visie over te brengen, is al erkend (Nichols 2010; Bordwell & Thompson 2010). De verhalende en retorische kracht van de documentaire is het abstracte zichtbaar maken en het specifieke uitdiepen om blik te werpen op een algemene zaak (Nichols 2010).
De analyse heeft enkele verschillen blootgelegd tussen de uitingen van de beweging en die van de documentaire. De documentaire construeert een verhaal waarbij bepaalde hoofdpersonen worden geïntroduceerd die een verhaal vertellen en een kijkje in hun wereld bieden. De websites en facebookpagina’s zijn praktischer en meer gestructureerd ingericht: ze werken met duidelijke afbakeningen en duidelijke richtpunten, terwijl de documentaires juist proberen juist over te brengen of een context te bieden om de kijker te overtuigen. De verhalen van de jeugdwensen van de refuseniks en de teleurstelling hierin, wekt associaties op met de eigen kinderdromen van de kijker. Zo confronteert de blik van de Afrikaanse meisjes die de camera in kijken of deze juist ontwijken de kijker met een wereld waar hij of zij misschien normaal heel ver van af staat. De documentaires geven de activisten, en de bewegingen, een gezicht.
119 Een belangrijk waarde van de documentaire is dat het pretentie heeft de realititeit te tonen. Het medium suggereert authenticiteit, maar kan in feite dezelfde middelen toepassen als een fictionele film. Waar de kijker op de websites van de initiatieven verwacht wordt een overtuigende retoriek te treffen, wordt er in de documentaire niet meteen vanuit gegaan- deels omdat de documentaire als een onafhankelijk en authentiek medium wordt gezien. Dit maakt dat de documentaire op een subtiele wijze kan overtuigen. In het geval van de anti-FGM beweging en de Good Food Movement lijken de documentaires een werkelijkheid en de beweging zélf te scheppen. Just Do It en On the Objection
Front zorgen voor het emotioneel beladen en het oproepen van begrip voor een
reeds bestaande beweging of groep. Het verschil tussen de documentaire en de publieke online uitingen zit hem toch vooral in het beeldende en verhalende aspect. Humor, gezelligheid of leed krijgen meer draagkracht door de combinatie van muziek, beelden en tekst.
De documentaires hebben echter twee belangrijke zwaktepunten vergeleken de online kanalen: zij zijn niet interactief en ze zijn van relatief lange duur. De documentaires dienen in dit opzicht vooral als achtergrond informatie voor de reeds geïnteresseerden. Ze bieden echter geen duidelijk handelingsperspectief voor deelnemers en passen hun inhoud niet aan op dat wat de kijker wil weten. Dit maakt een website, Facebookpagina of Twitteraccount makkelijker en efficiënter.
Mogelijk is dit ook de toekomst voor social issue documentaires die grassroots bewegingen representeren. Abrash en Winton zijn van mening dat er momenteel nieuwe documentairevormen ontstaan die vluchtiger, interactiever en toegankelijker zijn. Zij worden daarnaast door burgers gemaakt en stimuleren zo participatie. Voor volgend onderzoek zou het interessant zijn te kijken hoe de documentaire zich heeft aangepast om de nieuwe generatie activsiten aan te spreken en hoe bewegingen de documentaire dan inzetten.
120 5.4 Vervolgonderzoek
Dit onderzoek heeft als doel noties als grassroots en collectiviteit te verduidelijk en eventueel te problematiseren en de bijdrage van de documentaire in de identiteitsconstructie van de beweging voor een deel bloot te leggen. Hierbij is gekeken naar de vier documentaires als construerende teksten die vorm kunnen geven aan ideologieën en narratieven.
Een beeldanalyse is echter altijd standplaatsgebonden en is daarmee gebaseerd op cinematografische kennis en eigen interpretatie. Door hierop te wijzen en de persoonlijke associaties tot een minimum te brengen, heb ik geprobeerd de subjectiviteit te legitimeren. Het onderzoek heeft daarnaast een specifieke focus op documentaires gehad en biedt daarom ruimte voor verder onderzoek. Zo zijn de motieven van de filmmakers in dit onderzoek niet nadrukkelijk meegenomen en de verhouding tussen de bewegingen en documentairemakers kan een interessant subject zijn voor vervolgonderzoek.
Er is daarnaast specifiek gekeken naar de constructie van een boodschap en de beweging. Maar heeft de documentaire ook daadwerkelijk impact gehad? Een goede campagne is vereist om van een documentaire een activerende actor te maken, aldus Patricia Finneran in Documentary impact: Social Change Through
Storytelling (2014). Hoe bewegingen documentaires of andere media inzetten in
een campagne kan mooi voer voor volgend onderzoek zijn.
De vergelijking met de websites en de Facebookpagina’s heeft een tipje van de sluier opgeworpen over de communicatiemiddelen van bewegingen en hoe zij zichzelf profileren. Dit onderzoek genereert wellicht meer begrip over de constructie en overtuigingstechnieken van sociale bewegingen, maar zal gezien moeten worden in een groter geheel. De sociale bewegingindustrie is immers een netwerk vol actoren en alleen het bestuderen van de culturele artefacten zal slechts in bepaalde mate duidelijkheid scheppen. Er kan nog gekeken worden naar wie de documentaires kijken en hoe zij informatie eruit filteren en meenemen in hun acties.
‘Now there’s a grassroots activism movement…’ begon Efua Dorkenoo in
121 met dezelfde insteek. Zo zie je maar dat het allemaal kan beginnen met een zo’n statement in de media.
122 Bibliografie
Appel, Markus & Richter, Tobias (2010) ‘Transportation and Need For Affect in narrative Persuasion: A Meditaed Moderation Model’, in: Media
Psychology, 13:2, pp. 101-135.
Assman, Jan & Czaplicka, John (1995) ‘Collective Memory and Cultural Identity’, in: New German Critique, 65, pp. 125-133.
Atton, C (2013) Reshaping Social Movement Media for a New Millenium, Taylor & Francis
Bebbington, Anthony et all. (2008) ‘Social Movements and the Dynamics of Rural Territorial Development in Latin America’, in: World Development, Vol. 36, No. 12, pp. 2874–2887
Benford, Robert D. & Snow, David A. (2000) Framing Processes and Social Movements: AN Overview and Assessment’, in: Annual Review of
Sociology, Vol. 26, pp. 611-639.
Benford, Robert D. & Hunt, Scott A. (2004) ‘Chapter 19: Collective Identity, Solidarity and Commitment’, in: Snow, David et all. (2004) The
Blackwell Comanion to Social Movements, Oxford: Blackwell Publishing
Ltd.
Bernstein, Mary. (2005) ‘Identity Politics’, Annual Review of Sociology, 31, pp. 47- 72.
Bernstein, Mary. (1997) ‘Celebration and Suppression: The Strategic Uses of Identity by the Lesbian and Gay Movement’, in AJS, 103:3, pp. 531-565. Bordwell, David & Thompson, Kirsten (2010) Film Art: An Introduction, New York:
McGraw-Hill
Brain, Rosalynn (2012) The Local Food Movement: Definitions, Benefits & Resources, Extension Sustainability, Utah University.
Burgess, Jean (2007) ‘Hearing Ordinary Voices: Cultural Studies, Vernacular Creativity and Digital Storytelling’, in: Continuum: Journal of Media &
Cultural Studies, 20:2, pp. 201-214.
Butler, Judith (1988) ‘Performative Acts and Gender Constitution: an Essay in Phenomenology and Feminist Theory’, in: Theatre Journal, 40:4, pp. 519 – 531.
123 Chiu, Kuei-fen (2013) ‘Documentary Filmmaking as Ethical Production of Truth’,
in: Concentric: Literary and Cultural Studies, 19:1, pp. 203-220.
Christens, Brian (2010) ‘Public Relations Building in Grassroots Community Organizing: Relational Intervention for Individual and Systems Change’, in:
Journal of Community Psychology, 38:7, pp. 886-900.
Christensen, Christian () ‘political Documentaries, Grassroots Distribution and Online Organization: The Case of Brave New Films’
Dani, Mario (2011) The concept of Social Movement’, The Sociological Review, 40:1
Deleuze, Gilles and Guattari, Félix, (2004 [1980]) “November 28, 1947: How Do You Make Yourself a Body without Organs?” in A Thousand Plateaus:
Capitalism and Schizophrenia. Transl. Brian Massumi. London: Continuum,
pp. 149-166.
Donk, Wim van den (2004) Cyberprotest: New media, citizens and social
movements
Downing, Robert (2008) ‘Social Movement Theories and Alternative Media: An Evaluation and Critique’, in: Communication, Culture and Critique, pp. 40- 50.
Edwards, Gemma (2014) Social Movements and protest
Escobar, Arturo (1992) ‘REFLECTIONS ON ‘DEVELOPMENT’: Grassroots
approaches and alternative politics in the Third World’, in: Futures, […] Esteva, Gustavo & Prakash, Madhu Suri (1998) Grassroots Post-Modernism:
Remaking the Soil of Cultures. Beyond the individual self, human rights and development
Finneran,Patricia. (2012) Documentary Impact: Social Change Through Storytelling, INSPIRIT Foundation.
Fleisher, C.S. (2003) ‘Managing the Grassroots and Assessing its Performance’,
Journal of Public Affairs, 3:4, pp. 371-382.
Fominaya, Cristina F. (2010) ‘Collective Identity in Social Movements: Central Concepts and Debates’, in: Sociogy Compass, 4:6, pp. 393-404.
Michel Foucault , (1988 [1976]) “Method” (on power), pp. 92-98 (till 1. ‘Rule’); and “Domain” (on sexuality), pp. 103-113, in The History of Sexuality I: The Will
124 Gillmor, Dan. (2004) We the Media: Grassroots Journalism By the People, For the
People
Godman, Marion (2013) ‘Why we do things together: the social motivation for joint action’, Philosophical Psychology, 26:4.
Goodwin, Jeff & Jasper, James (2005) ‘Rethinking Social Movements: Structure, Meaning and Emotion’, in: Contemporary Society, 34:4, pp. 402-403.
Hansen, Sarah (2012) Cultivating the Grassroots: A Winning Approach for
Environment and Climate Funders, National Committee of Responsive P
hilanthropy.
Hansen, Sarah. (2012) ‘The Case of Funding Grassroots Organizing’, Social Policy Hertz, Noreena. (2011) Co-op capitalism: A new economic model from the carnage
of the old. Co-operatives UK Limited
Jenkins, Henry. (2006) Convergence Culture: Where Old and New Media Collide Juris, Jeff. (2007) ‘A New Way of Doing Politics? Global Justice Movements and the
Cultural Logic of Networking’, in: Recherches Sociologiques et
Anthrologique
Juris, Jeff .(2005) ‘The New Digital Media and Activist Networking within Anti- Corporate Globalization Movements’, Cultural Production in a Digital Age, 597, pp. 189-208.
Lambert, Joe. (2013) Digital Storytelling: Capturing Lives, Creating Community,
Routlegde: New York.
Lievrouw, Leah (2001) ‘New Media and the `Pluralization of Life-Worlds'
A Role for Information in Social Differentiation’, in New Media & Society, 3:1, pp.17-28.
Mamadouh, Virginie. (2004) ‘Internet, Scale and the Global Grassroots:
Geographies of the IndyMedia Network of Independent Media Centres’,
Tijdschrift voor economische en sociale geografie, 95: 5,pp. 482–497.
MacDonald, Mia. (2001) Social Movements and Grassroots Organizing: Lessons for
Reproductive Health and Rights Organizations, Executive Summary,The Ms.
Foundation for Women.
McAdam, Doug e.a. (1996) Comparative Perspectives on Social Movements: Political Opportunities, mobilizing Structures and Cultural Framings, Cambridge University Press.
125 Mifsud, Mari Lee & Johnson, Scott., (2000) Dialogic, dialectic, and rhetoric:
Exploring human dialogue across the discipline, Southern Communication Journal, 65: 2-3
Nash, K. e.o. (2014) New Documentary Ecologies: platform, practices and
discourses, Palgrave Mcmillan: London.
Nichols, Bill (2010) ‘What Makes Documentaries Engaging and Persuasive?’and ‘How Have Documentaries Addressed Social and Political Issues?’, in:
Introduction to Documentary, Second Edition, Indiana University Press:
Bloomington, pp. 94-119, 212-252.
Nichols, Bill. (2010) An Introduction to Documentary, Second Edition, MUSE Østebø, Marit & Østebø , Terje. (2014) ‘Are Religious Leaders a Magic Bullet for
Social/Societal Change? A Critical Look at Anti-FGM Interventions in Ethiopia’, Africa Today, 60:3, pp. 82-101.
Phelps, Edmund (2013) Mass Flourishing: How Grassroots Innovation Created Jobs,
Challenge and Change, Princeton University Press: Princeton NY.
Pinnick, Aaron (2007) ‘Variations on Diagnostic and Prognostic Framing in the Zapatista Army of National Liberation (Ezlin) Movement’, Master Thesis Sociology, Texas A & M University.
Porta, Donnatella della & Diani, Mario (2006) Social Movements: An Introduction, Blackwell Publishing
Polletta, Franscesca. (1998) "It Was like a Fever ..." Narrative and Identity in Social Protest - Social Problems, 45:2, pp. 137-159.
Polletta, Francesca & Jasper, James (2001) ‘Collective Identity and Social Movements’, in: Annual Review of Sociology, Vol. 27, pp. 283-305.
Perera, Suvendrini & Razack, Sherene H. () At the Limits of Justice: Women of
Colour on Terror
Rubin, Jeffrey W. (2004) ‘Meanings and Mobilizations: A Cultural Politics Apporach to Social Movements and States’, in: Latin American
Research Review, 39:3, pp. 106- 142.
Sandoval, Gerardo F. (2005) ‘Network Power for Social Change: grassroots Organizing Efforts via Informational Technologies in Califonria’s Central Valley’, in: Berkeley Planning Journal, 18:1, 3-33.
126 Schemblach, Raphael (2011) ‘How do radical climate movements negotiate their
environmental and their social agendas? A study of debates within the Camp for Climate Action (UK)’ University of Manchester
Shiwy, Freya (2014) ‘An Other Documentary Is Possible: Indy Solidarity Video and Aesthetic Politics’, in: Navarro, Vinicius & Rodriguéz, Juan Carlos (2014)
New Documentaries In Latin America, Palgrave MacMillan.
Smith, Adrian e.a. (2012) ‘Grassroots innovation movements: challenges and contributions’, in: Journal of Cleaner Production (2013), pp.1-11
Smith, Christian 2014 Disruptive Religion: the Source of Faith in Social Movement Activism, Routledge: New York.
Smith, David. H. (1997) ‘The International History of Grassroots
Associations’, International Journal of Comparative Sociology, 38: 3, pp. 189 – 216.
Snow, David, e.a. (2008) The Blackwell Companion to Social Movements, Wiley- Blackwell Publishing: Oxford.
Smith, Jackie (1997) ‘Transnational Social Movements’, in The Wiley- Blackwell Encyclopedia for Social and Political Movement, Wiley Blackwell Publishing: Oxford.
Smith, Micheal Peter. ‘Can you Imagine? Transnational Migration and the Globalisation of Grassroots Movements’, Social Text, 39, pp. 15-33.
Steinberg, Marc W. (1998) ‘Tilting the Frame’, Theory and Society, 27, pp. 845-872. Stover, John A. (2012) ‘The Intersections of Social Activism, Collective Identity and
Documentary Filmmaking’, Dissertations, Paper 396, pp. iv-275.
Stover, John (2015) ‘Framing Social Movements Through Documentary Films’,
Context, 12:4, pp. 56-58.
Tarrow, Sidney (2011) Power in Movement: Social Movements and Contentious
Politics, Cambridge University Press: Cambridge.
Voida, Amy (s.d.) ‘Bridging Between Grassroots Movements and Nonprofit Organizations’, Donald Bren School of Information and Computer Sciences, University of California, Irvine.
Wagle, Udaya (1999) ‘The Civil Society Sector in the Developing World’, Public
127 Weber, Edward (2003) Bringing Society Back in: Grassroots Ecosystem
Management, Accountability and Sustainable Communities. The MIT Press: Cambridge.
Wignaraja, P. (1993) New social movements in the south: empowering the people, pp. xviii- 275.
Winston, Brian (2013) The Documentary Film Book, Palgrave MacMillan: London. Winton, Ezra (2007) The Spaces Between: Grassroots Documentary Distribution and
Exhibition as Counterpublics.
Youmas, William Lafi & York, Jillian (2012) ‘Social Media and the Activist Toolkit: user Agreements, Corporate Interests, and the Information Infrastructure of Modern Social Movements’, in: Journal of Communication, pp. 315-329. Zhang, Jerry (2013) ‘Online Astroturfing: A Theoretical Perspective’, in 19th
Americas Conference on Information Systems, AMCIS 2013 - Hyperconnected World: Anything, Anywhere, Anytime. pp. 2559-2565.
Andere bronnen
(z.n.) ‘Power to the People’, ( 8 October 2012) Tegenlicht
http://tegenlicht.vpro.nl/nieuws/energie/citizenergy/Nieuw- Kapitalisme.html.
(z.n.) (z.d.) ‘The Good Food Movement’, Farm Aid
http://www.farmaid.org/blog/the-good-food-movement/
(z.n.) (z.d.) ‘The Local Food Movement’, Department of Environment & Society.
https://extension.usu.edu/files/publications/publication/sustainability_201 2-09pr.pdf
Abrash, Barbara (2009) ‘Social Issue Documentary: The Evolution of Public Engagement’, CMS Impact
Amar, Zoe (September 2014) ‘Six reasons why charity should harness hyperlocal communications’, The Guardian. http://www.theguardian.com/voluntary- sector- network/2014/sep/04/six-reasons- charities-focus-locally- media-communications
Auteserre, Severine (2014) To Solve Mass Violence, Look to Locals, TED Talks.
128 Grossman, Michele (October 2014) ‘Tough is not enough: ten smarter ways to
counter violent extremism’, in: The Conversation,
http://theconversation.com/tough-is-not- enough-ten-smarter-ways-to- counter-violent-extremism-32690
Hill, Logan (2011)‘The Messy Work of Examining Disorganisations’, New York
Times http://www.nytimes.com/2013/01/13/movies/social-movement- documentaries-at-sundance.html?_r=0
Jones, Owen (December 2014) “The year the grassroots took on the power- and won’, The Guardian,
http://www.theguardian.com/commentisfree/2014/dec/28/year- grassroots- powerful- elites-democracy
Nawaz, Maajid (July 2011) A global culture to fight extremism, TED Talks.
Oosterveer, Danny (2011) ‘Trends voor 2012: Grassroots, Domotica en cashless betalen’, Marketing Facts.
http://www.marketingfacts.nl/berichten/20111128_trends_voor_2012_dee p_crisis_and_bright_spots
Pirog, Rich e.a. (2014) The Local Food Movement: Setting the Stage for Good Food. MSU Centre for Regional Food Systems.
Puglisi, Daniel (2015) ‘Back to The Grassroots: A view on the Johannesburg International Civil Society’, Concord Europe,
http://www.concordeurope.org/blogs/seamus-jeffreson-s-blog/191-back- to-the-grassroots-a-view-from-the-johannesburg-international-civil-society- week
‘The Good Food Movement’, The National Museum of American History http://americanhistory.si.edu/food/resetting-table/%E2%80%9Cgood- food%E2%80%9D-movement
129
Bijlage: Screenshots
1 6 2 7 3 8 4 9 5 10130 11 16 12 17 13 18 14 19 15 20
131 21 26 22 27 23 28 24 29 25 30
132 30 35 31 36 32 37 33 38 34 39
133 40 45 41 46 42 47 43 48 44 49
134 50 55 51 56 52 57 53 58 54 59
135 60 65 61 66 62 67 63 68 64 69
136 70 75 71 72 73 74