BAT A VIA
De 1 stc komIla
17
11ie w h I .t E G I kte h t .. I t l"k di d d' t' de k .
• ' 0
~
. . " " m m ... "m ... ", ' u ,mo u """ O· ... ' • ' ".. m .mp,g'"• "' .... , . . "'t ,l,mMt bij h,t 10
d,
"""ilt ••.
De Gd ••r ....
"'hon'" ",,,,igto.,
h.,""tt.
mij m"" monite d.w.ton-Imill'mp.gn;, ",to.d u . . .
,,,.~
V" A'iloa' ZW. ''',p..,tijk. , ... nin . . . u . . ' d,. ,in d"h"~ .m,;'re'
in ..ri.·
vier eenterkompagniëll uit Javi\J1en Het was geen ,. t' ten. Die cursus was
mii
n nachtmerrie. Aan den eenen kant werd~. ,":.m .<0., •.
m bij 00 . . . "p "h. k.mp""",, to."""; mon ik •• ''''M d." don .... " .... ",nt. ''''b"b>u., di. mij .onitd . . . ' vaan Je,
" ""U d
m""
moo,"
ru,d, , ..~lf.
d, WoMt _'w ....
d" "" ".d .. "~
.... ' 'P'" .p, mij.hon, R ... , d.' ik 00. ui ....h~
,ton",_<m'"
do ... " . m .,. inl",,,",h, , ""kt _nndmppm' ,"" u"'ü.;
h,' Milit.o.i, Dop ..'om .. '
",d,,' m,t to ",",on hodd" , d .. ". d Jn,~,
. . ",n, runij .r h,t;" on ... don ... kant .tond ik ... " " on k"po JIiili, vrouwen bet go d vond 11. Kal)iteiu l\Ieerling had ... d hrave officieren, die den cursus verfoeiden, en mij , die (1 n CUl"SUS,~
• • p h" h,rt "',""t ,m ."". "' ,;;. mu m CIl m""h,,,,,, ,
in d. "".. pl .. " . - d' _ n won ·'h .... Eon f' •. "' ,.non ' ,.u".
. 'p hot .,,,d-'p"'l 0 "ru",'
, ik ni,' . . .=
".jon' , '" kapitoiM " -."u",
'uiton .. " "to. twon """'"tn~
.. , ," d, .Id.to.~_
wn' hudn"htig w"". ik " . p" wook ,p d. bankon, on ik "",,'ukkign, do j ... , d . . ..ho'" don" mij ' " rui. m.g'lijk i. d' ,"".""" t. ' .... ,.. ..
.""""""te,
d' "b_hM"",, "".d " " hotburo
.ru -to
.n·h,t ,"pp,,'
,~
"n ,,'.~nt-m'j",
in d, ",,,ij ,r_h .. ,' d&wijun! Ab ik "'" .. ",",d' ... ui" , di. 'I"lo'to.,
din h?t on. don ku, ;win ...",li'. "" te
b" •• ', Do ,.... kruion' , di. .,hno" lid ... k"" di. ." • ""t ... ruon;goon dio. wonk.~,
d.t d,,,'d.~t
oog ., dikwÜ" d".kon~
,,,,,,,don, "'" ""'onru,nllige bh""on,,'n" ,
dn • • _ld. ikpas r t huis kW1\\U n mcn <lit liever niet wilde w teil mij z66 nietig, z66 oneindig klein, dat ik de Militaire Academie.
h" U I ",hl. b .. ,,,,,d .p 'ijn bib .in-
li,~.
E b ' d ' wanne r mw,...,h", di.wc,
,U"n d. ,huid - , . . tikbi d. " ,'n"I-k an t'me, en . daarom verdwaalde de man maar 0 0 o '
~
rt
te va"k . on nog geen I sche po itie stond. l\Iaar het l\filitaire Departem ut vorderue het Id ' ' w . w In ver
)0-on dmnkhuu)0-on w .. , d' 'bin'ro. h,m " " wo;"i. gcld d, maj'" .... "tijd p"".t, on d. klip d .. uiot '" ,,'wijk,n.
mk on ond. bodw 'ru 'nd d,.nkm, ,,,knohtm>. 0",
~" .,~.
Om "'" min m.gclük .. " ... t . . . . "n, b',""" ik mü "".ruoo. woo hun .... '" ""." . . d. En. ""CO
~"h,p
.. n;" ,,"" to' vno"""ton. Ik .",k " " "k .. kundo, ,,'ddi .. ' '".p
'="",
gndiond on Bo.j" h,' ...v~m,
to,.. H""rug'
""",,,,,,,,,,,,,,,,,,,t h.' ... '''''~;
• Ii.t ik ... onk,l. """levende wezen dat ., U. d . d t d cl h-·
1
'k ddt h" b 'd
, 'U
'Mon,,,,,,,.d, v~""
hoddon"""n- ,,.,,..
on .on· on, . . - ' ",,""g •0"
'p " " '"d .. , _ hund, .M
,,=
Bo"'vi, m ... _ . . ma"'" nu ,on woo· D" ,n' dÜkh,id ... ik·.p mijn oom,ion"'; want d, lid der kom )agn' , " " , 't D' h " oud """ " U k,p"" h",,,,.d m" mü'"'' tW~
on d • , " " ,m , " d h I'"0'
t 'l"k 0 . , ft·'" · " " , ' "' d' h144
leven grootendeeL~ op het bivak versleten of hunne epauletten het slagveld vel'di nel hadd n die dus nooit in de g legenheid we st .waren om een weten ehappelijke opleiding te krijgen, nu te dwmO'en plu ij ell 111 i n ti. t leeren begrijpen, en uiet in te vo.llen bij e n wort ltr ekking. Zoo mll.llkte ikook maOonclrapporten m t ver 'cheidene binnen vellen vol van betg en
\' rhaudeld was, zond r r bij te vo gen ll, tik alleen vroeg cu antwoordde' 'u in de rubriek der nOoIDen VOOU hen, die zich oncU1II·."hPI . • llen. had(l~n 1 vulde ik ze beurtelings allen in: want l!a verloop van
elllg n tud oml r eh idden zich inderdaad allen, door mij niet te ergeren . t " met verw nsch ingen ovel' eur us ' academie 1 cngeere i d ple eru·
lf.
Oe eersle wacht.
»Wacht, in 't gew er!" roept de acbildwacht met for che stem.
Wapengekletter, geroep van den sergeant en korporaal om spoed te maken, geklep van ledergoed en van dravende m \l8cb 11 die naar buiten vliegen en aantreden.
De wacht staat ger e<l.
Een open wagen m t vi r paard n , voorafg gaan door Lw e hu-zaren , rijdt'langs b t Waterloo-pi in. Het is d gouvern ur-g 11 r:l<101, ui een luchtje sehept.
,Presenteert :t gew er !"
»Tambo '1', ~la den m[1,r' eb !"
Ik 8l1.luëer m t d n degen, en ue gouvcrn ur-gcneraal neemt zÜn 11000 af. Daar p rukt d wacht weel r in.
Het is de vi rd m:l<1.1 ill het laatste uur, dat wij in bet gewl'er komen. F.crst voor een ov rdekt, ik geloof lecUg' rütuig van dell re-ident, herkenban.r aan een goudpn.pier 11 paJong (zonnescb rUi) ge-dragen door n politie-agent (ook wel kann.rie-voge1 genoemd, n:mr het gecle laken Wl\lIoImede zijn costuum kwistig uitgemonsterd is), di als palfrenier acht rop smat· toen VOOT e n gepensionn
rd n geneTttal in uniforlU di n de aolda,ten den me 1 k boc r no men, om-dat bij en troep
koe~ en
onderhoudt en de melk aaJl d hui7.en laat.verkoopen j en indclÜk voor den militairen kommandant, di' cl wacht kwam inspecter 11.
Als ik u vertel dat het. de t! 'rstc wtlcht lS die ik snl\},I, dan zal
J. 7
het onnoodig ziin er bii te voegen, dat ik niet geheel op mijn ge-mak ben. Tot nu toe is alles goed gegaan, dank zij den onderoffi-cIer n de manschappen, die den gewonen 1001) van zaken beter kennen dan de kommandant. Heden ochtend om 7 uur ben ik opge-trokken en begonnen met het memoriseren der oonsignes, die nog al talrijk zijn. Daarna h b ik de arrestanten-lijst der met garni-zoens-provoo t gestL-aften eens nagezien, omdat er bekende namen op voorkwamen.
»Taatse, Beijer! zouden z ij het ziin? In de tweede klasse van dis-cipline! biina onmogelijk! Maar toch, ik herinner mii, dat Taatse - die knappe, Vl"olijke, gee tige 1lte luitenant, om zijn fortuin zoo a.'1.ngehaald door ouders die huwbare dochters bezaten, om ziin nette uniform zoo bekeken door do jongo meisjes - indertijd in Nederll\nd wegens wangedrag ontslagen werd. Ik was toen nog een schooljongen, cn mogt dikwjjls in zijn tilbury mederijden j sedert vernam ik nooit meer iet van hem."
Daar moe"t ik het müne van hebben, en liet den sergeant het provoost-lokaal openen.
IlFlankeur 'raat e!" riep ik.
»Pr sent ," antwoordde een der arrestanten, die allen voor de brits waren gtll\n staau.
Ja, hot W,\ij dezelfde Taat ,of liever het verweu..-t, bedorven , v rouderd 'u verdierlijkt ovel':jchot van den blo ijendou , veelbelo-venden jongeling van vro ger.
»Waarom zÜt gÜ g traft?"
»Dl'onk nschap ," antwoordde hÜ schllamtcloo~, de hand naar de
plaat~ br"ngende, waar d klep VUlt zÜn politiomuts moest zitten, maal· di hom nu in den nek hing.
»Gij zÜt in de 2de klasse van discipline j waarom hooft men u niet.
met sln.,<7Cn afgestraft?"
»Ze z ggen dat ik den korporaal Wil! msen met de bajonet ge-dreigd hab, an nu kom ik voor den krijgsraad. Maar ik weet er mij niets VRn te berilweren."
,lKent gij mij nog?"
'l'aatso keek mü eenige ~econden oplettend aan , en zeide toen:
»Mjjnheer Uobert, geloof ik."
Een ander flankeur met verwRrde, ongekamde ht~ren, openba.n-gend mouwvest en gapend hemd, waardoor zijn bloote borst zigt-baar werd, was onderwijl met een lagcbend gezigt en uitgestoken ha.nd naar mij toegekomen, zeggende:
»Dag, luitenant , hoe maaI..-t u 't?"
Acht jaren geleden was Beijer mijn school- en speelkameraad ge-weest. Wij hadden zamen soldaatje gespeeld, en vermoedden toen niet dat wij elkander nog eenmaal als werkelüke soldaten zouden weêrzien. Al onze vacantie-uren hadden wÜ te zamen doorgebragt , alle guitenstreken zamen overlegd, zamen uitgevoerd en er zamen de straf voor geleden j als vriendschap op dien leeftijd be taanbaar was, waren w ij vrienden geweest.' Geen wonder dus, dl\t ik onwil-lekeurig zÜn hand a.a.nnu.m , en ziin groet beantwoordde. Doch on-middellijk mijn positie herinnerende, liet ik cr op volgen :
»R<:lt doet mij leed 11 als arrestant hier te vinden, Beijer! Ik zie op de lijst, dat gij gesuspendeerd sel·gaant zijt j gij schijnt dus op geen gOE1den weg te zijn." En 11lÜ tot den onderofficier wendende, zeide ik:
)ILaat de ergeant B ijer zieh kleeden, ell breng hem dan bij mij in de wachtkamer."
Daarna den provoost willende verlaten, hield 1'aatse mij rum de deur sta.'lJlde met een:
DEen woordje, als 't u belieft, luitenant!"
»Wat is het?"
»Luitenant! al \l mij drie guld n wilclet leenen, dan zoudt u
mü
een groote dienst b wijz n. Ik beu nog schlllcl, en ben cr v rlo-gen om."
Hoe onbescha.amd dit verzoek ook wu , ik zag op dit oogenblik Hlochts den ongehlkkige, diep gezonkene voor mij, dien ik nog wei-nig jaren geleden al uen rijk, benijd, gelukkig m nsch gekend hoo.
Ik gevoelde medelüden, g'.t.f de drie gulden, en sloop w g.
m.
Een schoolkameraad, die zich in het verderf stort.
DBeij r!" spra.k ik, toon de s rgeo.nt hem in de wachtkamer ge-brngt en ik de deur <pc loten had, »gÜ ziet thans in mij uw vroe-geren speclg noot; neem en stoel n igaar; zet het »Iuitena.nt"
voor een half uur op zijde, n vertel mij eens hoe lang gij in InJiil n waarom gij ge uspendeerd zijt.'
»Och!" antwoordde hij, »ik ben hi r al ve 1 te lang, bijna een balf jaar. Bcroer(l land ik wou dat ik doodg v(~llen was toen ik overteckend . Ecn ond roflicier heeft hier een hondenleven; den ge-beel n dag in 't touw, en in h t geheel geen uitspanning. Was ik
maar in d n Haag g bleven, stom dier, (lat ik ben! Hier ga ik naar don bi. . . Hellt u niets te drinken ?"
Da,ar staat wijn en 'mter. - In den Haag hrult ge een pleizie-rig 1 v TI, dat zal ik.ru t tegenspreken, mllar waurom he loot gij bij het imüsch leg r ov r te gaan ? W, arschijnlijk om sv.oediger de epauletten t verdienen, dan gij di in dcn Haag met al zijn' g e-noegens kondet verkrijgen?"
l) 11 ja, ik had er ve I doorgerold ; in een ong :ukkig oogenblik verbond ik
Inti
om na, r de ost te gaan."» Waarom ongelukkig? Ik heb r nog geen minuut spijt van g had."
»)Ja gij! een offi ier I Maar voor n onderofficier is cr letterijjk
niets, Ilicta, nieb! AlM crgcant a I tijd in dienst, weck, theorie, ex rcer 'n, wacht en nog ens wacht, en dan altijd lllet die bruine
149
ven eland Java.nen, daltr gcen woord mede t WlS' len is,
r
lUet die zwarte nikker~, waarvan ik misselijk word als ik hllll eigen-aardige lucht maar in don neu krijg. Bah, wat e n beroerde boel!En aan uitgaan, geen denk n; geen tijd, geen <P ld , geen permis-sie, maar wel in de doo ga.an, als men ens uitsnijdt. - Hebt u niets anders te drinken? wat krachtigs ? oen grogje bij voorbeeld?"
)j een, Beijer, in dit klimaat heb ik g en behoefte a.'\n jenever.
Ik houd dien zelf voor schadelijk. Maar ik merk tot mijn leedwe-zen dat gij er anders over denkt, nu gij op dit uur sterken drank ver1'lngt. 't Is ongelukkig dat gij \l zoo weinig wect te scbikken naar de omstandigheden; ik erken dat het leven al onderofficier niet bij-zonder aangenaam i ; maar het is immers een proeftijd dien gij , als zoo velo anderen, moet doorstaan. In plant van dit te begrij -pen beproefdet gij langs een verboden weg en door ongeoorloofde middelen u afleiding te bezorgen, is 't zoo niet?"
~A 11 e is hier ongeoorloofd. Voor non 'ens-dingen kreeg ik een paar malen politie-kamer. Eens op een avond dat ik toevallig vrij wa.~, _ neen, ik bad toch arrest voor een bagatel, - ga ik met een kameraad den weg van Me ster Corn lis opwand len. Daar lag een villa., waar het er altijd z66 vrolijk uitzag, waar drie, vier jonge meisjes muziek maakten en hLChten n pr t hadden, dat ik er meer-malen cen uur v66r was blijven staan. Ik bad be loten mij daar coû te q u'il co û t e te introduceren en droeg mijn guitarre a.LIl cn nieuw blaauw lint om den hals. Wij slopen ongemerkt het hok bilmen en verscholen ons achter een boschje, op enige pa n va.n de voorgalerij. 1'oen de dame moê waren van het mu.~ceren en v6ór kwamen uitblaz 'u, waar enig he reu e n partijtje zaten te maken, toen begon ik n preludium te spelen en hief vervolaens n ro-ma.nce aan. Gij hadt die verblu de gezigt n ens moet n zien bij de onverwachte ser nade. ij weet (lat ik e u goede stem had; nu is zij nog veel voUer en uitgebreider geworden; ik haal de \lt-dièse. Bij het einde van het eerste couplet hRdden do heeren de kaarten neêr-gelegd; de dam . . tonden bewegingloo te luisteren. Na het til' de couplet gingen n lJaar d r ni uwsgi l'Ïgst melHJ de tntlJllCn af, maar hielden halt, toen zij ontdekten dat de romanCe nog niet uit
was; en toen ik geheel ophi ld met zingen, liep mon om het snelst gedrag wilt veranderen. l3cloof mij niet meer te (lrinken! - Als ik naar het ba chje, waaruit wij nu te voorschijn traden. 1\len vpr'W\"h'. die belofte heb, dRn zRl ik de versmtperingen, die D1Ün gering ons om binnen te komen; wij maakten ons bekend en kwamen Cl' traktement mij nu en dM vergIInt , broo<lcrlijk met 11 deelen' maar rond voor uit, dat de serenado ecu poging' wn.s om weder eens in breng llluten mijne tegenwoordigh id g en glas meer aan uwe lippen.
fa.t 'oenlijk gezel 'chap te komen, waarvan wij zoo lang verstokon "'e- Wilt gij mij dat beloven?"
weCl t waren. Mijn makker petiUecrd van geest en aardigheden ik Beij r beloofde het, maar ... hield geen woord. Drie maanden zong nog enige malen, en zoo bragten wij een
heerlijke~ av~nd
lat r werd hij teruggezet tot soldaat, cu kwam voor goed bij de door, die eindigdo met en keurig soulJeI'. Ik behoef u niet te 1"e kompagnie. Door bedwelming zijn geweten in laap wiegende zeggen, dat wij m nig glaJl wijn op allerlei onderwerpen dronken zonk hij al dieper en dieper, en ... werd g plaatst in de 2de kl!l.SJ e en onuitputtelijk in toasten waren. Enfin, tot zoover ging alle~ van discipline. Op mijn dringend verzoek aan den bataillons-komman-g~; het was middernacht gepasseerd en wij stapten op. Waren elant werd de eerste toepassing van rottan lagen nog ingetrokken.W[J toen maar regelregt naar het kampement gegaRn en dool' de Ik beproefde het onmogelijke om hem tot besef tot ink er te bren-kali
ongeme~~ ~
de kazerne teruggekeerd, dan zouden wij cr gen. Rij had ongeopende brieven. in zijn kist liggen; ik brak die met. n kl lIllgheld afgekomen ZijII. ~faar ongelukkig krijgt mijn open en las ze hem voor. God! welke bri ven; bladen vol g beden m~ker het in b t hoofd, om nog een brandy-grogje te willen en smeekingen eener moeder, wier hart elreigde t breken omdat drink n bij e n Chinees, wien huis in onzen weg lag. Dit voor- haar zoon nooit een woord tot haar rigtte; welke aandoenlijke., stel beviel mij. Wij kloppen aan _ maar d Chinees die slapen wilde steenen vermurwende taal van engeloohtigo zusters, di wistpnkOl~t
eerst voor den dag toen wij zijn deur opengetra.pt hebben. HU waar 0 lil die berigton weg bleven' die 't voor moed I' geh inl ge-bedient ons met zoovel weêl'zin, dat wij verpligt zijn hem te straf- houden hadden, omdat de tijding moed r dooden zoude; die in ie-fen; hij zet bet op een schreeuwen, en de patrouille, die daar langs deren regel de fijn te snar n van zijn hart poogden aan te roeren Momt, pakt on in. Provoost; en later nog eeus provoost en ein- en den gevoelloozen broedeI- het leven der moeder afbad n.d -lijk g llBlJend erd. - G ef ens een andel' ti eh.'" Alles te verge fs! Beiier was verlor n!
»Hoor een Beijer! wilt gij mij nog nis uw vriend beschouwCll Maar de man, elie dftár op de bMk uitg strekt werd, wa ij B
i-, I " h t '
cv n a 8 wU · vl'ocger waren? verwerp dan d n raad niet dion j l' niet meer! hij, die dáár onder do slagen jankte en bruld , was ik ti geven zal. Gij holt naar uw verderf, omdat de
verandcri~g
van ni t me r de zoon 7.Üner mo del'. H t was een trage ma . a p z n en t stand voer uw geestkracht te groot W'I.S; "fi voelt en w t bet knoken, met een me haniek dat ouder bet slAAn g luid voortbmgt.en daarom zo kt g in den drank uw beil. Er ligt cn afgrond H t was een eloor cl n drank g vormde idioot· n lijk dat zijn v~or uw~ vo t u, maal' gij sluit opzetteljjk de oogen, om h t gevaar ledematen nog bewoog, als er d polen e nel' galvanische batterij met t zIen. per uwe oog n wijd, wijd open en tuur in de h I aan gebouden werden!
waarin gij u werpt; als gij d Olim telijke diepte waarin gij ver~ En toch - ik moest mij omke ren; ik kou d afstraffing niet dwijnen zult, I chts peil n wilt, clau ke rt ge thans terwijl het aauzien.
nog tijd i '"t
~~g.
Een pas vooruit, en gij zijtverlor~n;
éénpa..~
t mg, en gU zlJt g r d! - Ik herhaal h t u' wend u tot .. al
"hul f d .
' mu ,
8~ P 0 rn.1. ~~lg hebt; gij zult een vriend, een broêr in mij vllld n, zoo lang g{J bescherming verdient en blijken geeft da.t gij uw
IV.
OOltersche avondvertellingen in den luijerstoel.
Wanneer ik de avondur n , doorgebragt in het lllitenllJlts-pavil-joen te Weltevreden, in mijn geheugen terug roep, dM gevoel ik mij, door 'de herinnering alléén , reeds vrolijk gestemd en verjongd.
D(loár heerschte bij de grootste verscheidenheid ook de meeste over-een temming; dáár was ontspalming na. een werkzamen dag; ieder sprak er wat zijn ge t getuigd , en de gezellige kout werd gedu-rig afgebroken door luill gell1 h.
Hoe luchtig en gemakkelijk gevoelden wij ons in onze gestreepte huisja sen of witte buisjes, terwijl cr twee of drie doorzweete uniformja n, naast zoo vele voehtige hemden, voor de bijgebouwen t droog n hingen; hoe koel en heerlijk Wt~S die voorgalerij, waar h t verfrisschende bergwindje zacht en aangenaam door heen peelde!
Dan zag men langzamerhand de verschillende bewoners uit hunne huizun komen, iuder gevolgd door een jongen, die den luijer toel digt bij een pilaar plalltste; wl1nt de luii rstoel behoorde er bij , om het genot der ru t volkomen te kunnen smaken. Geen stoel met stalen ve ren en van fijn b w rkt leder, och neen! een heel e nvoudige toel van ligt waroe-hout, laag op de pooten, m t rot-tan-zitting en hellonden nlg Uie ûch juist naar d&l1 vorm van het lichaam voegde, een sto 1 voor f 5.-koper, bij eiken ehi-n e in het kamp te verkrijgen. Zulk een stoel was onontbeerlijk en e n onmisbaar m ubcl in het huishOUllen van eiken dienstdoende· zonder dien stoel geen v rad ming, geen r acti , geen ,mijmering·
153
ik zou haast z ggen. bij g brok ;1, n zulk een stoel, was er g en g zonllheid, geen lev n voor den baar mo .... elijk.
De luijerstoel maakt u ongemerkt clen overgang Vlm ClcrOp . b ....
tot in(lische gewoonten g makkelijk, n is de oorzaak dat het at:-climatisatieproce zonder schokken plaats heeft. Ol) (lien sto I ge-legen, denkt gij in den beginne aan Jederland; en omdltt gij cr
zeer gemak!-elijk in ligt, zijn die overdenkingen ook niet van d onall,ngenaamste: want r is verband tusschen een g mokk Lijk zit-phutts en den aard uwer mijmeringen. Konden clie sto len ·pr -ken, v,m veel weemoed, nmar ook Vlln beru ting en vrolijke overdenkin-gen zouelen zij getuigen.. Gelukkig zijn zij stom; want ieder hecl\;
den tol betaald, ieder is korter of langer melancholiek, heimwee-achtig gewee t j maar men schaumt er zich over, en zal bet nooi t bekennen, voor dat men WIlt ouder is geworcLen.
Het morgenschot heeft u g wekt· gij werpt den b
[~ n
t 1I 1 g 0 c-1 i n g (rond, langwerpig kus n) van u af, opent de doorzigtigc gonlijnen, waardoor dozijnen nijdige mo kieten in hun crsten dag-slaap gestoord worden j gij gaat - bij gebrek van eenba.dkt~llIer
Het morgenschot heeft u g wekt· gij werpt den b