verband. Daarom was het ook heel verstandig van sommige snuggere
kandidaten, dat zij het niet zochten in een van deze bijwoorden, maar de
Nederlandse zin een ‘exclusieve’ toon en een nadrukkelijk accent gaven;
zij plaatsten het accent op het voegwoord: ...áls dit woord hier (al) op zijn
plaats is. Een ander trachtte het eigenlijke karakter van de Duitse zin
bovendien nog door een echt Nederlandse uitdrukking weer te geven: ...áls
hier al sprake kan zijn van dit woord... Een bijzonder pluimpje verdiende
degene, die de vorm van de bijzin geheel veranderde (hij maakte er een
negatieve tussenzin van): de schuld - maar dit woord is hier eigenlijk
helemáal niet op zijn plaats - lag bij zijn persoonlijke omstandigheden.
Mij dunkt, dat de hier het laatst genoemde drie vertalers inderdaad en
werkelijk hebben ‘vertaald’. De anderen veranderden alleen de woorden
en bleven ernaast. De taal ‘bestaat niet uit woorden; alleen de zin is
taalvorm van gedachte en gevoel.’
Palindromen
Een paar maanden geleden hebben we om palindromen gevraagd. Hier zijn een paar
klassieke: koos u de garage dus ook; mooie zeden in Ede, zei oom; er is nog Aragon,
Sire. De prijs voor de langste gaat naar het merkwaardige verhaal: Koos Eekfeen
keek maar door 't rood kerkraam, maar krek door 't rood raam keek neef Kees ook.
De dichterlijkste is de romantische mededeling: Anna sust Susanna; over dat bericht
kun je uren mijmeren. Dan zijn er frivole toespelingen op ene meid als: Spalk snee,
knorde de meid, die mededronk eensklaps; die medemens eert, Trees, neme de meid;
die meid, Anna, een lepel, nee Anna, die meid. Kenners van taalgrapjes hebben ons
Duitse gestuurd: ein Neger mit Gazelle zagt im Regen nie; eine treue Familie Lima
feuerte nie; ein Ledergurt trug Redel nie. En Engelse als: was it a cat I saw; rise to
vote, sir; draw, o coward; madam, I 'm Adam; able was I ere I saw Elba. Zelfs Latijnse
en Griekse. Er schijnen puzzel- en raadselboeken te bestaan (voor de lange
winteravonden) waarin een hele voorraad van dit tijdverdrijf is te vinden. U moet nu
palindroompjes gaan maken, niet meer met de regen, de meid, oom Koos en Ede,
maar met moorddroom, rotator, deelstaatsleed, potlepeltop en tetterettet. Niet meer
opsturen.
Nog één stukje woordenhuisvlijt. Wie helpt ons aan een mooie alfabetzin? Een
zin van 26 woorden in hun alfabetische volgorde: als bijzonder cultureel doel evenaart
enz. Veel bijzinnen maken en niet een gemakkelijk uitwegje zoeken naar de
eigennamen: Gerrit-Henk in Jutfaas kiest Lena-Marie niet enz. In plaats van Xantippe
is er nog de xylofoon, de x-as en het stel x-benen; en de y is de ij want we zeggen
sedert ons zesde levensjaar: iksijzet.
U vraagt
niet kènsullen. □ Die klachten zijn niet helemaal onbevooroordeeld, schreef O.T.
onlangs (blz. 8). Mag dat wel? Is de klacht of de klager onbevooroordeeld? Afgezien
van die voorzichtige dubbele ontkenning, moeten we toegeven dat de zin wat scherper
had kunnen zijn. Toch niet zo gauw mopperen: een bijvoeglijk naamwoord heeft
veel functies. Een juridisch student is niet juridisch, hij studeert de juridische
wetenschap; deze wetenschap is niet juridisch maar betreft het jus. Enz., zo ook
gezonde kost en Duitse les □ Een scherp opletter heeft het in Het Parool (12-3-63)
over de tv-hennen: dat is nu de tweede keer dat hen dat overkomt, ze weten wat hen
te wachten staat, er werd hen geen strobreed in de weg gelegd. Al deze hennen
moeten hunnen zijn. Neem liever ze. Dat is altijd goed. □ Uit een brief: die ziekte
haalt een lelijke rekening door onze trouwplannen. En dat heeft dan gymnasium alfa!
□ Een bolroemdanseres had het in een krante-interview over ‘goede make-up en géén
kousen want daarvan zie je de bovenkant, als je erg hevig danst en daardoor glij je
gemakkelijk uit in je schoenen.’ Elke danseres zou in haar schoenen uitglijden als
zij de bovenkant van haar kousen zag. Het doet je denken aan dat toppunt van
lenigheid: het stuitje tegen de borst. □ Gevraagd een lijst van ‘hinderlijke
stopwoorden’ in gesprekken. Dat is onbegonnen werk. Er moet in elk gesprek een
beetje - wat de communicatietechnici noemen - redundancy (overtolligheid) zijn. Zo
maar uit ons hoofd: hooris, moejesluistere, voejewel, weetje, snapje, zeg ik maar zo,
niewaar, ikbedoel, zo gezegd, bij wijze van spreken, eerlijk gezegd, op een gegeven
ogenblik, eigenlijk. En ook wel: ergens. Nu is het maar de vraag of dat allemaal
hinderlijk is; we moeten met onze woorden ook de informatie aan elkaar lijmen en
er zijn zoveel soorten gesprekken. □ Dezelfde man vraagt een lijst van vreemde
woorden die dikwijls verkeerd worden uitgesproken. Nou, moejesluistere: kategorie,
alinea, pagina, normaliter, petroleum, notulen: géén klemtoon op de één-na-laatste
lettergreep. En juridisch met de j van jan en niet van jeanne. □ Wat wil die man met
die lijstjes doen? Een boekje maken: hoe hoort het eigenlijk? □ Over tandschoon
hebben we ons al eens opgewonden. Maar wat zegt nu het grootste aller Nederlandse
woordenboeken, deel V blz. 1860? Handschoon = zijne handen verschoonende,
sparende. Daaruit volgt dus dat tandschoon zou kunnen betekenen zijne tanden
verschoonende. Wat nu? □ Dat wij de quiz een kwis noemden, heeft sommigen in
toorn doen ontbranden. Ze zeggen: òf Engels òf Nederlands, maar geen tussending.
Dat vinden wij niet. Resen en trenen en keekje mag (als het ons aanging...) een
Nederlandse spelling hebben. Daarom heeft de gekote lens (in een fotoblad) onze
zegen. Als gekoot gek is, dan is gecoat dat niet minder. □ Nogmaals ‘een groot
aantal’. Er zit een verschil tussen enkelvoud en meervoud. ‘Een groot aantal kisten
wordt uitgeladen’ drukt een eenheid uit: het samen ingeladen worden, met ‘een groot
aantal eieren liggen daar te verrotten’ denkt u als het ware aan elk eitje apart. Let
ook eens op ‘een heleboel’. □ Vademeca als meervoud van vademecum nu ook eens
echt geschreven gezien. Gewoon vademecums. Het staat algemeen-ontwikkeld als
u centra, collegae, lustra, doses en soli gebruikt, maar kijk niet minachtend neer op
de kantoorjongen die met vermoeiende avondcursussen (kent u het echte meervoud
van cursus?) niet verder is gekomen dan centrums, lustrums, collega's, dosissen en
solo's; soli kent de Woordenlijst niet eens! Hij heeft, naar we vurig hopen, centra's
en prospecti afgeleerd. □ Wees daarom bescheiden met uw briljante talenkennis.
Schrijf gerust: cadeaus. Dat moet trouwens.
Jaarvergadering 1963
Op 20 april 1963 wordt in een van de zalen van het Kurhaus, Scheveningen, om
14.30 uur de jaarlijkse ledenvergadering gehouden.
AGENDA:
1. notulen jaarvergadering 1962;
2. jaarverslag;
3. financieel verslag;
4. rondvraag.
[Nummer 4]
In document
Onze Taal. Jaargang 32 · dbnl
(pagina 65-68)