sociale ondernemingen
Gemengd bedrijf
Gemengd bedrijf. Een sociale onderneming heeft meer kans van slagen als gekozen wordt een gemengd bedrijf; met voor een deel reguliere arbeidskrachten en voor een deel werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit verhoogt de kansen voor sociale inclusie van genoemde
werknemers.
Geleidelijke transitie
Geleidelijke transitie. Een sociale onderneming heeft meer kans van slagen als deze ontstaat vanuit een regulier bedrijf. Het zorgt voor een sterkere uitgangspositie als het netwerk en de
bedrijfsstructuur reeds in orde is.
Bureaucratie
Bureaucratie. Meer dan reguliere ondernemers hebben sociaal ondernemers in hun dagelijkse bedrijfsvoering te maken met een caleidoscopisch geheel van wet- en regelgeving. Het papierwerk dat hieruit volgt, vergt een niet te onderschatten tijdsinvestering.
Samenwerking met stakeholders
Samenwerking met stakeholders. Meer dan reguliere ondernemingen hebben sociale
ondernemingen met de overheid van doen. De ervaringen zijn wisselend; er is een hoge mate van regionale verscheidenheid als het gaat om de kwaliteit van de samenwerking tussen sociaal
ondernemers en publieke instanties. De gesignaleerde problemen hebben voornamelijk betrekking op:
Het niet leveren van de doelgroep-werknemers door de gemeente.
Gebrekkige communicatie, het ontbreken van een vast aanspreekpunt bij de gemeente.
Financiering vanuit de gemeente, die te laat komt of gepaard gaat met onredelijke/ onrealistische voorwaarden.
Imago
Imago. Sociaal ondernemers kunnen profiteren van hun imago, maar dit is geen zekerheid. Zodra de directe afstand tot de consument groter wordt, is het minder eenvoudig de goodwill te kapitaliseren.
Bovendien blijkt er in de praktijk weerstand te bestaan tegen sociale ondernemingen, vooral vanuit de reguliere markt. Het gegeven van een gesubsidieerd winstgevend bedrijf kan bij concurrenten kwaad bloed zetten.
1. Wenselijkheid rechtsvorm 1. Wenselijkheid rechtsvorm
2. Formaliseer samenwerking publiek-private partijen 2. Formaliseer samenwerking publiek-private partijen
Mag het wat zakelijker?
Hoofdstuk 5.2 Hoofdstuk 5.2
Aanbevelingen
Overzien we hetgeen in het vorige hoofdstuk geconstateerd, dan behoort een aparte juridische modaliteit voor sociale ondernemingen tot de mogelijkheden. Ware het alleen al daar er behoefte is naar juridische houvast vanuit het sociaal ondernemersveld zelf. Het is echter geen panacee. Een wettelijke inkadering zal voor de meeste problemen die zijn gesignaleerd geen oplossing brengen. Een aparte rechtsvorm levert de sociaal ondernemer in primo enkel meer papierwerk op, waardoor het gesignaleerde probleem van het ‘bureaucratische oerwoud’ enkel verergert. Aanvullende veranderingen op het gebied van financiering en publiek-private samenwerking zullen dus noodzakelijk zijn. Een aparte rechtsvorm is hiertoe slechts een eerste aanzet.
Waar het wel direct van waarde kan zijn, is op het vlak van het imago van een onderneming; de rechtsvorm als keurmerk 2.0. Voor de gemeenten zal de introductie van een rechtsvorm de
lakmoesproef zijn: zij kunnen zich dan immers niet langer verschuilen achter ‘onzichtbaarheid van sociale ondernemingen.’ Het is echter niet ondenkbaar dat hier de introductie van een apart label – het midden tussen een rechtsvorm en een keurmerk – reeds afdoende is.
Bij de invoering van een rechtsvorm en bij het verschaffen van financiële tegemoetkomingen kan gebruik gemaakt worden van de mogelijkheid aanvullende eisen te stellen. Deze eisen kunnen
bijdragen aan het bevorderen van de sector sociale ondernemingen als geheel. De eis van transparantie lijkt hiertoe in het bijzonder geschikt. Zodra van sociaal ondernemers wordt verwacht dat zij
transparant zijn over de eigen bedrijfsvoering, kan dit bijdragen aan een verbetering van het eigen imago. Bovendien geef je op deze manier als sociaal ondernemer het goede voorbeeld voor het reguliere ondernemersveld: je laat zien dat het kan.
De kwaliteit van de samenwerking tussen de sociaal ondernemer en de overheid lijkt nu nog vooral afhankelijk van de aanwezigheid van een welwillende ambtenaar, die vanuit idealistische overwegingen opkomt voor de belangen van sociale ondernemingen. Van belang is dat de publiek-private
samenwerking meer geformaliseerd wordt. Men denke aan het organiseren van speeddates waarbij werkgevers in contact gebracht worden met de instanties die potentiële werknemers kunnen leveren.
Ook kan gekozen worden voor het aanwijzen van een vast contactpersoon binnen de gemeente. Deze ambtenaar kan de schakel vormen tussen de werkgever (sociaal ondernemer) en de werkzoekende arbeidsbeperkte. Ook kan hij de sociaal ondernemer ondersteunen bij het ‘papierwerk’, waarmee de gesignaleerde problemen omtrent de gebrekkige kennis van wet- en regelgeving voor een deel kunnen worden ondervangen.
3. Organiseer financiële ondersteuning 3. Organiseer financiële ondersteuning
Gemeenten zijn dus aan zet, maar het wiel hoeft niet opnieuw uitgevonden. Op verschillende plekken loopt men voor waar het gaat om een actief beleid ten aanzien van sociale ondernemingen. Utrecht en Amsterdam maakten al uitgebreide plannen voor het stimuleren van de sector. Kleinere gemeenten kunnen dit voorbeeld volgen.
Ondernemers zien liever geld dan mooie woorden. Waar het aan ‘mooie woorden’ over het algemeen niet ontbreekt, is er op het financiële vlak nog een slag te maken. Marti de Brouwer concludeerde treffend:
''Het moet voor een werkgever interessant worden om voor sociaal ondernemerschap te kiezen.Het moet voor een werkgever interessant worden om voor sociaal ondernemerschap te kiezen.
Waarom kies je als ondernemer voor twee mensen uit de bijstand in plaats van voor één Waarom kies je als ondernemer voor twee mensen uit de bijstand in plaats van voor één werknemer uit Polen?
werknemer uit Polen?
Hoe dient die financiële tegemoetkoming er nu uit te zien? Een te grote afhankelijkheid van subsidies maakt de onderneming kwetsbaar. Van belang is dat het verdienmodel niet voor het overgrote deel stoelt op subsidies.
Het verschaffen van startkapitaal kan wél een goede stimulans voor sociale ondernemingen zijn.
Juist in de beginfase zijn ondernemingen, en met name sociale, kwetsbaar. Een startkapitaal of een lening tegen gunstige voorwaarden kan een onderneming het juiste zetje in de goede richting geven.
Doel moet steeds zijn dat de onderneming na verloop van tijd zijn eigen broek kan ophouden.
Een ander terrein waar winst geboekt kan worden, is dat van de Social Return on Investment (SROI) en de PSO. Het gaat hier om het kapitaliseren van social value. De vertaling van maatschappelijke impact naar geldelijke waarde, is met SROI deels gemaakt. Het is van belang dit uit te bouwen. Allereerst zal onderzoek gedaan moeten worden naar de verschillende manieren van het creëren van social impact, de PSO is hier een stap in de goede richting.
39
Kruidhof, De Brouwer en Oomen pleiten voor een startkapitaal.
39