• No results found

4. Effectieve smart contract-norm

4.3 Smart contract-norm in de praktijk

De vraag is hoe de hiervoor uitgelegde uitgangspunten en factoren in de praktijk kunnen worden toegepast. In deze paragraaf worden de hiervoor beschreven factoren getoetst aan de hand van de voorbeelden uit paragraaf 3.2.1 en wordt door het wegen van het totaal van factoren geconcludeerd of in dat geval de taalkundige betekenis van de codetaal of de partijbedoelingen zwaarder zouden moeten wegen. Als bij voorbeeld 1 de 'smart contract-

109 Gebaseerd op HR 19 januari 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ3178, NJ 2007/575 (Meyer Europe/Pont Meyer) en HR 17 september 1993,

ECLI:NL:HR:1993:ZC1072, NJ 1994/173. Het opstellen van een smart contract is het uitdrukken van de mondelinge of schriftelijke overeenkomst in codetaal.

norm' wordt toegepast en de daarbij behorende factoren worden gewogen, dan kan dit er als volgt uitzien: stel dat de boer en de verzekeringsmaatschappij de overeenkomst eerst schriftelijk hebben vastgelegd, dan moet bij het bepalen van de partijbedoelingen worden gekeken naar wat partijen in die situatie over en weer redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten en welke betekenis zij mochten toekennen aan de in codetaal uitgedrukte afspraken. De tekst van de ‘initiële’ schriftelijke overeenkomst kan hier een rol in spelen. Als de verzekeringsovereenkomst geen commercieel contract is, kan worden beargumenteerd dat er aan de taalkundige betekenis minder gewicht hoeft te worden toegekend. Op het moment dat partijen het smart contract niet zelf hebben geprogrammeerd, kan aan de andere kant worden aangevoerd dat de talige betekenis van de codetaal wel een grotere rol speelt, nu partijen niet betrokken zijn geweest bij het opstellen van het smart contract. Daarnaast kan worden betoogd dat in het geval van programmering van de verzekeringsovereenkomst op een open blockchain, bijvoorbeeld Ethereum, er meer gewicht moet worden toegekend de talige betekenis van de codetaal. Al met al zou de uitkomst van de weging van het totaal van factoren hier kunnen zijn dat er meer gewicht wordt toegekend aan de bedoeling van partijen en de verwachtingen die partijen mochten hebben. De uitkomst zou dus kunnen zijn dat de boer inderdaad maar eenmalig 1000 Ether ontvangt, omdat de verzekering strekt tot het vergoeden van de geleden schade en niet tot het vergoeden van schade die al is vergoed. Op het moment dat bij voorbeeld 2 de smart contract-norm wordt toegepast, zou de weging van de factoren als volgt kunnen verlopen: stel dat de overeenkomst mondeling is gesloten, en de

boer en de verzekeringsmaatschappij zijnde commerciële partijen de

verzekeringsovereenkomst zelf direct hebben geïmplementeerd in een smart contract en het smart contract hebben geplaatst op een open blockchain, dan kan worden aangevoerd dat aan de taalkundige betekenis van de codetaal meer gewicht moet worden toegekend. Dit zou betekenen dat bij de uitleg van dit onderdeel van het smart contract moet worden gekeken naar wat er precies in het smart contract is opgenomen. Geconcludeerd zou kunnen worden dat in dit smart contract is opgenomen dat er wordt uitgekeerd bij regenval van minstens 12 mm. Bij voorbeeld 3 is er sprake van een typefout van de programmeur van het smart contract waardoor er een niet-bestaand Ethereum-adres is ingevuld. Stel dat boer en de verzekeringsmaatschappij voorafgaand aan het smart contract een schriftelijke overeenkomst hebben gesloten, dat er bij het bepalen van de inhoud van het smart contract geen uitvoerige onderhandelingen zijn geweest en dat zij het smart contract zelf hebben geprogrammeerd, dan kan worden betoogd dat de partijbedoelingen in deze situatie een grotere rol spelen. De vraag aan welke uitgangspunt meer gewicht moet worden toegekend, staat overigens los van

de vraag hoe de fout van de programmeur kan worden hersteld. Naar aanleiding van deze voorbeelden kan worden geconcludeerd dat de rol van de factoren bij de verdeling van het gewicht afhankelijk is van de omstandigheden van het geval.

4.4 Conclusie

In dit hoofdstuk is de zogenoemde 'smart contract-norm' bepleit, aangezien de bestaande normen met betrekking tot uitleg van contractuele bepalingen niet effectief lijken te zijn voor toepassing op codetaal in smart contracts. De nieuwe norm sluit idealiter aan bij de al bestaande normen. De smart contract-norm bestaat uit uitgangspunten en factoren die geschikt zijn voor codetaal in smart contracts. De uitgangspunten bij deze norm zijn de taalkundige betekenis van de codetaal en de partijbedoelingen. Een combinatie van beide uitgangspunten is ook mogelijk. Daarnaast zijn er vier factoren mogelijk relevant bij het bepalen van de verdeling van het gewicht aan de verschillende uitgangspunten: namelijk of de ‘initiële’ overeenkomst tussen partijen mondeling of schriftelijk was, of het smart contract onderdeel is van een commerciële transactie of dat het gaat om een commercieel smart contract, wie het smart contract heeft geprogrammeerd en of het smart contract op een open blockchain of een gesloten blockchain is geplaatst.

C

ONCLUSIE

Smart contracts zijn computercodes die automatisch geverifieerd en uitgevoerd worden op de blockchain. Blockchain kan worden gezien als een digitale database waar informatie chronologisch en blijvend wordt opgeslagen. Omdat smart contracts en blockchain niet wettelijk zijn gereguleerd, is de juridische duiding van beide toepassingen niet duidelijk. De afspraken die partijen overeenkomen over wat ze door het smart contract willen laten uitvoeren en onder welke voorwaarden ze dat willen, zijn te beschouwen als overeenkomst in de zin van artikel 6:213 BW, ongeacht of de afspraken tussen partijen mondeling zijn gemaakt of schriftelijk zijn vastgelegd. Het smart contract ontstaat pas als de ‘initiële’ overeenkomst (gedeeltelijk) is geïmplementeerd in codetaal. De afspraken die in het smart contract zijn uitgedrukt bestonden echter al vòòrdat het smart contract ontstond. Een smart contract is daarom onderdeel van een wettelijke overeenkomst in de zin van afdeling 6.5.1 van het Burgerlijk Wetboek en daarmee is een smart contract te beschouwen als wettelijke overeenkomst. Vervolgens is de vraag gesteld of de normen met betrekking tot het uitleggen van contractuele bepalingen zoals geformuleerd in de rechtspraak op de codetaal in een smart contract toegepast kunnen worden. De Haviltex-norm, cao-norm en de factoren zoals geformuleerd in het arrest Meyer Europe/Pont Meyer kunnen strikt genomen niet worden toegepast op codetaal in smart contracts. De normen en criteria die van toepassing zijn in het ‘klassieke’ contractenrecht zijn namelijk niet ontwikkeld voor codetaal en daarnaast is contracteren via een smart contract op de blockchain een nieuwe, niet-gereguleerde manier van contracteren waarbij een andere weging van factoren past. Afhankelijk van het soort smart contract en de omstandigheden, lijken de leerstukken als zodanig wel op een 'aangepaste' manier te kunnen worden toegepast op codetaal in smart contracts. De al bestaande normen kunnen op deze manier in een nieuw jasje worden gestoken waardoor ze toepasbaar lijken te zijn op smart contracts. Zo kunnen de bedoelingen van partijen, net als bij een 'klassieke' overeenkomst, een rol spelen bij het uitleggen van codetaal in smart contracts. Daarnaast is het mogelijk om over de taalkundige betekenis van de codetaal te oordelen. Het is raadzaam dat de factoren uit het arrest Meyer Europe/Pont Meyer worden gewijzigd en aangevuld, opdat de factoren geschikt zijn voor toepassing op codetaal in smart contracts. Er zijn vier factoren denkbaar die een rol kunnen spelen bij de verdeling van het gewicht tussen de taalkundige betekenis van de codetaal en de partijbedoelingen: (i) of de ‘initiële’ overeenkomst tussen partijen mondeling of schriftelijk was (ii) of het smart contract onderdeel is van een commerciële transactie of dat het gaat om commercieel smart contract,

(iii) wie het smart contract heeft geprogrammeerd en (iv) of het smart contract op een open blockchain of een gesloten blockchain is geplaatst.

In deze scriptie is enkel besproken wat mogelijk de juridische duiding van smart contracts kan zijn en welke uitgangspunten en factoren door de rechter gehanteerd kunnen worden wanneer wordt gevraagd welke uitleg er verbonden moet worden aan de codetaal in smart contracts. Voordat er vorm gegeven kan worden aan een eventuele 'smart contract- norm' is het essentieel en noodzakelijk dat er meer duidelijkheid komt over de juridische duiding van blockchain en smart contracts. Dit kan op twee manieren: via een wetswijziging of door middel van een uitspraak van de rechter naar aanleiding van een rechtszaak. Als er duidelijkheid is over de juridische duiding van smart contracts, zal dit niet betekenen dat er automatisch ook duidelijkheid is over de toepassing van de bestaande normen met betrekking tot het uitleggen van contractuele bepalingen op codetaal in smart contracts. De rechter zal zich in die situatie alsnog moeten uitlaten over de toepasselijkheid van de bestaande normen op codetaal in smart contracts en de rechter zal mogelijk vorm geven aan een aangepaste, nieuwe norm die geschikt is voor smart contracts. Hier moet worden opgemerkt dat er in deze scriptie aandacht is besteed aan smart contracts in privaatrechtelijke context. Hoe blockchain technologie en smart contracts zich verhouden tot andere (internationale) rechtsgebieden is niet onderzocht. Mogelijk worden zowel de blockchain technologie als smart contracts in de toekomst een vast onderdeel van ons dagelijks bestaan. Voordat het zover is, is vervolgonderzoek met betrekking tot de juridische, economische en sociale implicaties van smart contracts en blockchain meer dan welkom.

L

ITERATUURLIJST

Boeken

Asser/Hartkamp & Sieburgh 6-III* 2014

A.S. Hartkamp & C.H. Sieburgh, Mr. C. Assers Handleiding tot de beoefening van het

Nederlands Burgerlijk Recht. 6. Verbintenissenrecht. Deel III. Algemeen overeenkomstenrecht, Deventer: Kluwer 2014.

Lessig 2006

L. Lessig, 'Code 2.0', New York (V.S.): Basic Books 2006. Pilkington 2015

M. Pilkington, 'Blockchain Technology: Principles and Applications', in: Research

Handbook on Digital Transformations, F.X. Olleros & M. Zhegu (red.), Cheltenham

(UK): Edward Elgar 2016, p. 225-253. Voulon 2010

M.B. Voulon, Automatisch contractreren (diss. Leiden), Leiden, Leiden University Press: 2010.

Valk 2017

W.L. Valk, Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek, artikel 6:227a lid 1 BW, bijgewerkt tot en met: 01-07-2017.

Tijdschriften

De Backer & De Boe, Computerrecht 2017/252

A. de Backer & V. de Boe, ‘Smart contracts in de financiële sector: grote verwachtingen en regulatoire uitdagingen’, Computerrecht 2017/252, afl. 6, p. 355-363.

Bakker, ORP 2017/167

P.S. Bakker, 'Uitleg van overeenkomsten sinds Lundiform/Mexx', Tijdschrift

Overeenkomst in Rechtspraktijk 2017/167 afl. 5, p. 20-31.

Christidis & Devetsikiotis, IEEE Access 2016/4

K. Christidis & M. Devetsikiotis, ‘Blockchains and Smart contracts for the Internet of Things’, IEEE Access 2016 volume 4, p. 2292-2303.

Coase, Economica 1937/4

R.H. Coase, 'The Nature of the Firm', Economica, New Series 1937 volume 4, no. 16, p. 386-405.

Van Eersel & Van den Bergh, Tijdschrift Financieel Recht in de Praktijk 2017/4

M. van Eersel & T. van den Bergh, ‘Blockchain en smart contracts: toegang tot een reeks van slimme dingen’, Tijdschrift Financieel Recht in de Praktijk 2017/4, p. 40-48.

Linneman, Computerrecht 2016/28

J.J. Linneman, ‘Juridische aspecten van (toepassingen van) blockchain’, Computerrecht 2016/28, afl. 6, p. 319-324.

Van Os, TBR 2017/140

V.H.M. van Os, ' The Emperor’s New Clothes: Smart cities, smarter contracts & smartest decisions', Tijdschrift voor Bouwrecht 2017/140, afl. 9, p. 922-931.

Prins, NJB 2016/1941

C. Prins, ‘De Blockchain: een uitdaging voor het recht’, NJB 2016/1941, afl. 38, p. 2817. Raskin, Geo. L. Tech. Rev 2017/305

M. Raskin, 'The Law and Legality of Smart Contracts', Georgetown Law Technology

Review 2017/305, Vol 1:2, p. 306 - 341.

Schmaal en Van Genuchten, IR 2017/1

J.B. Schmaal en E.M. van Genuchten, ‘Smart Contracts en de Haviltex-norm’, Tijdschrift

voor Internetrecht 2017, afl. 1, p. 12-17.

Segers, Tijdschrift voor Compliance 2017/2

F.T.G.J. Segers, ‘De compliance officer en innovatie; technologie, risico’s en kansen’,

Tijdschrift voor Compliance, 2/2017, p. 76-83.

Spaas & Van Roey Computerrecht 2015/84

M. Spaas & M. van Roey, ‘Quo vadis Bitcoin?’, Computerrecht 2015/84, afl. 3, p. 113- 124.

Tjong Tjin Tai, NJB 2017/146

T.F.E. Tjong Tjin Tai, ‘Smart contracts en het recht’, NJB 2017/146, afl. 3, p. 176-182. Verdam, Contracteren 2010/3

F. Verdam, ‘R.P.J.L. Tjittes, Uitleg van schriftelijke contracten, Nijmegen: Ars Aequi Libri 2009’, Contracteren 2010, nr. 3, p. 116-119.

Elektronische bronnen

Bonneau, Miller, Clark e.a., IEEE 20 juli 2015

J. Bonneau, A. Miller, J. Clark e.a., 'SoK: Research Perspectives and Challenges for Bitcoin and Cryptocurrencies', IEEE DOI: 10.1109/SP.2015.14, p. 1-41 (online, laatst bijgewerkt op 20 juli 2015). Beschikbaar via: http://www.jbonneau.com/doc/BMCNKF15-

IEEESP-bitcoin.pdf. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Catalini & Gans, Rotman School of Management Working Paper 21 september 2017 C. Catalini & J.S. Gans, 'Some Simple Economics of the Blockchain', Rotman School of

Management Working Paper No. 2874598 2017, p. 1-32 (online, laatst bijgewerkt 21

september 2017). Beschikbaar via: https://ssrn.com/abstract=2874598 (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Clack, Bakshi & Braine, Cornell University Library 15 maart 2017

C.D. Clack, V.A. Bakshi & L. Braine 2017, ‘Smart Contract Templates: foundations, design landscape and research directions’, Cornell University Library: arXiv:1608.00771, p. 1-15 (online, laatst bijgewerkt 15 maart 2017). Beschikbaar via: https://arxiv.org/pdf/1608.00771.pdf. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Cong & He, SSRN 9 oktober 2017

L.W. Cong & Z. He, 'Blockchain Disruption and Smart Contracts', SSRN 2017, p. 1-13

(online, laatst bijgewerkt 17 oktober 2017). Beschikbaar via SSRN:

https://ssrn.com/abstract=2985764. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Delmolino, Arnett, Kosba e.a. IACR Cryptology ePrint Archive 18 november 2015 K. Delmolino, M. Arnett, A. Kosba e.a., 'Step by Step Towards Creating a Safe Smart Contract: Lessons and Insights from a Cryptocurrency Lab', IACR Cryptology ePrint

Archive DOI:10.1007/978-3-662-53357-4_6, p. 1-15 (online, laatst bewerkt 18 november

2015). Beschikbaar via: http://fc16.ifca.ai/bitcoin/papers/DAKMS16.pdf. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Van Eijck, Smit & Wong-A-Tjong Kamer van Koophandel oktober 2017

P. van Eijck, P. Smit, & S. Wong-A-Tjong, 'Blockchain - Kansrijke vernieuwer voor de legal sector', Kamer van Koophandel 2017, p. 1-8 (online, laatst bijgewerkt oktober 2017). Beschikbaar via: https://www.kvk.nl/advies-en-informatie/innovatie/blockchain-kansrijke- vernieuwer-voor-de-legal-sector/. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Hertig, Coindesk

A. Hertig, 'How Ethereum Mining Works', Coindesk (online, datum onbekend). Beschikbaar via: https://www.coindesk.com/information/how-to-mine-ethereum/. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Van Heukekom, Naves & Van Graafeiland, Pels Rijcken 28 september 2017

S. van Heukekom, J. Naves & M. Van Graafeiland, 'Whitepaper - juridische aspecten van Blockchain' Pels Rijcken 2017, p. 1-11 (online, laatst bijgewerkt 16 november 2017). Beschikbaar via: https://www.pelsrijcken.nl/actueel/publicaties/whitepaper-juridische- aspecten-van-blockchain/. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Luu, Chu, Olickel e.a., CSS 24 oktober 2016

L. Luu, D. Chu, H. Olickel e.a., 'Making Smart Contracts Smarter', CCS DOI: 10.1145/2976749.2978309, p. 1-16 (online, laatst bewerkt 24 oktober 2016). Beschikbaar via: https://www.comp.nus.edu.sg/~loiluu/papers/oyente.pdf. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Nakamoto, november 2008

S. Nakamoto, 'Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System', november 2008 (online, datum onbekend). Beschikbaar via: https://bitcoin.org/bitcoin.pdf. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Rikken, Van Heukelom-Verhage, Mul e.a. Dutch Blokchain Group 17 november 2017 O. Rikken, S. van Heukelom – Verhage, S. Mul e.a., ‘Smart contracts als specifieke toepassing van de blockchain-technologie: eerste verkenning naar vragen rond wet-en regelgeving en opleidingsbehoeften als gevolg van blockchain en meer specifiek smart contracts’, Dutch Blockchain Group 2017, p. 1-66 (online, laatst bijgewerkt op 17 november 2017). Beschikbaar via: https://cms.law/nl/NLD/Publication/Smart-contracts- als-specifieke-toepassing-van-de-blockchaintechnologie. (laatst bezocht op 6 januari 2018) Rizzo, Coindesk 4 augustus 2016

P. Rizzo, 'Barclays Collaboration Sets Forth Vision for Smart Contracts Future', Coindesk 2016 (online, laatst bijgewerkt op 4 augustus 2016). Beschikbaar via: http://www.coindesk.com/barclays-collaboration-sets-forth-vision-smart-contracts-future/. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Savelyev, Higher School of Economics Research Paper 14 december 2016

A. Savelyev, Contract Law 2.0: «Smart» Contracts As the Beginning of the End of Classic Contract Law', Higher School of Economics Research Paper No. WP BRP 71/LAW/2016, p. 1-24 (online, laatst bijgewerkt op 14 december 2016). Beschikbaar via SSRN: https://ssrn.com/abstract=2885241. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Stark, Coindesk 4 juni 2016

J. Stark, ‘Making sense of blockchain smart contracts’, Coindesk 2016 (online, laatst bijgewerkt 4 juni 2016). Beschikbaar via http://www.coindesk.com/making-sense-smart- contracts/. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Szabo 1994

N. Szabo, ‘Smart Contracts’, 1994 (online, datum onbekend). Beschikbaar via: http://www.fon.hum.uva.nl/rob/Courses/InformationInSpeech/CDROM/Literature/LOTwi nterschool2006/szabo.best.vwh.net/smart.contracts.html. (laatst bezocht op 6 januari 2018) Werbach & Cornell, 67 Duke Law Journal 18 maart 2017

K. Werbach & N. Cornell, 'Contracts Ex Machina', 67 Duke Law Journal 2017, p. 1-57

https://ssrn.com/abstract=2936294. (laatst bezocht op 6 januari 2018) Wright & De Filippi, SSRN 25 juli 2017

A. Wright & P. De Filippi, 'Decentralized Blockchain Technology and the Rise of Lex Cryptographia', SSRN 2015, p. 1-58 (online, laatst bijgewerkt 25 juli 2017). Beschikbaar via SSRN: https://ssrn.com/abstract=2580664. (laatst bezocht op 6 januari 2018)

Jurisprudentie

HR 17 december 1976, ECLI:NL:HR:1976:AC5835, NJ 1977/241 (Bunde/Erckens) HR 13 maart 1981, ECLI:NL:HR:1981:AG4158, NJ 1981/63 (Ermes/Haviltex) HR 17 september 1993, ECLI:NL:HR:1993:ZC1072, NJ 1994/173

HR 26 mei 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA5961, NJ 2000/473

HR 20 februari 2004, ECLl:NL:HR:2004:A01427, NJ 2005/493 (DSM/Fox) HR 27 februari 2004, ECLI:NL:HR:2004:AN9402, NJ 2005/498 (Royal/K) HR 5 maart 2004, ECLI:NL:HR:2004:AO1974, NJ 2005/494

HR 12 november 2004, ECLI:NL:HR:2004:AP9666, NJ 2005/500

HR 19 januari 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ3178, NJ 2007/575 (Meyer Europe/Pont

Meyer)

HR 29 juni 2007, ECLI:NL:HR:2007:BA4909, NJ 2007/576 (Derksen/Homburg) HR 5 april 2013, ECLI: NL: HR: 2013: BY8101, NJ 2013/214 (Lundiform/Mexx) HR 20 september 2013, ECLI:HR:2013:CA0727, NJ 2014/522

HR 7 februari 2014, ECLI:HR:2014:260, NJ 2015/274 (Afvalzorg/Slotereind) HR 10 juli 2015, ECLI:NL:HR:2015:1830, NJ 2015/321

HR 13 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:3303, NJB 2015/2066

Kamerstukken

Kamerstukken 33 009, nr. 30.

Sites

http://docs.oraclize.it/#home (laatst bezocht op 7 januari 2018) https://ethereum.org/ (laatst bezocht op 7 januari 2018)

https://explorer.zcha.in/ (laatst bezocht op 7 januari 2018)

https://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/monv/reeksen (laatst bezocht op 7 januari 2018)

http://www.lma.eu.com/events/webinar-developments-blockchain-and-impact-loan- market?p=1. (laatst bezocht op 7 januari 2018)

https://monax.io/explainers/dual_integration/ (laatst bezocht op 7 januari 2018)

http://solidity.readthedocs.io/en/develop/frequently-asked-questions.html (laatst bezocht op 7 januari 2018)

BIJLAGE 1

Een smart contract beschreven zoals in paragraaf 1.3.1 opgesteld door middel van EtherScripter:

BIJLAGE 2

BIJLAGE 3

Een smart contract beschreven zoals in paragraaf 1.3.1 opgesteld in "LLL" programmeertaal:

BIJLAGE 4

Een smart contract beschreven zoals in paragraaf 1.3.1 opgesteld in "XML" programmeertaal:

<xml xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"> <block type="INIT" id="165" x="52" y="48"> <statement name="INIT">

<block type="COMMENT" id="166">

<field name="NOTE">EEN SMART CONTRACT VOOR EEN VERZEKERING VAN DE GEWASSEN VAN EEN BOER</field>

<next>

<block type="COMMENT" id="167">

<field name="NOTE">Ethereum adres van de boer</field> <next>

<block type="STORE" id="168" inline="false"> <field name="POOL">sstore</field>

<value name="SPOT"> <block type="VAL" id="169"> <field name="VAL">BOER</field> </block>

</value>

<value name="VAL">

<block type="VAL" id="170"> <field name="VAL">9872017</field> </block>

</value> <next>

<block type="COMMENT" id="171">

<field name="NOTE">Ethereum adres verzekeringsmaatschappij</field> <next>

<block type="STORE" id="172" inline="false"> <field name="POOL">sstore</field>

<value name="SPOT"> <block type="VAL" id="173">

<field name="VAL">VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJ</field> </block>

</value>

<value name="VAL">

<block type="VAL" id="174"> <field name="VAL">1232017</field> </block>

</value> <next>

<block type="COMMENT" id="175">

<field name="NOTE">1 januari 2018 tot en met 1 januari 2019</field> <next>

<block type="COMMENT" id="176"> <field name="NOTE">1 januari 2018</field> <next>

<block type="STORE" id="177" inline="false"> <field name="POOL">sstore</field>

<value name="SPOT"> <block type="VAL" id="178">

</block> </value>

<value name="VAL">

<block type="VAL" id="179">

<field name="VAL">749hfu93h93</field> </block>

</value> <next>

<block type="COMMENT" id="180"> <field name="NOTE">1 januari 2019</field> <next>

<block type="STORE" id="181" inline="false"> <field name="POOL">sstore</field>

<value name="SPOT"> <block type="VAL" id="182">

<field name="VAL">EIND_DATUM</field> </block>

</value>

<value name="VAL">

<block type="VAL" id="183">

<field name="VAL">hfd873fdw</field> </block>

</value> <next>

<block type="COMMENT" id="184">