Uit dit onderzoek blijkt dat zingeving een rol speelt in GHB-afhankelijkheid. Er zijn aanwijzingen dat een gebrek aan zingeving ook een rol speelt in het sneller terugvallen in gebruik. Op basis van de resultaten van dit onderzoek is het denkbaar dat de behandeling van verslavingsinstellingen zich vanaf het moment dat iemand zich aanmeldt, richt op zingeving. Hier zouden geestelijk verzorgers en/of andere zingevingsdeskundigen wellicht een rol in kunnen spelen. Voorwaarden voor het ervaren van zingeving zijn volgens de respondenten: het ervaren van relaties met betekenisvolle anderen, het hebben van een toekomstperspectief en een dagbesteding. Deze factoren staan in wisselwerking met het gevoel van eigenwaarde. Het gevoel van eigenwaarde lijkt te groeien door verbondenheid met andere mensen. Ook door het uitoefenen van een dagbesteding krijgt iemand waardering en het gevoel gezien te worden. Het hebben van een doel draagt tegelijkertijd bij aan het gevoel, een identiteit te hebben en mee te doen met de maatschappij. Dit lijkt ondersteunend in het ervaren van zingeving en het wel of niet terugvallen in gebruik.
Het huidige behandeltraject voor GHB-afhankelijkheid is gericht op de detoxificatie. Vanuit dit onderzoek is het advies om al tijdens het proces van detoxificatie aandacht te besteden aan bovenstaande zingevende factoren zodat het hoge terugvalpercentage mogelijkerwijs
teruggedrongen kan worden.
Verder is het belangrijk dat de GHB-afhankelijken langdurige begeleiding krijgen. Uit de resultaten van dit onderzoek is gebleken dat onder de GHB-afhankelijkheid een grotere problematiek schuilt dan alleen de verslaving. Het is van belang om niet alleen tijdens de (interne) behandeling, maar ook in het nazorgtraject ruimschoots aandacht te besteden aan de onderliggende problematiek en aan zingeving in het bijzonder.
Ik hoop dat dit onderzoek het gesprek rondom GHB-afhankelijkheid weer een nieuwe impuls geeft zodat er weer meer perspectief komt voor de mensen waarvan de ontwikkeling door de GHB-afhankelijkheid momenteel stil staat.
Addolorato, G. et al. (1996). An open multicentric study evaluating 4-hydroxybutyric acid
sodium salt in the medium-term treatment of 179 alcohol dependent subjects. GHB Study Group. Alcohol Alcohol. Gevonden op 22-09-2015
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8879280
Alma, H. Humanistische canon. Grondbegrippen van hedendaags humanisme en
humanistiek. Gevonden op 12-01-2015
http://www.humanistischecanon.nl/humanisering_en_zingeving
Alma, H, A. Smaling (2010). Waarvoor je leeft. Studies naar humanistische bronnen van zin. Amsterdam: Uitgeverij SWP.
Amsterdam, J.G. van, M. van Laar, T.M. Brunt & W. Brink (2012). Risk assessment of gamma-hydroxybutyric acid (GHB) in the Netherlands [Electronic version] . Regulatory
Toxicology and Pharmacology 63(3), 55-63.
Barker, C, L. Harris & E. Dyer (2007). EXPERIENCES OF GAMMA HYDROXYBUTYRATE
(GHB) INGESTION: A FOCUS GROUP STUDY. Gevonden op 16-09-2015
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2257870/
Baumeister, R.F. (1991). Meanings of life. New York: The Guilford Press.
Bennett, T & K. Holloway (2012). The impact of take-home naloxone distribution and training on opiate overdose knowledge and response: an evaluation of the THN Project in Wales [Electronic version]. Drugs: Education, Prevention and Policy 19(4), 320–328. Boeije, H. (2005). Analyseren in kwalitatief onderzoek. Denken en doen. Den Haag: Boom Lemma Uitgevers.
Boyd, J.J., M. Kuisma & T. Randell (2012). Temporal differences in gamma-hydroxybutyrate overdoses involving injecting drug users versus recreational drug users in Helsinki: a
retrospective study [Electronic version]. Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and
Emergency Medicine 20(7), 1-10.
Brink, W. van den (2014). Verslavingsgedrag van DSM-IV naar DSM-5 [Electronic version].
Brunt, T.M. & J. Schrooten (2014). GHB-epidemiologie in Nederland en Vlaanderen. Verslaving: Tijdschrift over Verslavingsproblematiek 1(3), 20-32.
Burrell, M.J. & A.J. Jaffe (1999). Personal meaning, drug use and addiction: an evolutionairy constructivist perspective [Electronic version]. Journal of Constructivist Psychology 12(1), 41-63.
Clark, A.K., C. Wilder & E. Winstanley (2014). A systematic review of community opioid overdose prevention and naloxone distribution programs [Electronic version] . JOURNAL OF
ADDICTION MEDICINE 8(3), 153-163.
Cock, C. (red.) (19 maart 2013). Algemeen Dagblad.
Corbin, J & A. Strauss (2007). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures
for Developing Grounded Theory. California: Sage Publications.
Degenhardt, L, S. Darke & P. Dillon (2003). The prevalence and correlates of gamma- hydroxybutyrate (GHB) overdose among Australian users [Electronic version] . Addiction
98(2), 199-204.
Deurzen, E. van (2002). Existential Counseling & Psychotherapy in Practice. Londen: SAGE publications.
Evers, J. (red.) (2007). Kwalitatief interviewen: kunst én kunde. Den Haag: Uitgeverij LEMMA.
Frankl, V. (1978). De zin van het bestaan. Een psycholoog beleeft het concentratiekamp &
een inleiding tot de logotherapie. Rotterdam: A.D. Donker.
Frankl, V. (1963). Man’s search for meaning: An introduction to logotherapy. New York: Washington Square Press.
Fransella, F. (eds.) (2005). The Essential Practitioner's Handbook of Personal Construct
Psychology. Chichester: John Wiley & Sons Ltd., p. 239
Frey, J. (2003). A Million Little Pieces. New York: Anchor Books.
Gallimberti, L, M.R. Spella, C.A. Soncini, & G.L. Gessa (2000). Gamma-hydroxybutyric acid
in the treatment of alcohol and heroin dependence. Gevonden op 22-09-2015
Geelen, K. (2003). Zelfhulpgroepen en 12 stappenprogramma’s. Zelfhulp, literatuurstudie
over de waarde van zelfhulpgroepen en 12-stappenprogramma’s. ResultatenScoren.
Amersfoort: GGZ Nederland.
Glaser, B.G. & A.L. Strauss (1967). The Discovery of Grounded Theory: Strategies for
Qualitative Research. Chicago: Aldine Publishing Company.
Humphreys, K & E. Gifford (2006). Religie, spiritualiteit en het problematisch gebruik van alcohol en drugs [Electronic version] In: Verslaving, tijdschrift over verslavingsproblematiek
3(3), 5-18.
Jessup, M.A. et al. (2014). Significant life events and their impact on alcohol and drug use: a
qualitative study. Gevonden op 18-09-2015 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25364998 Jong, C.A.J. de. et al. (2013). Eindrapport, GHB monitor: GHB detoxificatie met
farmaceutische GHB. Nijmegen: NISPA.
Jong, C.A.J. de & R. Kamal (2012). Protocol GHB detoxificatie in ambulante setting.
Practice-based aanbevelingen voor de detoxificatie van patiënten met een stoornis in het gebruik van GHB. Nijmegen: NISPA.
Kamal, R.M. (2013). Presentatie: Terugvalpreventie voor GHB: Kan Baclofen hierin een rol
spelen? Gevonden op 22-09-2015 NISPA: http://www.nispa.nl/sites/default/files/Kamal-GHB %20monitor%2019maart13.pdf
Kamal, R.M., A.J. Loonen, B.A. Dijkstra & C.A. de Jong (2015). Baclofen as relapse
prevention in the treatment of gamma-hydroxybutyrate dependence: a case series. Gevonden
op 21-09-2015 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25900349
Kamal, R.M., R. Qurishi & C.A. de Jong (2015). Baclofen and γ-hydroxybutyrate (GHB), a
dangerous combination. Gevonden op: 17-10-2015
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25494007?dopt=Abstract
Kamal, R & M. Jannsen van Raay (2014). Wat is gammahydroxyboterzuur (GHB)?
Tijdschrift over verslavingsproblematiek 10(3), 5-16.
Kleinman, A. (1978b). Concepts and a model for the comparison of medical systems as cultural systems. Social Science and Medicine 12, 85-93.
Korf, D & T. Nabben (2013). Verward, verdoofd, verslaafd: Politie en GHB-problematiek.
Tijdschrift over verslavingsproblematiek 10(3), 45-55.
Laar, M.W. van. et al. (2012). Jaarbericht 2011, Nationale Drug Monitor. Utrecht: Trimbos- instituut.
Leijssen, M. (2004). Zingeving en zingevingproblemen vanuit psychologisch perspectief. Leuven: Universitaire Pers Leuven.
Maso, M & A. Smaling (red.) (1990). Objectiviteit in kwalitatief onderzoek. Amsterdam: Boom Meppel.
Maso, M & A. Smaling (2004). Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie. Amsterdam: Boom.
Miotto, K. et al. (2001). Gamma-hydroxybutyric acid: patterns of use, effects and withdrawal. Gevonden op 17-09-21015. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11579621
Mostert, D. (Regie) (2013, 14 november). Knock-out in Brabant. Reportage. Zembla. Hilversum: Vara.
Muusse, C & Sonja van Rooijen (2009). De echo van het eigen verhaal. Over
zelfhulpgroepen bij verslaving en de samenwerking met de ggz en verslavingszorg. Utrecht:
Trimbos-instituut.
Neff, K.D. & R. Vonk (2009). Self-compassion versus self-esteem: two different ways of relating to oneself [Electronic version]. Journal of Personality 77(1), 23-50.
Nijman, S. (2011). Ongevallen waar alcohol of drugs bij betrokken zijn. Amsterdam: Stichting Consument en Veiligheid.
Noorden, M. et al. (2012). Behandelprotocol voor acute Gamma-Hydroxyboterzuur (GHB)
onthouding in het ziekenhuis; Practice-based aanbevelingen voor de behandeling van patiënten met een stoornis in het gebruik van GHB. Nijmegen: NISPA.
Noorden, M. van & T van Dijken (2014). GHB-intoxicaties en –onthouding in het algemeen ziekenhuis. Diagnostiek en behandeling. Tijdschrift over verslavingsproblematiek 10(3), 33- 44.
Oliemeulen, L & A. van der Poel (2008). Verslag: Nazorg aan verslaafden door de
verslavingszorg. Rotterdam: Psy.
Praag, J. van (1978). Grondslagen van humanisme. Inleiding tot een humanistische levens- en
denkwereld. Amsterdam: Boom.
Pérez, N. (red.) (2013). LEF-MAGAZINE 5.
Pistis, M. et al. (2005). Gamma-hydroxybutyric acid (GHB) and the mesoaccumbens reward circuit: evidence for GABA(B) receptor-mediated effects [Electronic version]. Neuroscience
131, 456-474.
Reker, G. T. & P.T.P Wong (1988). Aging as a individual process: toward a theory of personal meaning. In: J.E. Birren & V.L. Bengtson (eds.), Emergent theories of aging. New York: Springer, p. 214-246.
Satre, D, F, Chi, J, Mertens & C. Weisner (2012). Effects of Age and Life Transitions on
Alcohol and Drug Treatment Outcome Over Nine Years. Gevonden op 29-09-2015
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3316718/
Schaik, J. (red.) (2009). Zingeving en verslaving: Een verslag van 33 jaar ervaring. Bilthoven: Uitgeverij Christofoor.
Schep, L.J., K, Knudsen, R.J. Slaughter, J.A. Vale & B, Megarbane (2012). The clinical toxicology of gamma-hydroxybutyrate, gamma-butyrolactone and 1,4-butanediol [Electronic version]. Clinical Toxicology (Philadelphia, Pa.) 50, 458-470.
Schippers, G. M. & J. Roemer (2007). Redactioneel In: Verslaving, tijdschrift over
verslavingsproblematiek 3(3), 2-4.
Snead, O.C. & K.M. Gibson (2005). Drug therapy-gamma hydroxybutyric acid [Electronic version] . The New England Journal of Medicine 352, 2721-2731.
Sprock, B. (2004). Complementaire Zorg. De brug tussen professionele hulp en
ervaringsgroepen in de verslavingszorg [Electronic version]. In: Maandblad Geestelijke
Volksgezondheid 10, 803-805.
Stein, L.A.R. et al. (2010). A Web-Based Study of Gamma Hydroxybutyrate (GHB): Patterns,
Experiences, and Functions of Use. Gevonden op 17-09-2015
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3065821/
Stoeten, C. (2011). Welbevinden, zingeving, spiritualiteit, levensbeschouwing en religie in de
verslavingszorg. Hengelo: Faculteit Gedragswetenschappen Universiteit Twente.
Sumnall, H.R. et al. (2007) Use, function, and subjective experiences of gamma-
hydroxybutyrate (GHB). Gevonden op 17-09-2015
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17766059
Trimbos-instituut. Kerncijfers drugsgebruik 2014. Gevonden op: 12-10-2015. https://assets.trimbos.nl/docs/088c4496-ca0c-49a7-af1c-a50be922f5b1.pdf Trimbos-instituut. Jaarbericht 2013/2014. Gevonden op: 27-09-2015. https://assets.trimbos.nl/docs/ec565950-3566-48fb-adda-8406b0b7e26d.pdf
Trimbos-instituut. Jaarbericht DIMS en Factsheet 2012 Monitor Drugsincidenten. Gevonden op 12-02-2015. (Update 16-07-2013) http://www.trimbos.nl/nieuws/trimbos-
nieuws/jaarbericht-dims-en-factsheet-2012-monitor-drugsincidenten
Trimbos-instituut. GHB en de wet. Gevonden op 01-01-2015. (Update 09-05-2012) http://www.trimbos.nl/onderwerpen/alcohol-en-drugs/ghb/ghb-algemeen/de-wet
Tsuang, M.T. et al. (1998). Co-occurrence of abuse of different drugs in men: the role of
drug-specific and shared vulnerabilities. Gevonden op 17-10-2015.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9819064
Vandereycken, W, C. Hoogduin & P. Emmelkamp (red.) (2013). Handboek
Psychopathologie, Deel 1 Basisbegrippen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. p. 98.
Weert-van oene, G.H. de. et al. (2013). Detoxificatie van patiënten met GBH-afhankelijkheid [Electronic version]. Tijdschrift voor Psychiatrie 55(11), 885-890.
Wiklund, R.N. (2008). Existential aspects of living with addiction- Part 1: meeting Challenges [Electronic version]. Journal of Clinical Nursing17(18), 2426-2434.
Wong, P. (ed.) (2012). The Human quest for meaning, theories research and applications. New York: Taylor & Francis Group. p. 165-185.
Bijlage 1: Topiclijst
Hoe lang ben je verslaafd geweest aan GHB?
Ben je opgenomen geweest tijdens je verslaving? Zo ja, heb je toen ook medicinale GHB gekregen?
Hoe lang ben je nu clean?
Ben je weleens teruggevallen in gebruik? Zo ja, kan je daar meer over vertellen? Had dit mogelijk voorkomen kunnen worden, zo ja op welke manier?
Welke functie had het gebruiken van GHB voor jou/waarom gebruikte je GHB? Hoe ga je daar nu mee om, nu je niet meer gebruikt?
Kan je meer vertellen over waar je zingeving uit putten voor je verslaving?
Als je zingeving ervoer tijdens je verslaving kan je meer vertellen over waar je zingeving uit putten?
Wie of wat was er belangrijk voor je toen je stopte met gebruiken? (Volgende alleen vragen als iemand al één jaar clean is) Is dit verandert na je een jaar niet meer te hebben gebruikt? Waar put je momenteel zingeving uit?
Thema zingeving algemeen
Hoe voel je je in je eigen lichaam en is dit verandert ten opzichte van toen je nog verslaafd was?
Heb je het gevoel dat de wereld zoals jij die beleeft, overeenkomt met de werkelijkheid? (Dus dat je niet een te rooskleurig of juist een te negatief wereldbeeld hebt).
Hoe voel je je over jezelf? En hoe werkt dit door in het contact met vrienden/familie/partner? Heb je het gevoel gewaardeerd te worden door anderen mensen en voel je je gezien door anderen? En heb je ook het gevoel iets voor anderen te kunnen betekenen?
Afsluiting
We zijn nu… in gesprek dus ik wil zo gaan afronden en je bedanken voor je tijd. Wil je misschien nog iets toevoegen aan ons gesprek? Dan wil ik je heel erg bedanken voor je openheid en tijd en zal ik je de onderzoeksresultaten mailen als je dat wil.
Bijlage 2: Codes Open codes
Aan de uitspraken van de respondenten zijn onderstaande open codes gekoppeld. Op deze manier kon de data worden geanalyseerd op terugkerende thema’s.
Terugkerende thema’s waren: Faalangst
Familiare problemen Functie verslaving Gebruik met partner
Lichamelijke verslaving controleren Reden verslaving
Reden verslaving en behoefte aan erkenning Reden verslaving en onzekerheid
Relatie lichaam sociale angst
Stoppen met gebruik Terugval en reden Terugval en reden leegte Terugval voorkomen vertrouwen in zelf verwerken verslaving zelfacceptatie na verslaving zingeving na verslaving
zingeving na verslaving en eigenwaarde Zingeving tijdens verslaving
Selective coding
Voor de selective coding zijn de verschillende begrippen uit de leidende definitie van zingeving (beschreven in theoretisch kader) en de begrippen uit de hoofd en deelvragen gebruikt.
Gebruikte codes zijn: Zingeving voor verslaving Zingeving tijdens verslaving Terugval en reden
Zingeving en terugval Zingeving tijdens terugval Terugval voorkomen
Zingeving na het stoppen met gebruik
Gevoelens van gemotiveerd zijn en reden van stoppen Bronnen zingeving –‘vroege remissie
Bronnen zingeving -‘langdurige remissie’
Bronnen zingeving -‘remissie tijdens onderhoudsbehandeling’
Bronnen zingeving vierde fasen ‘remissie in een gecontroleerde omgeving’ Verbondenheid Transcenderen eigenbelang Welbevinden Samenhangende betekenissen Doelgerichtheid Waardevolheid Verbondenheid Competentie en erkenning Gevoelens van gemotiveerd zijn
Bijlage 3: 12 stappenprogramma
De kern van de 12-stappenprogramma is dat je als deelnemer eerst je machteloosheid erkent en daarna aan de slag gaat met het zoeken van je eigen kracht. Een kracht die de strijd tegen verslaving kan ondersteunen. Je maakt een morele balans op van de
schade die je door je verslaving aan anderen en aan jezelf hebt aangericht. Onderdeel van het programma is ook dat je je voorneemt de boodschap van AA door te geven aan andere verslaafden (Geelen, 2003).
De 12 stappen van AA, die ook (in aangepaste vorm) toegepast worden door andere zelfhulpgroepen:
Eerste stap:
“Wij erkenden dat wij machteloos stonden tegenover de alcohol -dat ons leven stuurloos was geworden”
Tweede stap
“We kwamen ertoe te geloven dat een Macht groter dan wijzelf ons weer geestelijk gezond kon maken”
Derde stap
“Wij besloten onze wil en ons leven over te geven in de hoede van God, zoals ieder van ons Hem persoonlijk aanvaardt.”
Vierde stap
“We maakten een diepgaande en onbevreesde morele balans op van ons leven.”
Vijfde stap
“Wij bekenden tegenover God, tegenover onszelf en tegenover een ander mens de juiste aard van onze misstappen.”
Zesde stap
“We waren volkomen bereid om God al onze karakterfouten te laten wegnemen.”
Zevende stap
“Wij vroegen Hem nederig onze tekortkomingen weg te nemen.”
Achtste stap
“Wij maakten een lijst met de namen van allen die door ons schade en leed hadden ondervonden en verklaarden ons bereid om dit bij hen allen goed te maken.”
Negende stap
“Wij hebben waar het mogelijk was dit rechtstreeks weer bij zulke mensen goedgemaakt, behalve wanneer dit hen of anderen zou kwetsen.”
Tiende stap
“We maakten er een gewoonte van onszelf te onderzoeken en erkenden direct de fouten die we hadden gemaakt.”
Elfde stap
“Wij trachtten door gebed en overdenking ons contact met God, hoe ook ieder van ons Hem persoonlijk aanvaardt,
te verdiepen, en baden Hem enkel ons Zijn wil te doen kennen en om de kracht die te volbrengen.”
Twaalfde stap
“Nu deze Stappen ons tot geestelijk bewustwording hebben geleid, hebben wij geprobeerd deze boodschap aan alcoholisten door te geven en deze principes bij al ons doen en laten na te streven.”