Selectie journalisten

Om een zo compleet mogelijk beeld te creëren van zowel de opzet als de uitvoering van de psychische begeleiding van oorlogsjournalisten, worden de journalisten zelf ook geïnterviewd. De journalisten die binnen de onderzoeksgroep vallen, zijn journalisten van NOS en RTL die tussen januari 2000 en juli 2017 verslag hebben gedaan van oorlogen en op dit moment ook werkzaam zijn bij een van de organisaties. Daarbij wordt beoogd om zowel correspondenten, verslaggevers als cameramensen te interviewen.

Bij zowel NOS als RTL zijn de cameramensen niet in dienst van de organisatie. De NOS huurt zelfstandige cameramensen in. RTL huurt cameramensen in via het bedrijf Storicam, opgericht door de in 2008 bij een bomaanval overleden cameraman Stan Storimans. Door cameramensen in de onderzoeksgroep op te nemen, kan er gekeken worden hoe de verantwoordelijkheid is verdeeld tussen opdrachtgever en -ontvanger en of die verschilt met mensen die vast in dienst zijn van NOS of RTL. Hoewel correspondenten vaak ook zzp-ers zijn die worden ingehuurd, genieten zij een veel vastere werkafspraak met de organisatie, waardoor er meer zekerheid is van zowel

inkomen als arbeidsvoorwaarden zoals vaste werknemers die hebben. Verslaggevers van zowel NOS als RTL zijn altijd in vaste dienst van de nieuwsorganisatie.

Met het gekozen tijdsframe van januari 2000 tot juli 2017 is het mogelijk om te vragen naar recente ervaringen, maar ook naar eerdere ervaringen waarbij de al dan niet aanwezige psychische begeleiding achteraf in kaart kan worden gebracht. Ook bestaat er zo de kans dat een geïnterviewde te maken heeft gehad met een psychische stoornis als PTSS, angststoornis, depressie of middelenmisbruik. Daarnaast kan met dit tijdsframe gekeken worden welk effect eventuele veranderingen in het beleid rondom de psychische begeleiding bij de nieuwsorganisaties hebben gehad op de journalisten. Eventuele cultuurveranderingen in de journalistieke wereld zoals Keats en Buchanan (2013) noemen, kunnen binnen dit tijdsframe ook naar voren komen.

Door de journalisten te interviewen, wordt er onderzocht hoe zij de psychische begeleiding van hun organisatie ervaren. Daarbij worden verschillende onderwerpen behandeld, waaronder hoe de voorbereiding is rondom het verslag doen vanuit oorlogs- of crisisgebied en hoe het contact verloopt tijdens het verslag doen en direct na het meemaken van een potentieel traumatische gebeurtenis vanuit een oorlogs- of crisisgebied. Daarnaast zal ook behandeld worden hoe de nazorg is, vanaf het moment van terugkomst in woonplaats voor een correspondent of in Nederland. Ook wordt er aan de journalisten gevraagd hoe zij zelf bezig zijn met hun eigen psychische gezondheid, hoe zij de aandacht van hun opdrachtgever of werkgever hiervoor ervaren en hoe zij de verdeling van de verantwoordelijkheid zien. De ervaring, mening en eventuele verbeteringen rondom het beleid van de psychische begeleiding komen ook aan bod.

De selectie van de journalisten is als volgt tot stand gekomen. Er is in eerste instantie gekeken welke journalisten in juni 2017 voor de NOS of RTL werkten als verslaggever of correspondent. Daarbij werd er gekeken naar de ervaring van de journalist en in welke gebieden diegene werkzaam is gewerkt, bijvoorbeeld te kijken waar iemand correspondent is geweest of welk onderwerp een verslaggever heeft verslagen. Deze lijst met journalisten is ter overweging naar beide buitenlandchefs gestuurd. Op een journalist van RTL na, die geen oorlogservaring bleek te hebben, waren alle voorgestelde journalisten geschikt. Daarnaast zijn er een aantal aanvullende suggesties gedaan door de chefs, allen journalisten die een goede toevoeging waren op

de reeds bestaande groep. Ook zijn er door de buitenlandchefs suggesties gedaan voor cameramensen die vaak voor hen naar oorlogs- en conflictgebieden gaan.

Uit deze lijst is vervolgens een selectie gemaakt, waarbij uiteindelijk een combinatie van verschillende functies en geslacht mede bepalend is geweest voor de selectie van de respondenten. Omdat het uitvoeren en analyseren van interviews een tijdrovende klus is en dit onderzoek binnen een beperkte omvang uitgevoerd moet worden, heeft ook dit meegespeeld bij de omvang van de steekproef. Uiteindelijk heeft de selectie ertoe geleid dat de groep bij de NOS bestaat uit zes journalisten, waaronder twee mannelijke en een vrouwelijke correspondent, twee cameramannen en een mannelijke verslaggever. Bij RTL bestaat de groep van zeven journalisten uit drie mannelijke correspondenten, één vrouwelijke oud-correspondente, een cameraman en twee mannelijke verslaggevers. Op deze manier worden de ervaringen van een zo divers mogelijke groep meegenomen in het onderzoek, om een zo breed en compleet mogelijk beeld te krijgen. Met deze diverse groep van journalisten is getracht zo dicht mogelijk te komen tot een representatieve groep. Toch zitten lang niet alle journalisten die in het tijdsframe van januari 2000 tot juli 2017 voor de NOS en RTL verslag hebben gedaan van oorlogen en conflicten in het onderzoek. Ondanks dit, lijkt het wel mogelijk om met het huidig opgezette onderzoek een goed beeld te kunnen schetsen van het huidige beleid van de psychische begeleiding van oorlogsjournalisten bij NOS en RTL.

4.2 Procedure

Alle interviews, bij zowel de buitenlandchefs als journalisten, zullen een semigestructureerde indeling hebben. Op basis van de theoretische hoofdstukken zullen er globaal vier onderwerpen behandeld worden, die tevens bepalend zijn voor de structuur van het interview. In algemene zin wordt er gekeken hoe de aandacht binnen de nieuwsorganisatie is voor de psychische gezondheid van de oorlogsjournalist. Daarnaast wordt er gekeken hoe de journalisten begeleid worden in voorbereiding op het doen van verslag uit oorlogs- of conflictgebied. Ook komt er aan bod hoe de psychische begeleiding is op het moment dat een oorlogsjournalist op reis is en wat er gebeurt zodra hij of zij een potentieel traumatische gebeurtenis van journalisten is na hun reis naar een oorlogs- of conflictgebied.

Door deze semigestructureerde opzet van de interviews worden de genoemde vier onderwerpen behandeld, waardoor de gesprekken er globaal hetzelfde uit zullen zien, wat bijdraagt aan de consistentie van het gehele onderzoek. Daarnaast biedt deze opzet ook ruimte om dieper op bepaalde onderwerpen en antwoorden in te gaan, wat de inhoudelijke kwaliteit van de gesprekken stimuleert en daarmee ook de algehele kwaliteit van het onderzoek verhoogt.

Alle gesprekken zullen door beperkte tijd en bereikbaarheid via Skype of telefoon gevoerd worden en zullen tussen een half uur en uur duren. De opzet van het semigestructureerd interview met de buitenlandchefs is in bijlage 1 te vinden. In bijlage 2 is de opzet van de semigestructureerde interviews met de journalisten te vinden. 4.3 Analyseplan De interviews zijn allemaal opgenomen en uitgewerkt in transcripten, welke in bijlage 3 tot en met bijlage 18 terug te vinden zijn. De transcripten zullen gebruikt worden voor een analyse van de antwoorden van de buitenlandchefs en de journalisten. Deze analyse zal gedaan worden aan de hand van de vier verschillende onderwerpen: de algemene aandacht voor de psychische gezondheid binnen de nieuwsorganisatie en de psychische begeleiding voor, tijdens en na de reis naar oorlogs- of conflictgebied. Door analyse van de antwoorden zullen de algemene bevindingen, overeenkomsten en verschillen tussen NOS en RTL en een conclusie per onderwerp worden gegeven. Uiteindelijk zal in het laatste hoofdstuk een antwoord gegeven worden op de hoofdvraag.

Hoofdstuk 5 Resultaten

In dit hoofdstuk zullen de interviews met twee buitenlandchefs en met dertien journalisten geanalyseerd worden. Dit zal aan de hand van verschillende onderwerpen gebeuren. Allereerst wordt er geanalyseerd hoe de begeleiding van oorlogsjournalisten eruit ziet voordat zij op reis gaan naar het oorlogs-of conflictgebied. Vervolgens wordt gekeken hoe de begeleiding is als de journalist in het oorlogs- of conflictgebied zit. Als laatste wordt geanalyseerd hoe de psychische begeleiding is na de reis van de oorlogsjournalist. Elke keer zullen de bevindingen over het beleid bij NOS en RTL en de uitvoering van het onderwerp worden behandeld, gevolgd door een conclusie.