XI.1 Inleiding
In dit hoofdstuk beantwoorden we de onderzoeksvragen voor de maatregel van selectie aan de poort bij ‘kleinschalig en intensief onderwijs’ (cf. art. 6.7 WHW).
In paragraaf XI.2 wordt een beeld van het stelsel gegeven met betrekking tot het
‘kleinschalig en intensief onderwijs’.
Het kleinschalig en intensief onderwijs is alleen in de casestudies aan de orde geweest; niet in de enquête. De resultaten betreffen alleen de ‘university colleges’
aan twee universiteiten.
In paragraaf XI.3 betreft het de motieven voor het gevoerde instellingsbeleid aangaande de ‘university colleges’, in paragraaf XI.4 de invoering en vormgeving ervan, alsook de eventuele problemen, en in paragraaf XI.5 de gepercipieerde effecten. In paragraaf XI.6 volgen de conclusies met betrekking tot het ‘kleinschalig en intensief onderwijs (i.c. de ‘university colleges’).
XI.2 Beeld van het stelsel (gegevens DUO)
XI.2.1 Ontwikkelingen in opleidingen met ‘kleinschalig en intensief onderwijs’
Op basis van gegevens van DUO is nagegaan hoeveel voltijd bacheloropleidingen als selecterende maatregel ‘kleinschalig en intensief onderwijs’ hebben in de afgelopen vijf studiejaren.
Er is, zowel in het hbo als in het wo, een stijgende trend waarneembaar in het aantal voltijd bacheloropleidingen met als selecterende maatregel ‘kleinschalig en intensief onderwijs’ (tot 4 in het hbo en 9 in het wo in studiejaar 2014/15).
XI.2.2 Instromende studenten in ‘kleinschalig en intensief onderwijs’
Het aandeel studenten dat instroomt in opleidingen met ‘kleinschalig en intensief onderwijs’ is in de afgelopen vier jaren iets toegenomen (tot 164 in het hbo en 1926 in het wo in studiejaar 2013/14).
Zie bijlage I voor de tabellen over de stelselontwikkeling ten aanzien van kleinschalig en intensief onderwijs.
XI.3 Motieven voor university colleges
Wat zijn de motieven voor het gevoerde instellingsbeleid aangaande de selectie aan de poort bij kleinschalig en intensief onderwijs. Deze vraag was in de casestudies alleen van toepassing op de twee universiteiten met een ‘university college liberal arts and science’.
Het motief voor een ‘university college’ is om met een internationaal georiënteerd programma excellentie te bewerkstelligen. Het driejarige programma is zwaar, studenten gaan bijvoorbeeld al snel in projecten rond maatschappelijke thema’s werken. De universiteiten willen dan ook kritisch omgaan met het type student dat ze voor het ‘university college’ aantrekken. Daarvoor is een uitgebreide selectie nodig van (internationale) studenten die met name:
Op een internationale vooropleiding en/of op een Nederlandse middelbare school een Engelstalig programma hebben gevolgd;
Aanzienlijk hogere eindexamencijfers dan gemiddeld hebben behaald (aan één college gaat het ook om een goed cijfer voor wiskunde);
Meervoudig getalenteerd zijn met een brede interesse, vragend om uitdaging;
Kunnen worden toegerust met internationale en interculturele competenties;
In staat zijn om nominaal te studeren, en daarnaast extra-curriculaire activiteiten te ontplooien;
Willen bijdragen aan het campusleven.
Diversiteit is een belangrijk criterium in de selectie, door een van de universiteiten ondersteund middels een beurzenprogramma. Met een selectie van 100 tot hooguit 300 studenten per cohort dat ‘kleinschalig en intensief onderwijs’ wordt geboden, beogen universiteiten een hoog rendement en een hoog afstudeerniveau te bereiken. Ook wordt beoogd de Nederlandse kenniseconomie te stimuleren en de eigen regio, soms samen met een andere kennisinstelling, internationaal beter op de kaart te zetten.
XI.4 Invoering en vormgeving van university colleges
De selectieprocedure voor het ‘university college’, waarin studenten moeten aantonen dat ze ‘academic excellence’ in huis hebben, is, blijkens de casestudies, uitgebreid. Aan het ene ‘university college’ moeten studenten een portfolio insturen met een cv, presentaties en een video waarin ze zichzelf en hun motivatie pitchen.
Daarna volgen gesprekken.
Aan het andere ‘university college’ moeten studenten blijk geven van hun ambitie door het aanleveren van een persoonlijk studieplan en een ‘self assessment’.
Een ‘university college’ moet een community worden, de groepswerking is van belang. De studenten moeten daarom bij elkaar wonen en ook buiten colleges activiteiten samendoen. Daarvoor is een minimale groepsomvang nodig, niet alleen in het eerste jaar, maar daarna ook in het tweede en derde jaar. Ook van belang is een ideale mix van Nederlandse en internationale studenten (van 30% tot 50%).
Behalve het ‘university college’ kent een van de universiteiten een
honoursprogramma. Het honoursprogramma betreft een verbreding met 45 ec van de bachelor voor de beste studenten, die zich hiervoor na het eerste half jaar kunnen inschrijven, mits zij minimaal een 7,5 als gemiddeld cijfer hebben behaald.
Een student die het programma heeft gevolgd, krijgt een aantekening bij het diploma. In de laatste jaren was de instroom in het honoursprogramma ruim 300 studenten. Ook studenten die net onder de norm zitten, mogen zich aanmelden. Bij hen wordt vooral naar hun motivatie gekeken, een belangrijke component bij de toelating tot het honoursprogramma.
Veranderingen
Een van de ‘university colleges’ gaat meedoen aan het experiment met uitbreiding van het BSA naar het tweede jaar. Een BSA na het tweede jaar zal in studiejaar 2014/15 voor het eerst worden uitgevoerd. Daarmee weet het CvB het ‘probation’
beleid, dat volgens hem een bewezen positieve impact heeft op studievoortgang, verankerd in wet- en regelgeving. Er wordt gestart met een Law College.
Zie voor een toelichting op problemen en oplossingen bijlage VIII.
XI.5 Gepercipieerde effecten van university colleges
XI.5.1 Gepercipieerde effecten van UC’s op toegankelijkheid, rendement en niveau
Aan de CvB’s in de casestudies aan universiteiten is de vraag gesteld of ‘selectie aan de poort bij kleinschalig en intensief onderwijs’ als selectieve maatregel (centraal
c.q. decentraal) volgens hen effecten heeft? Zo ja, welke effecten heeft deze maatregel? Betreft het volgens hen gewenste en/of ongewenste effecten?
Voor het CvB van case A is het feitelijk nog te vroeg om iets te kunnen zeggen over de gepercipieerde effecten van deze maatregel. Wat betreft toegankelijkheid verwacht het CvB dat het ‘university college’ in staat zal zijn de betere studenten te selecteren en ook is er de hoop dat er, vanwege de brede opzet van het programma, voor studenten minder noodzaak tot switchen zal zijn. De switch-cijfers aan deze universiteit zitten namelijk net boven de prestatieafspraak.
Het CvB van case B is in staat om meer gebleken resultaten te rapporteren.
Wat betreft toegankelijkheid voor studenten is er het gewenste effect van een selectief toelatingsbeleid, namelijk de diversiteit in de samenstelling van de studentenpopulatie (jaarlijkse instroom van 300 excellente eerstejaars).
Wat betreft het bachelorrendement en/of de studieduur meldt het CvB het gewenste effect dat 78% van de instroom binnen drie jaar afstudeert (en 88% van de
herinschrijvers na jaar 1). Men streeft ernaar een hoog rendement te handhaven.
Ook wat betreft het bereikte eindniveau van het bacheloronderwijs ziet het CvB een gewenst effect. Ruim 80% van de instromers behaalt het ‘honours niveau’ (d.w.z.
GPA > 3,0 op een vierpuntsschaal). Men streeft naar behoud van een hoog eindniveau.
Volgens het CvB zijn er ook gewenste effecten voor de arbeidsmarkt;
afgestudeerden van het ‘university college’ zijn naar verwachting in toenemende mate, blijkens recruitment en stages, in trek.
XI.5.2 Gepercipieerde effecten op de toegankelijkheid voor specifieke subgroepen Niet-westerse allochtonen:
Heeft selectie aan de poort bij het ‘university college’ als selectieve maatregel effecten op de toegankelijkheid voor niet-westerse allochtonen?
De CvB’s zien geen effecten. In case A merkt men bij deze groep geen verschil; de regio kent overigens maar weinig studenten van deze herkomst. In case B acht het CvB het ‘university college’ juist zeer toegankelijk voor niet-westerse allochtonen met goede schoolresultaten. Om hen tot deelname te stimuleren is er een speciaal
‘Diversity Award Programme’ en is er een nauwe samenwerking met diverse
“zwarte” partnerscholen. Dit CvB ziet prima presterende eerstegeneratiestudenten.
Vwo’ers met lage cijfers CE:
Als ongewenst effect ziet men bij het ‘university college’ in case A de zelfselectie bij meisjes. Meer jongens dan meisjes melden zich aan. Wellicht is bij jongens sprake van zelfoverschatting aangezien ze risico’s en problemen die ze in de opleiding kunnen tegenkomen, minder zien. Het ‘university college’ wil meisjes misschien meer gaan aansporen om zich aan te melden.
Het CvB van case B beschouwt het als gewenst effect dat de selectie aan de poort van het ‘university college’ de motivatie om de beste cijfers te halen bij scholieren vergroot. Met partnerscholen wordt succesvol aan een goede voorbereiding (d.w.z.
doorbreking van de zesjescultuur) samengewerkt.
XI.5.3 Verwijzing van studenten
Het ‘university college’ in case B verwijst studenten die niet door de selectie aan de poort komen binnen de instelling, middels een website met opleidingen met een alternatief toelatingsbeleid. Het kent geen beleid gericht op verwijzing naar een andere universiteit of hogeschool.
XI.6 Conclusies over university colleges Stelselbeeld van de ‘university colleges’
Er is, zowel in het hbo als in het wo, een lichte stijging waarneembaar in het aantal voltijd bacheloropleidingen met als selecterende maatregel ‘kleinschalig en intensief onderwijs’.
Motieven voor de ‘university colleges’
Het motief voor selectie bij een ‘university college’ is, zo blijkt uit casestudies, vooral het bewerkstelligen van excellentie met een internationaal georiënteerd, zwaar programma.
Invoering en vormgeving van de ‘university colleges’
De selectieprocedure voor het ‘university college’, waarin studenten moeten aantonen dat ze ‘academic excellence’ in huis hebben, is uitgebreid, blijkens de casestudies. Een van de ‘university colleges’ gaat meedoen aan het experiment met uitbreiding van het BSA naar het tweede jaar.
Bij een van de ‘university colleges’ werd, door de lange accreditatieprocedure, pas laat bekend dat het van start kon gaan.
Gepercipieerde effecten van de ‘university colleges’
Vanuit een ‘university college’ wordt wat betreft toegankelijkheid voor studenten gerapporteerd dat er een gewenst effect van een selectief toelatingsbeleid is, namelijk de diversiteit in de samenstelling van de studentenpopulatie van excellente eerstejaars. Wat betreft het bachelorrendement en/of de studieduur wordt het gewenste effect gemeld dat 78% van de instroom binnen drie jaar afstudeert.
Het CvB vindt het ‘university college’ juist zeer toegankelijk voor niet-westerse allochtonen met goede schoolresultaten.