6 Vergelijking 1998 – 1999 met 2001 –
6.3 Schriftelijke enquête Verblijfsduur
Het aantal respondenten dat een 2e huis of vaste standplaats heeft is duidelijk afgenomen. Verder blijft bijna de helft van de respondenten, meer dan1 dag op Schouwen. Dit geldt voor beide onderzoeksperioden.
Tabel 42. Verblijfsduur van bezoekers van Schouwen in procenten.
Lengte van verblijf 1998 - 1999 2001 - 2002
Ik woon hier 13 18
1 dag 13 18
Meer dan 1 dag (vakantie) 49 48
2e huis of vaste standplaats (vakantie) 25 16
Vakantietype
De groep respondenten die zijn hoofdvakantie op Schouwen houdt is afgenomen. Schouwen wordt nu vooral gebruikt als een plek waar men een nevenvakantie houdt. Tabel 43. Soort vakantie in procenten.
Soort vakantie 1998 - 1999 2001 - 2002
Hoofdvakantie 41 32
Nevenvakantie 44 44
Familie-/vriendenbezoek 3 6
Anders 12 18
Voorkeursperiode voor recreëren op Schouwen
De voorkeursperiode voor recreëren op Schouwen is veranderd. Meer respondenten geven de voorkeur aan het hele jaar. Daarop volgend is het voorseizoen (mei-juni) erg populair. Opvallend is dat de maanden juli en augustus enorm in populariteit zijn gedaald.
Tabel 44. Voorkeursperiode voor recreëren op Schouwen in procenten
Voorkeursperiode 1998 - 1999 2001 - 2002 Gehele jaar 34 42 Maart – April 8 8 Mei – Juni 27 35 Juli – Augustus 27 7 September – Oktober 4 7 November – Februari 1 .
Bekendheid met Schouwen
Ook de wijze waarop de respondenten op Schouwen attent zijn gemaakt is veranderd. Een grotere groep dan in 1998 – 1999, nu meer dan de helft, is als vanouds bekend met het gebied. Minder respondenten hebben via familie of kennissen informatie over Schouwen gekregen.
Tabel 45. Hoe men op Schouwen attent is gemaakt in procenten.
Attent gemaakt op Schouwen via 1998 - 1999 2001 - 2002
Vanouds bekend 36 52 Familie of kennissen 36 26 Toeval 10 6 Camping of hotel 5 3 Krant of tijdschrift 3 3 VVV of ANWB 3 2 Radio of TV 0 1 Natuurbeschermingsorganisatie 0 1 Anders 5 8
Deelname aan activiteiten op Schouwen in het algemeen
Om de vergelijking tussen de onderzoeksperioden te maken is vooral gekeken naar de kolommen ‘bijna altijd’. Het valt meteen op dat wandelen flink is toegenomen. Fietsen, zonnen, luieren en zwemmen zijn afgenomen.
Tabel 46. Activiteiten die wel eens verricht worden op Schouwen in procenten.
Activiteit 1998 - 1999 2001 - 2002
Soms Bijna altijd Soms Bijna altijd
Wandelen 34 63 19 79
Fietsen 29 62 34 57
Planten en dieren kijken 54 31 53 37
Luieren 46 46 54 36 Zonnen 54 41 58 33 Dorps- / stadsbezoek 65 32 67 29 Op terras zitten 65 25 64 28 Hond uitlaten 6 19 8 24 Vogels kijken 39 14 36 21
Toeren met auto 61 12 61 14
Zwemmen 62 23 61 13 Recreatief winkelen 63 15 66 12 Picknick / barbecue 52 7 52 7 Natuurexcursie 43 5 44 6 Trimmen / joggen 25 4 22 6 Uitgaan 44 8 41 3 Vissen 16 5 13 3 Kleine watersport 10 5 8 2 Grote watersport 9 3 8 1 Paardrijden 8 2 7 1
Bekendheid en bezoek bos- en natuurgebieden
Uit de tabel blijkt dat er een toename is in bekendheid van alle bos- en natuurgebieden. Ook worden de gebieden meer bezocht, op één uitzondering na.
heeft daarentegen een grote groei in het bezoekpercentage, terwijl de bekendheid niet zo drastisch is toegenomen.
Tabel 47. Bekendheid en bezoek van bos- en natuurgebieden rond Schouwen in procenten
Bos- en natuurgebieden 1998 - 1999 2001 - 2002
Bekend Bezocht Bekend Bezocht
Boswachterij Westerschouwen 83 79 90 87
Zeepeduinen 67 57 76 67
Verklikkerduinen 57 47 65 47
Landgoed Slot Haamstede 82 43 83 41
Schelphoek 74 56 77 61
Oosterschelde 71 55 76 64
Grevelingenmeer 82 55 85 89
Vroongronden 37 25 46 35
Bekendheid en bezoek attracties en bezienswaardigheden
De bekendheid van attracties en bezienswaardigheden is in zijn algemeenheid toegenomen of gelijk gebleven. Het enige wat minder bekendheid heeft zijn de markten en evenementen. Ondanks deze bekendheid is het bezoek niet overal toegenomen. Kijkje op ’t Erf, markten en evenementen, Delta-Expo Neeltje Jans en het Noordzeeaquarium hebben een lager bezoekpercentage. Daarentegen is het bezoekpercentage van Zierikzee enorm gestegen.
Tabel 48. Bekendheid en bezoek van attracties en bezienswaardigheden rond Schouwen in procenten.
Attracties en bezienswaardigheden 1998 - 1999 2001 - 2002
Bekend Bezocht Bekend Bezocht
Excursieschuur SBB 46 17 65 26
Plompe Toren 76 46 83 61
Kijkje op het erf 34 15 36 12
Markten/evenementen 86 72 80 62
Mus. Burghse Schoole 48 16 61 22
Blikmuseum Renesse 27 5 37 6
Noordzeeaquarium 55 16 55 10
Delta-Expo Neeltje Jans 95 54 99 51
Zierikzee 98 14 98 84
Aanwezigheid recreatievoorzieningen
De tabellen ‘meningen over hoeveelheden recreatievoorzieningen in procenten’ van beide onderzoeksperioden worden, om de overzichtelijkheid te behouden, niet samengevoegd. In bijlage B3 staan de gegevens van 1998 – 1999 aangegeven.
In de tabellen worden geen totaal percentages aangegeven, maar zijn de percentages uitgesplitst in cijfers voor dag- en verblijfsrecreanten. Daarom worden ook hier de gegevens besproken in cijfers voor dag- en verblijfsrecreaten.
In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat men tevreden is over de hoeveelheid voorzieningen. Dagrecreanten zijn iets minder tevreden dan verblijfsrecreanten. Dit geldt voor beide onderzoeksperioden.
Hoewel nu (2001 – 2002) een groter percentage aangeeft dat er voldoende fietspaden, gemarkeerde fietsroutes, fietsenstallingen en fietskluizen zijn, vindt toch relatief een grote groep (rond de 20%) dat deze voorzieningen onvoldoende zijn. Dit geldt ook voor parkeergelegenheden bij het strand.
Daarnaast zijn er een aantal voorzieningen die nu minder goed scoorden als in 1998 – 1999. Dit zijn het openbaar vervoer, zwemgelegenheden, visvoorzieningen en informatievoorzieningen. Met name dagrecreanten zijn minder tevreden over het openbaarvervoer. Verblijfsrecreanten zijn minder tevreden over de visvoorzieningen en de zwemgelegenheden. Beide groepen zijn minder tevreden over de informatievoorzieningen.
Kwaliteitscores omgeving
De mening van de responten over de omgeving van Schouwen is nauwelijks veranderd. Ze vinden nog steeds dat ze teveel mensen tegenkomen op Schouwen en dat er teveel omgevingslawaai is. Daarnaast is de mening over een aantal items wel iets positiever geworden. Het gaat om de toeristische bewegwijzering, hoeveelheid bos, hoeveelheid natuur en de afwisseling in het landschap.
Tabel 49. Kwaliteitscores omgeving
Kwaliteitscores 1998 - 1999 2001 - 2002
Weinig mensen tegenkomen op Schouwen -2 / -1 -2 / -1
Onderhoud van wegen en paden 2 / 3 1 / 3
Afwezigheid omgevingslawaai 0 / 1 0 / 1
Genieten van natuur 4 / 5 4 / 5
Voorlichting over Schouwen 1 / 2 1 / 2
Toeristische bewegwijzering 2 2 / 3
Hoeveelheid bos 2 / 3 2 / 4
Hoeveelheid natuur 3 / 4 4 / 5
Hoeveelheid strand 4 / 5 4 / 5
Hoeveelheid duinen 3 3
Hoeveelheid agrarisch gebied 1 / 2 1 / 2
Afwisseling landschap 3 3 / 4
Voldoende dieren en planten te zien 2 / 3 2 / 3
Toekomstige ontwikkelingen
Tabel 50 laat zien in hoeverre men het eens of oneens is met de in gang gezette ontwikkelingen, veranderingen en maatregelen. Er zijn geen opvallende verschillen tussen de beide onderzoeksperioden te zien. De meeste recreanten zijn het eens tot zeer eens met de ontwikkelingen. Een duidelijke uitschieter is ‘weren autoverkeer in natuurgebieden’, deze scoort een zeer hoog percentage (60%) bij ‘zeer eens’. De
Tabel 50. Meningen van recreanten over de toekomstige ontwikkelingen op Schouwen
Mening toekomstige ontwikkelingen 1998 - 1999 2001 - 2002
Mening verplaatsen recreatiebedrijven Zeer oneens 4 3
Oneens 11 10
Neutraal 25 30
Eens 39 34
Zeer eens 21 23
Mening scheiden auto- en langzaam verkeer Zeer oneens 1 -
Oneens 5 4
Neutraal 7 6
Eens 47 56
Zeer eens 41 34
Mening weren autoverkeer uit dorpskernen Zeer oneens 2 3
Oneens 14 15
Neutraal 7 10
Eens 45 49
Zeer eens 32 23
Mening aanleggen fietspaden in duinen Zeer oneens 3 3
Oneens 7 5
Neutraal 5 6
Eens 41 43
Zeer eens 46 43
Mening aanleggen fietspaden in polder Zeer oneens 1 2
Oneens 5 6
Neutraal 11 9
Eens 47 50
Zeer eens 36 34
Mening aanbieden alternatief vervoer voor auto Zeer oneens 3 2
Oneens 8 10
Neutraal 19 16
Eens 39 46
Zeer eens 31 26
Mening aanleggen van bos Zeer oneens 1 2
Oneens 5 6
Neutraal 12 12
Eens 47 52
Zeer eens 35 29
Mening ontwikkelen natuur rond Oosterschelde Zeer oneens 1 1
Oneens 2 2
Neutraal 9 6
Eens 49 52
Zeer eens 40 39
Mening weren autoverkeer in natuurgebieden Zeer oneens 1 1
Oneens 3 3
Neutraal 5 5
Hernieuwd bezoek aan Schouwen
Een iets groter percentage dan in 1998 – 1999 geeft aan geen bezoek aan Schouwen meer te brengen of weet het nog niet. Er is ook een lichte stijging in het aantal mensen dat Schouwen wel weer zal bezoeken.
Tabel 51. Plan of men binnen komende 5 jaar Schouwen weer bezoekt in procenten.
Herhalingsbezoek 1998 - 1999 2001 - 2002 Ja 76 79 Weet niet 9 14 Nee 1 7 Ik woon op Schouwen 14 1 Samenstelling huishouden
In de samenstelling van het huishouden is weinig veranderd. De grootste groep die Schouwen bezoekt bestaat uit twee volwassenen.
Tabel 52. Samenstelling van de huishoudens van de bezoekers van Schouwen in procenten.
Samenstelling huishouden 1998 - 1999 2001 - 2002
1 volwassene 8 8
2 volwassenen 55 62
1 volwassene met kinderen 1 1
2 volwassenen met kinderen tot 12 20 17
2 volwassenen met kinderen van 12-18 10 8
2 volwassenen met kinderen tot 12 en van 12-18 6 4
Opleiding
De respondenten zijn in vergelijking met 1998 – 1999 hoger opgeleid. Een groter percentage heeft een HBO of universitaire opleiding gevolgd.
Tabel 53. Hoogst voltooide opleiding van de bezoekers van Schouwen in procenten..
Opleiding 1998 - 1999 2001 - 2002
Lager onderwijs of LBO 14 15
Algemeen voortgezet onderwijs 24 17
Middelbaar beroepsonderwijs 23 22
HBO of Universiteit 39 46
Inkomen
Tabel 54. Netto huishoudinkomen van de bezoekers van Schouwen in procenten.
Inkomen 1998 - 1999 2001 - 2002
Minder dan € 1100 10 2
€ 1100 - € 2250 58 49
De respondenten verdienen meer als in het jaar 1998 – 1999. Bijna de helft van de respondenten verdiend meer dan 2500 euro in 2001 – 2002, tegenover éénderde in 1998 – 1999.
Leeftijd
Tabel 55. Leeftijd van de respondenten in procenten
Leeftijdsklasse 1998 - 1999 2001 - 2002
0 – 25 jaar 9 6
26 – 45 jaar 41 40
46 – 60 jaar 31 34
61 jaar en ouder 18 20
Er is nauwelijks verschil tussen leeftijden van de respondenten in beide onderzoeksperioden. De grootste groep is tussen de 26 en 60 jaar oud.
7
Conclusies
De volgende conclusies kunnen getrokken worden bij de vergelijking tussen het basisonderzoek in 1998 – 1999 en het herhalingsonderzoek 2001 – 2002.
De perioden van een bezoek aan Schouwen zijn veranderd. Nu (2001 – 2002) zijn ze meer gelijkmatig over het jaar verdeeld. De hoge piek in juli en augustus is verdwenen. De respondenten komen nu graag het hele jaar door en ook het voor- en naseizoen zijn populairder geworden. Daarbij is het herhalingsbezoek iets toegenomen. Bijna 80% geeft aan Schouwen weer te zullen bezoeken. Ook een iets groter percentage dan in 1998 – 1999 geeft aan geen bezoek aan Schouwen meer te brengen of weet het nog niet. De redenen voor een bezoek aan Schouwen zijn onveranderd gebleven: zee, strand, natuur, rust. Hierbij neemt het kunnen verrichten van sportactiviteiten zoals wandelen en fietsen een belangrijke plaats in.
De meeste respondenten zijn trouwe bezoekers die al meer dan 5 jaar op Schouwen komen. Dit is onveranderd gebleven. Maar er zijn minder respondenten die voor het eerst op Schouwen komen. Dit blijkt ook uit de wijze waarop de respondenten attent zijn gemaakt op Schouwen. Een grotere groep dan in 1998 – 1999, nu meer dan de helft, is als vanouds bekend met het gebied. Minder respondenten hebben via familie of kennissen informatie over Schouwen gekregen.
De groep respondenten die zijn hoofdvakantie op Schouwen houdt is afgenomen. Schouwen is belangrijk als een plek waar men een nevenvakantie houdt. 44% houdt een nevenvakantie, 32% houdt zijn hoofdvakantie op Schouwen. Deze vakanties worden met name doorgebracht in gehuurde vakantiewoningen, op vaste - en toeristische standplaatsen op campings. Het percentage respondenten dat zijn vakantie doorbrengt op een toeristische standplaats is afgenomen. De andere twee categorieën zijn licht toegenomen.
De auto is in beide onderzoeksperioden nog altijd het populairste vervoermiddel. Opvallend is dat de toerfiets in populariteit heeft moeten inbinden. De respondenten doen het meeste te voet of gebruiken de auto. Dit blijkt ook uit de cijfers van de activititeiten die de respondenten op de onderzoeksdag hebben ondernomen. De respondenten wandelen meer en fietsen minder. Tevens komt dit tot uiting in de voorzieningen die men gebruikt. Er is een toename in het gebruik van bewegwijzerde wandelroutes, en een afname in bewegwijzerde fietsroutes. Behalve een daling in het gebruik van fietsroutes is er ook een daling in het gebruik van het strand, de horeca en het transferium.
Verder blijkt dat er een toename is in bekendheid van bos- en natuurgebieden. Dit geldt ook voor bekendheid van attracties en bezienswaardigheden. Ondanks deze bekendheid is het bezoek niet overal toegenomen.
In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat men tevreden is over de hoeveelheid voorzieningen die op Schouwen aanwezig zijn. Dagrecreanten zijn hierover iets minder tevreden dan verblijfsrecreanten. Dit geldt voor beide onderzoeksperioden. Hoewel nu (2001 – 2002) een groter percentage aangeeft dat er voldoende fietspaden, gemarkeerde fietsroutes, fietsenstallingen en fietskluizen zijn, vindt toch relatief een grote groep (rond de 20%) dat deze voorzieningen onvoldoende zijn. Dit is opmerkelijk omdat in de afgelopen jaren deze voorzieningen juist zijn toegenomen. Verder vindt men nog steeds dat parkeergelegenheden bij het strand onvoldoende aanwezig zijn. Daarnaast zijn er een aantal voorzieningen die nu minder goed scoorden als in 1998 – 1999. Dit zijn het openbaar vervoer, zwemgelegenheden, visvoorzieningen en informatievoorzieningen.
Een andere manier om achter de tevredenheid van de respondenten te komen is via de kwaliteitscores. Hieruit blijkt dat de ontevredenheid over de toegankelijkheid van de natuur is toegenomen. Terwijl volgens de tereinbeherende instanties de toegankelijkheid in werkelijkheid is toegenomen waardoor juist een toename in tevredenheid verwacht wordt. Waar men nu ook beduidend minder over tevreden is, is de properheid van Schouwen. De ontevredenheid over de verkeersoverlast is iets afgenomen.Verder vonden de respondenten in 1998 – 1999 dat ze niet overal met de auto mochten komen. Deze ontevredenheid is er niet meer.
De mening van de responten over de omgeving van Schouwen is nauwelijks veranderd. Ze vinden nog steeds dat ze teveel mensen tegenkomen op Schouwen en dat er teveel omgevingslawaai is. Daarnaast is de mening over de toeristische bewegwijzering, hoeveelheid bos, hoeveelheid natuur en de afwisseling in het landschap iets positiever geworden.
Behalve de mening over voorzieningen en de omgeving van Schouwen is ook gevraagd naar de mening over de ontwikkelingen die op Schouwen gaande zijn. Er zijn geen opvallende verschillen tussen de beide onderzoeksperioden te zien. De meeste recreanten zijn het eens tot zeer eens met de ontwikkelingen. Een duidelijke uitschieter is ‘weren autoverkeer in natuurgebieden’, deze scoort een zeer hoog percentage (60%) bij ‘zeer eens’. De andere ontwikkelingen, zoals aanleggen fietspaden in duinen/polder, aanleggen bos, aanbieden alternatief vervoer voor de auto etc., liggen rond de 40% (eens en zeer eens).
Uit de gegevens over de bestedingen van de respondenten komt naar voren dat het meeste wordt uitgegeven aan verblijfskosten, gevolgd door horeca en detailhandel. Dit is ten op zichte van 1998 – 1999 niet veranderd. Een toename in uitgaven is wel duidelijk zichtbaar. Oorzaken zoals de invoering van de euro, inflatie e.d. moeten hierbij worden meegenomen. De uitgaven aan entreekosten en de huur van recreatiegoederen is verviervoudigd. Men geeft twee keer zoveel aan reiskosten uit. De verblijfskosten zijn ook bijna verdubbeld.
Over de algemene kenmerken van de respondenten kan het volgende gezegd worden: de samenstelling van het huishouden is weinig veranderd. De grootste groep
– 1999 hoger opgeleid. Daarbij verdienen ze meer. Bijna de helft van de respondenten verdiend meer dan 2500 euro in 2001 – 2002, tegenover éénderde in 1998 – 1999. Er is nauwelijks verschil tussen leeftijden van de respondenten in beide onderzoeksperioden. Het merendeel is tussen de 26 en 45 jaar oud, daarna volgt de groep met een leeftijd tussen 46 en 60 jaar.
Tot slot de herkomstplaats van de respondenten. Deze in niet veranderd ten opzichte van ‘98-’99. De dagrecreanten komen vooral uit de directe omgeving; het merendeel uit Schouwen zelf of uit andere delen van Zeeland. Daarnaast komen veel dagrecreanten vanuit westelijk Noord-Brabant en zuidelijk Zuid-Holland. De verblijfsrecreanten komen bijna uit heel Nederland, met een concentratie in het midden van het land. De Duitse respondenten komen vrijwel allemaal uit Nordrhein- Westfalen.
Literatuur
Gebiedsperspectief Strategisch Groenproject Schouwen 1997. Provincie Zeeland, Middelburg.
Ontwerp Streekplan Zeeland 1997. Provincie Zeeland, Middelburg.
Structuurschema Groene Ruimte 1992. Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Den Haag.
Visschedijk, P.A.M. 1994. Systematiek voor het verzamelen van recreatiegegevens in terreinen van Staatsbosbeheer. Intern IBN-rapport. Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek, Wageningen.
Visschedijk, P.A.M. 1997. Pilotstudie gegevensverzameling recreatief gebruik SBB- terreinen. Intern IBN-rapport. Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek, Wageningen.
Visschedijk, P.A.M. en A.H.J. Segeren. Ontwerp monitoringmodel recreatie SGP Schouwen. IBN-rapport 338. Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek, Wageningen Visschedijk, P.A.M. en Bezemer, V. Recreatiemonitoring SGP Schouwen, deel 1. IBN-rapport 456. Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek, Wageningen.