Hieronder volgt een korte samenvatting van de belangrijkste antwoorden die de leerlingen tijdens de interviews hebben gegeven op de vraag of zij hun verklaring voor de aanslagen van 9/11 en het ontstaan van Islamitische Staat konden onderbouwen met argumenten. Alleen als de leerlingen expliciet hebben aangegeven hoe deze verklaringen volgens hen in de
schoolboeken vermeld zouden moeten worden, is dit in de samenvatting opgenomen.
Daarnaast werd ook gevraagd in hoeverre de leerlingen het vak geschiedenis relevant vonden. Indien er bijzondere opmerkingen bij hun antwoord op deze vraag werden gegeven, zijn deze eveneens opgenomen in de samenvatting.
Leerling 1: gaf aan overtuigd te zijn dat de documentaires op YouTube en een boek dat haar broer gelezen had “de echte waarheid” verkondigden, omdat hier “feiten” in staan. Het NOS- journaal en het vak geschiedenis verkondigen vooral de mening van “de blanke mensen”. Haar islamitische vrienden schijnen haar hier vooral in beïnvloed te hebben. Geschiedenis is alleen relevant en geloofwaardig als je het verre verleden wilt weten. De aanslagen van 9/11 moeten in de geschiedenisboeken vermeld worden als een daad van de CIA. Voor de opkomst van IS moet er in de geschiedenisboeken vermeld worden dat deze organisatie is opgericht is door de VS om invloed uit te oefenen in het Midden Oosten. De mensen die zich aangesloten hebben bij IS kunnen geen echte moslims zijn.
Leerling 2: gaf aan zijn mening gevormd te hebben op basis van YouTube documentaires en op basis van meningen van ouders en vrienden. Voor het ontstaan van Islamitische Staat leek verklaring 3 voor hem het meest geloofwaardig te zijn. De IS-strijders zijn volgens hem afgedwaalde moslims en moeten net zoals de PKK bestreden worden. Geschiedenis is zeker nuttig om gebeurtenissen te verklaren. Maar vooral de verklaringen voor de actuele
historische gebeurtenissen zijn volgens hem gemanipuleerd. Zo moet in de
geschiedenisboeken vooral een andere uitleg gegeven worden voor de gebeurtenissen van 9/11. Volgens hem hebben de Amerikanen 9/11 in scene gezet om invloed uit te kunnen oefenen op het Midden Oosten.
Leerling 3: gaf aan er van overtuigd te zijn dat de VS een reden (9/11) moest hebben om Irak aan te vallen en om invloed uit te oefenen op het Midden Oosten. Islamitische Staat was volgens de leerling een verzinsel van de VS om moslims een slechte naam te geven. Geschiedenis als vak werd wel als relevant beschouwd, maar verklaringen voor actuele
historische gebeurtenissen zijn vaak gemanipuleerd ten gunste van de blanken. De leerling gaf aan dat ze wel worstelt welke informatie zij op internet wel of niet moet geloven. Recente geschiedenis is volgens haar niet wetenschappelijk bewezen. Over honderd jaar wordt er anders over historische gebeurtenissen als 9/11 en het ontstaan van IS in schoolboeken geschreven dan nu het geval is.
Leerling 4: gaf aan er van overtuigd te zijn dat de VS een excuus moest hebben om Irak binnen te vallen en dat daarom 9/11 geënsceneerd was. Het ontstaan van Islamitische Staat is een verzinsel om moslims een slechte naam te geven. Geschiedenis is zeker relevant maar achter actuele kwesties als 9/11 en de oprichting van IS schuilt een andere waarheid waar zij ook nog niet het fijne van weet. Hoe deze gebeurtenissen in de geschiedenisboeken vermeld moeten worden weet ze niet. Ze is er echter van overtuigd dat “de mensen die zich
aangesloten hebben bij IS nooit echte moslims kunnen zijn”. Deze leerling gaf tegelijkertijd aan dat geschiedenisonderwijs vaak aan “whitewashing” doet, om het aandeel van de blanke bevolking bij gebeurtenissen uit het verleden mooier af te spiegelen dan in werkelijkheid het geval is.
Leerling 5: was er van overtuigd dat Al Qaida geen reden had om de aanslagen van 9/11 te plegen. Volgens hem zat de VS daarachter. Als verklaring voor het ontstaan van Islamitische Staat gaf de leerling aan te twijfelen tussen geloof in de verklaring die daarvoor in de
schoolboeken werd gegeven, of in de complottheorie waarin gesteld werd dat IS is opgericht door de Amerikanen. Uiteindelijk vond hij de laatste verklaring het meest overtuigend. De leerling gaf aan dat het vak geschiedenis relevant is als globale gebeurtenissen verklaard moeten worden, maar dat de verklaring voor actuele historische gebeurtenissen als 9/11 herschreven moeten worden. Hoe deze gebeurtenissen in het schoolboek vermeld moesten worden wist de leerling zelf ook niet.
Leerling 6: als verklaring voor 9/11 werd de eerste complottheorie gekozen (door de Amerikanen zelf veroorzaakt) met als reden: “belangrijke mensen waren ‘toevallig’ niet aanwezig”. Bush zou daarnaast niet verplicht zijn geweest erover te praten. Opmerkelijk was dat deze leerling in de Illuminati geloofde, maar dat deze “zich voornamelijk richten op het manipuleren van de economie”. Al Qaida bestaat niet, “iedereen die daar voor werkt is ingehuurd door de CIA”.
Als verklaring voor het ontstaan van IS, werd gesteld dat “Amerikanen Arabieren dood maken en dat de weeskinderen zich daardoor bij IS voegen”. In geschiedenisonderwijs wordt vaak bevestigd wat hij al weet of gezien/gelezen heeft. Hij twijfelt er aan of algemeen
geaccepteerde verklaringen voor actuele historische gebeurtenissen wel kloppen.
Leerling 7: Als verklaring voor 9/11 werd gesteld dat de Amerikanen hier achter zitten. De VS zou echter niet zelf haar eigen volk leed aandoen. De Illuminati bestaan wel, voor een nieuwe wereldorde. “Maar wel op het gebied van economie”.
Als verklaring voor het ontstaan van IS, werd gesteld dat de Amerikanen hebben geholpen bij de oprichting van IS, maar dat ze dat niet in hun eentje hebben gedaan. “IS heeft namelijk ook dure Amerikaanse auto’s, e.d.” Al Qaida bestaat niet, want dan hadden ze wel samen een
grote organisatie gevormd, in plaats van een aparte beweging. NOS is van de Nederlandse staat, dus “zegt niets verkeerds over een bondgenoot (VS)”.
Er werd door deze leerling ook gesteld dat geschiedenisonderwijs wel degelijk relevant is omdat we hierdoor kunnen leren van fouten uit het verleden. Deze leerling gaf aan dat hij niet weet hoe de bovenstaande gebeurtenissen vermeld moeten worden in de geschiedenisboeken, maar dat in het geschiedenisonderwijs meer rekening moet worden gehouden met
verschillende scenario’s als verklaring voor een gebeurtenis.
Leerling 8: Bij de eerste casus werd gekozen voor optie 1 met als verklaring dat het “de Amerikanen te doen is om de olie”. Al Qaida zou geen reden hebben om de aanslagen te plegen. De leerling gaf aan dat hij niet wist wat de Illuminati zijn en dat zij er daarom niets mee te maken kunnen hebben.
Als verklaring voor de tweede casus gaf de leerling aan dat IS zichzelf niet heeft opgericht, maar dat de VS dit gedaan hebben om op die manier “aanwezig te blijven in het Midden Oosten”. Deze leerling zei erg betrokken te zijn bij al het leed in de wereld. Naar aanleiding van zijn geschiedenislessen, gaat hij thuis het internet op om zelf op onderzoek te gaan. De verklaringen die in de schoolboeken moeten staan voor de gebeurtenissen rond 9/11 en de oprichting van IS moeten volgens hem beschreven worden volgens de de opties van zijn keuze.
Leerling 9: gaf als verklaring voor de aanslagen van 9/11 dat de CIA hier
hoogstwaarschijnlijk achter zat. Hij vertelde dat hij filmpjes op internet heeft gezien “die bewijzen dat bommen ontploffen voordat het vliegtuig het gebouw raakt”. “Er moet dus wel opzet van de Amerikanen in het spel geweest zijn”. Het bestaan van de Illuminatie wijst hij af, omdat dit niet bewezen is. Er was een groot wantrouwen naar de VS, aangezien dit land “alle partijen” voorziet van wapens. Al Qaida heeft volgens deze leerling wel een conflict met de VS, maar zou een dergelijke aanslag nooit plegen.
Als verklaring voor de oprichting van IS werd gegeven dat de VS “niet meer via hun eigen leger aanvallen plegen, maar dit via IS doen. De aanwezigheid van IS is nu een reden voor de VS om meer militairen te stationeren in het Midden Oosten.”. Deze leerling gaf aan dat hij door de geschiedenislessen vaak gaat nadenken over bepaalde gebeurtenissen. Hij vond geschiedenis een nuttig vak, maar door zijn ontdekkingen op het internet vond hij dat er meerdere mogelijke verklaringen besproken moeten worden tijdens de geschiedenislessen als het gaat om 9/11 of het ontstaan van IS.
Leerling 10: Als verklaring van de aanslagen van 9/11, geloofde deze leerling dat de VS dit gedaan had “om daar de boel te beheersen”. Controle over de olievelden speelde daar een grote rol in. Deze leerling gaf daarnaast aan dat het bestaan van de Illuminatie nooit is bewezen. “Al Qaida heeft het ook niet gedaan, want het is echt de VS geweest”.
Als verklaring voor het ontstaan van IS werd er gesteld dat de Amerikanen op de hoogte waren dat deze groep gevormd zou worden en dit bewust hebben laten gebeuren, omdat dit hun goed uitkwam. Er werd wel gesteld dat ze deze organisatie niet zelf hebben opgericht. De
leerling gaf aan het vak geschiedenis nuttig te vinden, “omdat je soms leert om van meerdere kanten naar een bepaalde gebeurtenis te kijken.” In de schoolboeken zou er vermeld moeten worden dat de VS de aanslagen van 9/11 zelf hebben georganiseerd, om zo een excuus te hebben het Midden Oosten binnen te vallen.
Leerling 11: als verklaring voor de aanslagen van 9/11, werd er door deze leerling gesteld dat de Amerikanen per se het Midden Oosten wilden aanvallen en dat ze daarom “zelf de aanslag georganiseerd” hebben. De Amerikanen moeten er wel achter zitten, want anders hadden “de zogenaamde terroristen” dit nooit voor elkaar gekregen.
Als verklaring voor het ontstaan van IS werd de optie dat de VS IS had opgericht afgewezen. “Waarom zouden ze tegen zichzelf vechten?” was het argument van deze leerling. De
verklaring van het NOS journaal was volgens hem het meest plausibel. Daarbij plaatste hij wel de kanttekening dat niemand weet wie er aan het hoofd staat van IS. Waar deze leerling wel van overtuigd was, is dat IS voor zichzelf werkt en dus niet voor de Amerikanen. Het vak geschiedenis vindt hij tot zekere hoogte relevant omdat “geschiedenisles slechts een van de bronnen is die invloed heeft op mijn mening”. In het geschiedenisonderwijs zouden volgens deze leerling soms verklaringen voor gebeurtenissen worden gemanipuleerd omdat er anders paniek zou uitbreken onder de mensen. Toch kon in het geschiedenisonderwijs volgens deze leerling ook geloofwaardige verklaringen worden geven voor het feit waarom de dingen zijn zoals ze zijn.
Bijlage II: Tijdsplanning:
Pilot vragenlijst ontwerpen oktober 2015
Toelichting: de vragenlijst bestaat uit bestaande meetinstrumenten en zelfontworpen vragen. Individueel hebben Joost van den Bergh en Wim Tavenier in een tijdsbestek van februari t/m mei vragen ontworpen.
Afname pilot september 2015
De pilot wordt op beide scholen afgenomen. Beide scholen zijn ermee akkoord gegaan dat de desbetreffende leerlingen voor een lesuur worden uit geroosterd. Ouders zijn per mail
geïnformeerd dat de enquête online wordt afgenomen en dat de data anoniem verwerkt wordt.
Data pilot verwerken september 2015
Aan de hand van feedback van deze leerlingen zullen de vragen voor de definitieve enquêtelijst aangepast worden.
Vragenlijst afnemen:
- Pascal College havo & vwo februari2016 - Zaanland Lyceum havo & vwo februari 2016
- Pascal Zuid vmbo tl februari 2016
Toelichting: Zowel Joost van den Bergh als Wim Tavenier zullen een cursus volgen in het omgaan met SPSS software. Alle onderzoeksgroepen zullen tijdens de reguliere
geschiedenislessen geënquêteerd worden. Om gebruik te maken van pc’s wordt de mediatheek voor deze klassen gereserveerd.
Data analyseren en rapporteren maart 2016
Inleveren onderzoeksrapport juni 2016
Onderzoeksrapport beoordeeld juli 2016
Bijlage III: Enquête: