In deze scriptie is de toekomstgerichte informatie in jaarverslagen onderzocht. Per hoofdstuk van dit verslag zal een conclusie gegeven worden om vervolgens de hoofdvraag van deze scriptie te beantwoorden.
Belang van informatie in het jaarverslag
Allereerst is in de literatuur gezocht naar het belang van informatie in een jaarverslag. Hier is gekeken naar het doel van de jaarverslaggeving en de kwaliteit. De belangrijkste doelen van het jaarverslag zijn, het verstrekken van informatie aan belanghebbenden en een hieraan gerelateerd doel is het verminderen van de kosten van kapitaal. Deze doelen hebben te maken met informatieasymmetrie. Dit ontstaat wanneer de ene partij over meer relevante informatie beschikt dan de andere partij. Door de informatieasymmetrie te verminderen kunnen de kosten voor het aantrekken en behouden van kapitaal ook worden verminderd. Door informatie te verstrekken in het jaarverslag kan deze informatieasymmetrie worden verminderd. Tevens kan men vrijwillig extra informatie verstrekken met betrekking tot de bedrijfsactiviteiten. Waaronder ook toekomstgerichte informatie. Deze informatie moet van voldoende kwaliteit zijn. Kwaliteitsaspecten waaraan de informatie moet voldoen zijn: betrouwbaarheid, tijdigheid en relevantie.
Eerder onderzoek naar toekomstgerichte informatie
Vervolgens is gekeken naar eerder onderzoek over toekomstgerichte informatie. In deze eerdere onderzoeken komen de voor- en nadelen van toekomstgerichte informatie naar voren. De voordelen van deze informatie kunnen zijn dat de informatieasymmetrie vermindert en dat daarmee ook de kosten voor het aantrekken en behouden van kapitaal worden verminderd. Het grootste nadeel dat in eerder onderzoek naar voren komt, is de concurrentiegevoeligheid van informatie. Bij het verstrekken van toekomstgerichte informatie is het van belang dat de voordelen opwegen tegen de nadelen. In eerdere onderzoeken is ook aangetoond dat de lezers van het jaarverslag toekomstgerichte informatie een belangrijk onderdeel van het jaarverslag vinden.
Wet- en regelgeving
De regelgeving in Nederland met betrekking tot toekomstgerichte informatie is minimaal. In de wet is een artikel opgenomen waarin staat dat ondernemingen mededelingen moeten doen betreffende de verwachte gang van zaken voor zover gewichtige belangen zich hiertegen niet verzetten. In het bijzonder dient een onderneming aandacht te besteden aan toekomstige investeringen, financiering, personeelsbezetting en verwachtingen met betrekking tot de ontwikkeling van de omzet en de rentabiliteit. In de richtlijnen voor de jaarverslaggeving wordt dit uitgebreid omschreven. Door het opnemen van de bepaling dat geen informatie behoeft te worden verstrekt wanneer gewichtige belangen zich hiertegen verzetten, zijn ondernemingen niet verplicht toekomstgerichte informatie te publiceren in het jaarverslag. In de VS is een regeling in de wetgeving opgenomen die ondernemingen beschermd tegen schadeclaims bij niet behaalde vooruitzichten. Deze regeling stimuleert de ondernemingen om toekomstgerichte informatie te verstrekken.
Toekomstgerichte informatie in Nederlandse jaarverslagen
In het volgende hoofdstuk is gekeken naar toekomstgerichte informatie in Nederlandse jaarverslagen. Allereerst is gekeken naar toekomstgerichte informatie in jaarverslagen verstrekt door beursgenoteerde ondernemingen, vervolgens is een vergelijking gemaakt met toekomstgerichte informatie in jaarverslagen van niet-beursgenoteerde ondernemingen en tot slot is gekeken naar de verandering in de verstrekking van toekomstgerichte informatie in jaarverslagen van 1998 en 2006. De resultaten tonen dat Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen wel toekomstgerichte informatie in jaarverslagen verstrekken. Gekeken is of er informatie is gegeven over de onderwerpen die in de wet zijn aangegeven. Informatie met betrekking tot deze onderwerpen kan gezien worden als relevante informatie. De ondernemingen verstrekken met name informatie over toekomstige investeringen en verwachtingen met betrekking tot de omzet en rentabiliteit. Over de onderwerpen verwachte financiering en verwachte personeelsbezetting wordt minder informatie verstrekt. De financiering en de personeelsbezetting veranderen minder vaak en wordt waarschijnlijk gezien als minder belangrijk om hierover informatie te verstrekken aan de aandeelhouder. Maar er zijn ook andere lezers van het jaarverslag, zoals medewerkers of banken, die deze onderwerpen wel belangrijk kunnen vinden. De aard van de gegeven informatie is voornamelijk kwalitatief. Dit is, omdat kwantitatieve vooruitzichten concreter zijn en dit soms moeilijk te geven is, ook worden hiermee concretere verwachtingen gewekt bij de belegger en dit kan door voornamelijk kwalitatieve informatie te geven worden voorkomen.
De vergelijking tussen beursgenoteerde ondernemingen en niet-beursgenoteerde ondernemingen laat zien dat beursgenoteerde ondernemingen meer toekomstgerichte informatie verstrekken in het jaarverslag. Het jaarverslag van beursgenoteerde ondernemingen wordt voornamelijk gelezen door aandeelhouders, welke graag informatie willen ontvangen waarop zij de waarde van hun aandelen kunnen beoordelen. Toekomstgerichte informatie is daarvoor van belang. Het jaarverslag van niet-beursgenoteerde ondernemingen zal voornamelijk gelezen worden door vreemd vermogen verstrekkers en concurrenten. Het belang van het verstrekken van toekomstgerichte informatie is hier minder. Het voordeel van het verstrekken van toekomstgerichte informatie weegt voor niet-beursgenoteerde ondernemingen niet op tegen het nadeel dat de concurrentie gevoelige informatie ontvangt. Terwijl voor beursgenoteerde ondernemingen het van belang is om de kosten van kapitaal te verminderen.
In de jaarverslagen van 2006 wordt minder toekomstgerichte informatie verstrekt dan in de jaarverslagen van 1998. De vooruitzichten over de verwachte omzet en rentabiliteit is evenveel aanwezig, maar de andere onderwerpen worden in 2006 minder behandeld dan in 1998. Dit kan komen, doordat Nederland steeds meer te maken krijgt met een claimcultuur. Ondernemingen zijn bang aangeklaagd te worden wanneer vooruitzichten niet uitkomen en geven daarom maar minder toekomstgerichte informatie. Hetzelfde speelt zich ook af in de VS, waardoor ondernemingen daar beschermd worden wanneer zij toekomstgerichte informatie publiceren. Deze regeling kan in de toekomst ook in Nederland worden ingevoerd.
Controle van toekomstgerichte informatie in het jaarverslag
De controle van toekomstgerichte informatie is beperkt. De accountant kan een onderzoek doen naar toekomstgerichte informatie, maar zal nooit zekerheid kunnen verstrekken bij deze informatie. Simpelweg, omdat men niet kan zien wat er in de toekomst gebeurt. De informatie is te beoordelen door te kijken naar de onderliggende veronderstellingen en berekeningen die gemaakt zijn om deze toekomstgerichte informatie te geven. Een beoordeling van de accountant kan voor lezers van het jaarverslag de betrouwbaarheid van vooruitzichten verhogen.
Het belang van toekomstgerichte informatie in het jaarverslag
Het onderzoek in de jaarverslagen toont aan dat Nederlandse ondernemingen wel toekomstgerichte informatie verstrekken, maar de hoeveelheid is matig. Er wordt over minder onderwerpen informatie verstrekt dan tien jaar geleden. Dit is opvallend, omdat de toekomst van een onderneming belangrijk is voor de gebruikers van het jaarverslag. Ook is het verstrekken van toekomstgerichte informatie van belang voor de onderneming zelf. In eerdere onderzoeken, die in deze scriptie zijn behandeld, is geconcludeerd dat de kosten voor het aantrekken en behouden van kapitaal verminderd kunnen worden door het verstrekken van toekomstgerichte informatie, omdat de informatieasymmetrie wordt verminderd.
De kwaliteit van toekomstgerichte informatie zal moeten voldoen aan de kwaliteitsaspecten betrouwbaarheid, tijdigheid en relevantie. De betrouwbaarheid is moeilijk te beoordelen, omdat de toekomst niet te voorspellen is. Tijdigheid van toekomstgerichte informatie is hier niet van belang, omdat een jaarverslag een keer per jaar wordt gepubliceerd. De relevantie van toekomstgerichte informatie is het belangrijkst. Relevante toekomstgerichte informatie kan de kosten van kapitaal verminderen, doordat het de informatieasymmetrie verminderd.