In dit hoofdstuk worden de onderzoeksvragen beantwoord en de resultaten van het onderzoek beschouwd.
5.1 Samenvatting
Binnensport
(Georganiseerde) zaalsport
De behoefte aan sporthallen voor de (georganiseerde) zaalsport is vastgesteld op minimaal één en maximaal drie sporthallen. De aanwezigheid van De Hongerman, de enige sporthal in de gemeente, is zodoende conform de minimale behoefte. Uit de analyse van het gebruik van De Hongerman blijkt echter dat de druk op de sporthal hoog is. In de wintermaanden is de sporthal tijdens de verenigingsuren volledig bezet. De blaashal van HC Nuenen zorgt ervoor dat tijdens deze periode in de gemeente kan worden gezaalhockeyd, aangezien de vereniging nauwelijks uren kan afnemen in De Hongerman. Buiten de verenigingsuren (doordeweeks voor 18:00 uur en na 22:00 uur) en buiten de wintermaanden is in de sporthal ruimte voor meer gebruik door verenigingen. In de praktijk is het voor exploitanten lastig om ook op deze momenten een hoge bezetting te realiseren.
De verwachte bevolkingsgroei van de gemeente (+1.000 inwoners; +5%) heeft beperkte gevolgen voor de behoefte aan ruimte voor de (georganiseerde) zaalsport. Wel zal de bevolkingsgroei bij een gelijkblijvende sportdeelname de druk op de bestaande infrastructuur verhogen. Landelijk zien we echter dat de
deelname aan veel zaalsporten terugloopt.
Bewegingsonderwijs
De gemeente Nuenen c.a. voldoet aan haar taakstelling van het beschikbaar stellen van voldoende ruimte voor het bewegingsonderwijs van de scholen in de gemeente. Naast sporthal De Hongerman liggen in de gemeente vier gymzalen (Heuvelrijk, De Koppel, Jacobushoek en Mgr. Cuytenlaan) die voor het
bewegingsonderwijs worden benut. De afstand die de leerlingen van sommige scholen moeten afleggen naar de gymlocatie is echter langer dan de Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (KVLO) adviseert.
De verwachte leerlingentoename zal leiden tot een tekort aan binnensportaccommodaties in de kern Nuenen. Uit de analyse van het gebruik van de bestaande accommodaties blijkt dat De Hongerman en gymzalen Jacobushoek en Monseigneur Cuytenlaan (allen gelegen in de kern Nuenen) in de huidige situatie al nagenoeg volledig bezet zijn tijdens de uren dat het bewegingsonderwijs plaatsvindt.
Buitensport Hockey
In de gemeente Nuenen is één hockeyvereniging gevestigd: HC Nuenen. HC Nuenen heeft op het moment voldoende velden tot haar beschikking op sportpark De Lissevoort, voor zowel het aantal zaterdag- als het aantal zondagteams. De vereniging heeft geen aanvullende capaciteit nodig om de potentiële nieuwe leden als gevolg van de verwachte bevolkingsgroei te faciliteren.
Tennis
De vier tennisverenigingen in de gemeente Nuenen hebben voldoende banen tot hun beschikking voor het huidige aantal leden. In sommige gevallen is sprake van een overschot of in ieder geval van een relatief
lage baandruk. De verwachte bevolkingsontwikkeling van de gemeente Nuenen zal, bij een gelijkblijvende sportdeelname, nauwelijks van invloed zijn op het aantal leden van De Goudhoek, TV Nederwetten, TV De Lissevoort en TV Wettenseind. Als de tennisdeelname in de gemeente zich ontwikkelt zoals recent
landelijk, zal de baandruk (verder) afnemen.
Voetbal
De gemeente Nuenen telt vier voetbalverenigingen. Op de meeste sportparken liggen voldoende wedstrijdvelden voor het aantal teams van de verenigingen. Dit komt mede door de gezamenlijke jeugdafdeling van de kernen Gerwen en Nederwetten. Bij RKGSV wordt echter wel een (nipt) tekort waargenomen voor het aantal zondagteams. In de kern Nuenen wordt een tekort aan trainingscapaciteit geconstateerd, zowel bij RKSV Nuenen als bij EMK.
De verwachte bevolkingsgroei zal leiden tot een toename van de veldbehoefte van de
voetbalverenigingen. Dit zal in de meeste gevallen pas gaan spelen in de periode na 2030. RKSV Nuenen, EMK en de gecombineerde jeugdafdeling van RKGSV en RKVV Nederwetten hebben een extra wedstrijdveld nodig voor het aantal zaterdagteams. Voor de extra teams is op de sportparken in de kern Nuenen, waar reeds een tekort wordt geconstateerd, extra trainingscapaciteit nodig. Indien de voetbaldeelname in de toekomst afneemt, conform het recente landelijke beeld, zijn de extra wedstrijd- en trainingsvelden mogelijk niet nodig.
Honk-/softbal en korfbal
De Nuenense honk- en softbalvereniging HSCN en korfbalvereniging NKV beschikken over voldoende velden voor het aantal teams. De verwachte bevolkingsontwikkeling heeft geringe invloed op de ruimtebehoefte van de verenigingen. Mogelijk kunnen de verenigingen, als zij zich richting 2040 ontwikkelen conform het recente landelijke beeld, met minder velden uit de voeten.
Kleedkamers
De behoefte aan was- en kleedruimtes voor spelers en scheidsrechters is zeer afhankelijk van de vereniging, meer dan de velden. Niet alle verenigingen beschikken op dit moment over het aantal
kleedkamers waar zij volgens de richtlijnen over moeten beschikken. Dit is het geval bij hockeyvereniging HC Nuenen en bij korfbalvereniging NKV. Bij de tennisverenigingen en voetbalverenigingen in de gemeente Nuenen zijn op het moment, in ieder geval in aantallen, (ruim) voldoende kleedkamers aanwezig. Bij de Nuenense voetbalverenigingen is het mogelijk dat door een verwachte ledentoename in de toekomst aanvullende kleedgelegenheden nodig zullen zijn.
Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 41
5.2 Beschouwing
Lokaal toetsen noodzakelijk
De bovenstaande uitkomsten van de vraag-aanbodanalyses zijn gebaseerd op richtlijnen. De uitkomsten moeten getoetst worden bij de desbetreffende verenigingen om een volledig beeld te krijgen van de situatie. Mogelijk ervaren de verenigingen zaken anders of zijn lokale factoren van invloed op de behoefte van de verenigingen.
Monitoring ledenontwikkeling verenigingen aanbevolen
De verwachte bevolkingsontwikkeling heeft geringe invloed op het aantal leden van de verenigingen.
Landelijk zien we echter verschuivingen in de sportdeelname naar sporttakken. Indien deze verschuivingen ook plaatsvinden in de gemeente Nuenen, heeft dit mogelijk gevolgen voor de ruimtebehoefte van de verenigingen. Het verdient aanbeveling om de sportdeelname in de gemeente te monitoren om te bezien of (ruimtelijke) aanpassingen nodig zijn.
In het kader van monitoring moet ook de coronacrisis worden benoemd. De gevolgen van de coronacrisis voor de sportdeelname op de lange termijn zijn nog onduidelijk. Wel lijkt de deelname aan bepaalde sporten, zoals tennis, te zijn toegenomen, terwijl de zaalsporten lange tijd hebben stilgelegen. Dit zou ertoe kunnen leiden dat de gepresenteerde toekomstige behoeften in de praktijk anders zullen uitvallen.
Gemengd gebruik binnensportaccommodaties gewenst
De gemeente heeft geen wettelijke taakstelling om te voorzien in accommodaties voor de sportbeoefening van haar inwoners. Deze taak heeft zij wel op het gebied van het bewegingsonderwijs. Verwacht wordt dat uitbreiding van het aantal binnensportaccommodaties voor het bewegingsonderwijs nodig zal zijn, zeker omdat scholen in het primair onderwijs vanaf 2023 worden verplicht om hun leerlingen wekelijks minimaal twee lesuren bewegingsonderwijs te geven.
Veel binnensportaccommodaties worden (deels) gesticht als bewegingsonderwijsaccommodaties en
worden ook (deels) als zodanig gefinancierd. Gemengd gebruik van een nieuw te stichten accommodatie is wenselijk, enerzijds vanuit het oogpunt van exploitatie en anderzijds door de waargenomen knelpunten bij de zaalsport. In de praktijk zou dit betekenen dat het bewegingsonderwijs wordt geclusterd in een accommodatie die eveneens voldoet aan de (afmetings)eisen voor diverse zaalsporten.
Betere verdeling buitensport(ruimte) als mogelijke oplossing
Een deel van de (mogelijke) knelpunten op de sportparken is een gevolg van een onevenredige verdeling van de behoefte van de verenigingen over het weekend. Als een deel van de teams overstapt op een andere speeldag, kunnen deze knelpunten worden opgelost zonder te hoeven investeren in extra capaciteit. Het is de gemeente aan te raden om in gesprek te gaan met deze verenigingen om de uitkomsten van dit onderzoek te toetsen en gezamenlijk tot een oplossing te komen voor eventuele knelpunten.
Bij honk- en softbalvereniging HSCN en korfbalvereniging NKV ontstaat in de toekomst mogelijk een overcapaciteit. De eventueel vrijgekomen ruimte kan mogelijk worden ingezet voor andere sporten.
Literatuurlijst
Centraal Bureau voor de Statistiek (2020). Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2020.
Centraal Bureau voor de Statistiek (2021). Kerncijfers wijken en buurten 2020. Geraadpleegd op 1 juni 2021, van https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/84799NED/table?ts=1625221588314
Gemeente Nuenen c.a. (2021). Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs Nuenen c.a. 2021.
Hoeijmakers, R., & Van Kalmthout, J. (2020). Gevolgen coronacrisis voor sportverenigingen: stand van zaken najaar 2020. Mulier Instituut.
Hoeijmakers, R., & Romijn, D. (2018). ‘Onze sport is booming’: een casestudie naar de opkomst van padel, beachvolleybal en boulderen. Mulier Instituut.
Hoekman, R. H. A., Hoenderkamp, K., Van der Poel, H., Bakker, S., Romijn, D., & Van der Werff, H.
(2013). Sportaccommodaties in beeld. Mulier Instituut.
Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (2020). Handboek Kwaliteitseisen Korfbalaccommodaties.
Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond (2021). Vademecum Accommodaties 2021 Honkbal &
Softbal.
Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (2017). Projectmatig werken bij verbouw, nieuwbouw of relocatie.
Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond (2014). Normen en richtlijnen voor clubaccommodaties voor tennis.
Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (2017). Kwaliteitsnormen club-/kleedgebouw.
Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (2019). Handboek huisvesting bewegingsonderwijs:
wet- en regelgeving.
NOC*NSF (2019). Ledentalrapportages, 2010-2019.
Mulier Instituut (2014). Nationaal Sportonderzoek voorjaar 2014.
Mulier Instituut (2018). Nationaal Sportonderzoek 2018.
Mulier Instituut (2020). Nationaal Sportonderzoek 2020.
Pronexus (2021a). Leerlingenprognose en ruimtebehoefte basisonderwijs 2021: Nuenen, Gerwen en Nederwetten.
Pronexus (2021b). Leerlingenprognose en ruimtebehoefte voortgezet onderwijs 2021: Nuenen, Gerwen en Nederwetten.
Provincie Noord-Brabant (2020). De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2020. Geraadpleegd op 1 juni 2021, van https://bevolkingsprognose.brabant.nl/
Schadenberg, B., Wezenberg-Hoenderkamp, K., & Hoekman, R. H. A. (2020). Binnensportaccommodaties in Nederland: aanbod, gebruik en planning van sporthallen, sportzalen en gymzalen. Mulier Instituut.
Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 43