Ruimte voor sport in Nuenen

(1)

Ruimte voor sport in Nuenen

Merle Schots Björn Schadenberg

Een vraag-aanbodanalyse van binnen- en

buitensportaccommodaties (2020-2040)

(2)

Ruimte voor sport in Nuenen

Een vraag-aanbodanalyse van binnen- en buitensportaccommodaties (2020-2040)

Merle Schots

Björn Schadenberg

Mulier Instituut

sportonderzoek voor beleid en samenleving

Postbus 85445 | 3508 AK Utrecht Herculesplein 269 | 3584 AA Utrecht

T +31 (0)30 721 02 20 | I www.mulierinstituut.nl E info@mulierinstituut.nl | T @mulierinstituut

In opdracht van de gemeente Nuenen c.a.

(3)

Inhoudsopgave

1. Inleiding 4

2. Context 5

2.1 Bevolking 5

2.2 Onderwijs 6

2.3 Sportdeelname 7

2.4 Sportaccommodatiegebruik 9

3. Binnensport 11

3.1 Aanbod 11

3.2 Behoefte 16

3.3 Gebruik 18

4. Buitensport 21

4.1 Hockey 24

4.2 Honk- en softbal 26

4.3 Korfbal 28

4.4 Tennis 30

4.5 Voetbal 33

5. Samenvatting en beschouwing 39

5.1 Samenvatting 39

5.2 Beschouwing 41

Literatuurlijst 42

Bijlage 1 – Team- of ledenaantallen buitensportverenigingen 43

(4)

1. Inleiding

De gemeente Nuenen c.a. wil beschikken over inzichten in de behoefte aan sportaccommodaties voor de georganiseerde sport en de ontwikkeling hiervan. Door de komst van een nieuwbouwwijk zal de bevolking in omvang toenemen, wat mogelijk gevolgen heeft voor de behoefte aan voorzieningen voor sporten en bewegen in de gemeente.

Ter beantwoording van de kennisbehoefte van de gemeente Nuenen c.a. zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld:

1. Wat is de huidige (2020) en toekomstige (2030 en 2040) behoefte aan binnensportruimte, en hoe verhoudt zich die tot het huidige aanbod?

2. Wat is de huidige (2020) en toekomstige (2030 en 2040) behoefte van de buitensportverenigingen, en hoe verhoudt die zich tot het huidige aanbod?

Werkwijze

Het aanbod aan sportaccommodaties is geïnventariseerd en weergegeven op een kaart. De Database SportAanbod (DSA) is benut om te bezien in hoeverre het aanbod afwijkt van landelijke cijfers, cijfers uit de regio en cijfers van vergelijkbare gemeenten.

De normatieve behoefte aan sportaccommodaties voor de (georganiseerde) sport is bepaald door

vastgelegde en algemeen geaccepteerde richtlijnen toe te passen. De behoefte aan sportruimte voor het bewegingsonderwijs is bepaald aan de hand van de gemeentelijke onderwijsverordening. Ramingen van de ontwikkeling in de behoefte zijn gebaseerd op bevolkings- en leerlingenprognoses en landelijke

ontwikkelingen in de sportdeelname.

Afbakening

De vraag-aanbodanalyses beperken zich tot de volgende selectie van typen sportaccommodaties:

• binnensportaccommodaties: sporthallen, sportzalen en gymzalen;

• buitensportaccommodaties: hockey-, honkbal-/softbal-, korfbal- en voetbalvelden en tennisbanen.

De behoefteanalyse voor de buitensportaccommodaties betreft zowel de veld-/baanbehoefte van de verenigingen als de behoefte aan kleedkamers.

Coronavirus

De gevolgen van de coronacrisis op de sportdeelname en de ontwikkeling van sportverenigingen op lange termijn zijn nog onduidelijk. In het rapport is hier daarom in de berekeningen geen rekening mee gehouden. Uit eerder onderzoek van het Mulier Instituut blijkt wel dat bij bijna de helft van de sportverenigingen in Nederland (ernstige) zorgen bestaan over de gevolgen van de coronacrisis voor de toekomst van de vereniging. Verenigingen maken zich voornamelijk zorgen over het verlies van leden en vrijwilligers en over de financiële situatie van de vereniging (Hoeijmakers & Van Kalmthout, 2020).

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt een aantal ontwikkelingen en prognoses beschreven die relevant zijn voor de sportcapaciteitsvraagstukken. In hoofdstuk 3 worden de binnensportaccommodaties behandeld, en in hoofdstuk 4 staan de buitensportaccommodaties centraal. Tot slot worden in hoofdstuk 5 de

onderzoeksvragen beantwoord en de resultaten beschouwd.

(5)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 5

2. Context

In dit hoofdstuk worden ontwikkelingen en prognoses beschreven die relevant zijn voor de

sportcapaciteitsvraagstukken. We behandelen achtereenvolgens de bevolkingsopbouw en -ontwikkeling van de gemeente Nuenen, de leerlingenprognoses van de scholen in de gemeente en de landelijke en lokale ontwikkelingen in sportdeelname en sportaccommodatiegebruik.

2.1 Bevolking

De gemeente Nuenen telt in 2020 ruim 23.000 inwoners, waarvan circa één op de vijf jonger dan 20 jaar is. De verwachting is dat de omvang van de gemeente met circa 1.000 inwoners zal toenemen in de periode tot 2040 (+5%, figuur 2.1). Zowel het aantal inwoners jonger dan 20 jaar als het aantal inwoners ouder dan 65 jaar zal toenemen.

Figuur 2.1 (Verwachte) bevolkingssamenstelling gemeente Nuenen in 2020, 2030 en 2040 (in aantallen en procenten)

Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, 2021; Provincie Noord-Brabant, 2020. Bewerking: Mulier Instituut.

De gemeente Nuenen bestaat uit drie kernen. Nuenen is met ruim 20.000 inwoners in 2020 de grootste kern van de gemeente. Gerwen (5.400) en Nederwetten (900) tellen beduidend minder inwoners. In Nuenen wonen ten opzichte van Gerwen en Nederwetten relatief veel inwoners van 65 jaar en ouder. Het aandeel inwoners jonger dan 20 jaar is in de drie kernen vergelijkbaar.

Er zijn geen bevolkingsprognoses op kernniveau beschikbaar.

21% 22% 23%

53% 49% 46%

26% 30% 30%

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000

2020 2030 2040

Jonger dan 20 jaar 20 tot 65 jaar 65 jaar en ouder

(6)

2.2 Onderwijs

Gemeenten hebben een wettelijke taakstelling om te voorzien in sportruimte voor het bewegingsonderwijs van de scholen in de eigen gemeente. Bij verreweg de meeste

binnensportaccommodaties (in gemeentelijke eigendom) is sprake van gemengd gebruik door sport en onderwijs (Schadenberg et al., 2020).

In de gemeente Nuenen zijn acht basisscholen en één school voor het voortgezet onderwijs gevestigd. In totaal staan bij deze scholen in 2020 circa 2.360 leerlingen ingeschreven. De verwachting is dat het aantal leerlingen zal toenemen (tabel 2.1).

Tabel 2.1 Aantal leerlingen scholen gemeente Nuenen in 2020, 2030 en 2040 (in aantallen en verandering in procenten)

Aantal scholen

Aantal leerlingen

2020 2030 2040 2020-2040

Basisonderwijs 8 1.740 2.300 2.590 +49%

Gerwen 1 110 130 140 +27%

Nederwetten 1 50 70 80 +60%

Nuenen 6 1.580 2.100 2.370 +50%

Voortgezet onderwijs 1 620 690 730 +18%

Nuenen 1 620 690 730 +18%

Bron: Pronexus, 2021a, 2021b. Bewerking: Mulier Instituut.

(7)

2.3 Sportdeelname

Meer dan de helft van de Nederlanders (4 jaar en ouder) sportte in 2020 minimaal één keer per week (54%) (CBS, 2020). Het wekelijkse sportdeelnamecijfer in Nederland is relatief stabiel over de tijd.

Inzichten in de recente sportdeelname in de gemeente Nuenen zijn niet beschikbaar. In 2016 sportte 62 procent van de volwassenen inwoners van de gemeente wekelijks, ten opzichte van het landelijke gemiddelde van 51 procent.

Wel beschikbaar zijn inzichten in het lokale aantal lidmaatschappen bij sportbonden. Meer dan drie op de tien inwoners van de gemeente Nuenen zijn lid van een sportbond (via een sportvereniging). Dit aandeel is beduidend hoger dan referentiecijfers (tabel 2.2). Opvallend is dat het aandeel lidmaatschappen binnen de gemeente in elke leeftijdscategorie relatief hoog is, met uitzondering van de jongste

leeftijdscategorie. Relatief veel inwoners van de gemeente zijn lid van een golf- en/of tennisvereniging;

daarentegen is de gymnastiek- en hockeydeelname in de gemeente relatief laag (tabel 2.2).

Tabel 2.2 Vergelijking sportbondlidmaatschap inwoners gemeente Nuenen in 2019 (in procenten)

Gemeente Nuenen Vergelijkbare gemeenten Zuidoost-Brabant Nederland

Totaal (alle inwoners) 31,3 28,1 25,3 24,5

Leeftijdscategorie

0 tot 10 jaar 20,0 24,5 22,4 21,8

10 tot 25 jaar 52,5 51,0 44,7 43,3

25 tot 45 jaar 30,5 26,3 22,8 21,7

45 tot 65 jaar 29,5 24,0 22,3 21,0

65 jaar en ouder 24,8 17,9 16,6 16,5

Sporttak

Atletiek 0,6 0,8 0,8 0,7

Golf 5,2 2,5 2,7 2,1

Gymnastiek 0,6 2,0 1,0 1,5

Hockey 0,6 1,5 1,7 1,4

Paardensport 1,6 1,1 0,8 0,8

Sportvissen 1,5 3,3 1,9 2,8

Tennis 7,7 3,7 3,9 3,0

Voetbal 8,3 8,0 7,3 6,8

Volleybal 0,4 0,8 0,4 0,6

Zwemmen 1,2 0,8 0,9 0,8

Toelichting: De vergelijkbare gemeenten zijn geselecteerd op basis van de bevolkingsomvang en de mate van stedelijkheid, zoals bepaald door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Bron: NOC*NSF, 2019 (via www.sportopdekaart.nl). Bewerking: Mulier Instituut.

(8)

Inzichten in het aantal lidmaatschappen onder de Nuenense bevolking zijn niet beschikbaar. Landelijk is het aandeel sportbondleden stabiel. De algemene trend bij de binnensporten is dat de aantallen

teruglopen (figuur 2.2). Ook de meeste buitensportbonden zien een ledenterugloop (figuur 2.3).

Figuur 2.2 Ontwikkeling lidmaatschappen diverse binnensportbonden t.o.v. Nederlandse bevolking tussen 2010 en 2019 (met 2010 als uitgangsjaar; in procenten)

Toelichting: De tussentijdse stijging van het aantal lidmaatschappen bij gymnastiek/turnen (Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie) is het gevolg van een wijziging in de registratiemethode.

Bron: Ledentalrapportages NOC*NSF, 2010-2019. Bewerking: Mulier Instituut.

Figuur 2.3 Ontwikkeling lidmaatschappen diverse buitensportbonden t.o.v. Nederlandse bevolking tussen 2010 en 2019 (met 2010 als uitgangsjaar; in procenten)

Bron: Ledentalrapportages NOC*NSF, 2010-2019. Bewerking: Mulier Instituut.

-30 -15 0 15 30

Honk-/softbal Hockey Korfbal Tennis Voetbal

2013 2016 2019 -50

-25 0 25 50

Badminton Basketbal Gymnastiek/turnen Handbal Volleybal

2013 2016 2019

(9)

2.4 Sportaccommodatiegebruik

Als het om sportbeoefening gaat, wordt vaak aan sportaccommodaties gedacht, maar de volwassen Nederlander maakt bij het sporten vooral gebruik van de openbare ruimte (figuur 2.4). Vier op de tien Nederlandse kinderen sporten ook in de openbare ruimte (figuur 2.5). De openbare ruimte wordt veelal gebruikt voor hardlopen, wandelen en wielrennen. Zowel bij volwassenen als bij kinderen is het sportief gebruik van de openbare ruimte de afgelopen jaren toegenomen.

Sporthallen worden ten opzichte van de openbare ruimte door volwassen Nederlanders beduidend minder als sportaccommodatie gebruikt. Daarentegen sport een kwart van de Nederlandse kinderen in een sporthal. Het gebruik van sporthallen is ten opzichte van 2014 bij kinderen nagenoeg gelijk gebleven en bij volwassenen licht afgenomen (figuur 2.4; figuur 2.5).

De sportvelden worden, net als de sporthallen, met name gebruikt door de Nederlandse kinderen en niet zozeer door de volwassen Nederlander. Het gebruik van sportvelden door zowel kinderen als volwassenen is ten opzichte van 2014 redelijk constant gebleven. Opvallend is dat het gebruik van sportscholen bij volwassenen de afgelopen jaren afgenomen lijkt te zijn, maar bij kinderen sinds 2014 is toegenomen (figuur 2.4; figuur 2.5).

Figuur 2.4 Gebruik van typen accommodaties voor sportbeoefening door volwassenen in Nederland in 2014, 2018 en 2020 (in procenten)

Toelichting: In de NSO-vragenlijst van 2020 is aan de respondenten gevraagd om de vragen te beantwoorden met in gedachten de ‘normale’ situatie, zonder alle coronamaatregelen.

Bron: Nationaal Sportonderzoek, voorjaar 2014, 2018 en 2020, Mulier Instituut.

28

10 8 6

18

8

42

4 27

11 8 5

17

8

49

4 23

7 8 4 17

8

46

4 0

20 40 60

2014 2018 2020

(10)

Figuur 2.5 Gebruik van typen accommodaties voor sportbeoefening door kinderen in Nederland in 2014, 2018 en 2020 (in procenten)

Toelichting 1: In de NSO-vragenlijst wordt aan volwassenen gevraagd of ze kunnen aangeven van welke typen accommodaties hun kind(eren) gebruikmaken voor sportbeoefening, indien de respondent kind(eren) heeft tot en met 17 jaar.

Toelichting 2: In de NSO-vragenlijst van 2020 is aan de respondenten gevraagd om de vragen te beantwoorden met in gedachten de ‘normale’ situatie, zonder alle coronamaatregelen.

Bron: Nationaal Sportonderzoek, voorjaar 2014, 2018 en 2020, Mulier Instituut.

9

24 29

2

32

12

31 25

17 25 33

6

39

18

34 27

20 23 33

9

31

17

41

24

0 20 40 60

2014 2018 2020

(11)

3. Binnensport

In dit hoofdstuk worden het aanbod en de behoefte aan binnensportruimte uiteengezet.

Binnensportruimte wordt gezien als de overdekte sportruimte die wordt of kan worden benut voor de beoefening van meerdere zaalsporten en het geven van bewegingsonderwijs.

3.1 Aanbod

In de gemeente Nuenen zijn één sporthal en vier gymzalen aanwezig (tabel 3.1). In de gemeente liggen geen sportzalen. Gymzalen Heuvelrijk en De Koppel zijn niet beschikbaar voor de (georganiseerde) zaalsport en worden alleen benut voor het bewegingsonderwijs. Alle binnensportaccommodaties zijn geschikt voor het bewegingsonderwijs. In sporthal De Hongerman zijn twee scheidingswanden aanwezig, waardoor gedeelde zaalhuur door meerdere gebruikers mogelijk is.

Naast bovenstaande permanente accommodaties wordt in de wintermaanden een blaashal over een van de hockeyvelden op sportpark De Lissevoort geplaatst. De blaashal wordt uitsluitend door Hockey Club Nuenen (HC Nuenen) gebruikt.

De gemeente Nuenen c.a. is eigenaar van alle (tijdelijke) binnensportaccommodaties. De exploitatietaken zijn echter overgedragen aan diverse partijen.

Tabel 3.1 Aanbod binnensportaccommodaties gemeente Nuenen in 2020

Accommodatie Kern Eigenaar Exploitant

Sporthal

De Hongerman Nuenen Gemeente Nuenen c.a. ASP schoonmaak

Gymzalen

Heuvelrijk Gerwen Gemeente Nuenen c.a. Eenbes Basisonderwijs

De Koppel Nederwetten Gemeente Nuenen c.a. Nederwettense Welzijns Stichting Jacobushoek Nuenen Gemeente Nuenen c.a. ASP schoonmaak

Monseigneur Cuytenlaan Nuenen Gemeente Nuenen c.a. ASP schoonmaak

Overige accommodatie

Blaashal HC Nuenen Nuenen Gemeente Nuenen c.a. Stichting HAN Bron: Gemeente Nuenen c.a., 2021

(12)

Definities

Sporthallen hebben een sportvloer van minimaal 40 bij 20 meter (exclusief uitloopruimte) waarop ruimte wordt geboden om zowel trainings- als competitievormen af te werken voor badminton, basketbal, volleybal, zaalhandbal, zaalhockey, zaalkorfbal, zaalvoetbal en sporten zonder belijning (zoals diverse gevechts- en verdedigingssporten, gymnastiek, tafeltennis en turnen).

Sportzalen hebben een sportvloer van circa 28 bij 22 meter waarop ruimte wordt geboden voor badminton, basketbal, volleybal en sporten zonder belijning, met in principe mogelijkheden voor competitie en training. Sportzalen kunnen voor andere zaalsporten als trainingsmogelijkheden fungeren.

Gymzalen worden primair gebouwd om het bewegingsonderwijs van (basis)scholen te faciliteren.

De afmetingen van gymzalen zijn vaak afgeleid uit de Modelverordening Huisvesting Onderwijs van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) (21 x 12 x 5 meter). Deze afmetingen voldoen in principe aan de afmetingseisen voor diverse gevechts- en verdedigingssporten en tafeltennis.

Indien de zaal een hoogte van 7 meter heeft, wordt ook voldaan aan de eisen voor badminton en volleybal. Gymzalen kunnen wel fungeren als trainingsmogelijkheden voor andere zaalsporten.

Spreiding

Sporthal De Hongerman en twee van de vier gymzalen zijn gelegen in de kern Nuenen. In de kernen Gerwen en Nederwetten liggen de overige twee gymzalen (kaart 3.1).

Inwoners

De Hongerman is voor verreweg de meeste inwoners van de gemeente Nuenen de dichtstbijzijnde sporthal (96%). Voor een deel van de inwoners van Nederwetten is De Tempel in Eindhoven de dichtstbijzijnde sporthal. Ook voor een aantal inwoners woonachtig in het buitengebied is De Tempel de dichtstbijzijnde sporthal of is dit De Bongerd in Son (gemeente Son en Breugel) of De Klumper in Lieshout (gemeente Laarbeek).

De inwoners van de gemeente moeten gemiddeld 1.600 meter afleggen naar de dichtstbijzijnde sporthal.

De inwoners van Gerwen en Nederwetten moeten gemiddeld een significant langere afstand afleggen dan de inwoners van Nuenen (tabel 3.2). Voor de meeste van deze inwoners is de afstand langer dan

3.000 meter. Drie kilometer wordt algemeen beschouwd als de afstand die men bereid is af te leggen voor zijn of haar sportbeoefening (Hoekman et al., 2013).

Tabel 3.2 Gemiddelde reisafstand naar dichtstbijzijnde sporthal voor inwoners gemeente Nuenen (in meters, gemeten over de weg)

Kern Afstand

Gerwen 3.400

Nederwetten 3.600

Nuenen 1.300

Gemeente Nuenen 1.600

Bron: Database SportAanbod (DSA), peildatum 1-1-2021. Bewerking: Mulier Instituut.

(13)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 13 Onderwijs

In tabel 3.3 zijn de afstanden opgenomen van de schoolgebouwen tot de locaties waar het

bewegingsonderwijs van de scholen plaatsvindt. De afstand die de leerlingen van de basisscholen De Nieuwe Linde, De Rietpluim en Het Mooiste Blauw moeten afleggen naar de gymlocatie, is beduidend langer dan de afstand die de leerlingen van de andere basisscholen moeten afleggen. Alleen in het geval van De Nieuwe Linde is een andere binnensportaccommodatie beduidend dichter bij het schoolgebouw gelegen. De afstand tussen De Nieuwe Linde en gymzaal Monseigneur Cuytenlaan bedraagt 1.500 meter, terwijl de afstand tot sporthal De Hongerman, waar de gymlessen plaatsvinden, 2.100 meter is.

De afstanden in tabel 3.3 voldoen allemaal aan de uitgangspunten die zijn opgenomen in de gemeentelijke verordening.

Tabel 3.3 Afstanden scholen gemeente Nuenen tot gymlocatie in 2021 (in meters)

Kern School Binnensportaccommodatie Afstand

Gerwen Heuvelrijk (bo) Gymzaal Heuvelrijk -

Nederwetten Sint Jozef (bo) De Koppel -

Nuenen De Crijnsschool (bo) Gymzaal Jacobushoek 450

Sporthal De Hongerman 540

De Dassenburcht (bo) Gymzaal Monseigneur Cuytenlaan 410

De Nieuwe Linde (bo) Sporthal De Hongerman 1.620

Gymzaal Jacobushoek 1.850

De Rietpluim (bo) Sporthal De Hongerman 1.530

De Wentelwiek (bo) Gymzaal Jacobushoek 100

Het Mooiste Blauw (bo) Sporthal De Hongerman 1.280

Nuenens College (vo) Gymzaal Monseigneur Cuytenlaan 700

Sporthal De Hongerman 750

Gymzaal Jacobushoek 820

Bron: Mulier Instituut, 2021

(14)

Kaart 3.1 Aanbod binnensportaccommodaties gemeente Nuenen in 2020

Kaartvervaardiging: Mulier Instituut.

(15)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 15 Benchmark

Het aanbod aan binnensportruimte in de gemeente Nuenen is laag ten opzichte van referentiecijfers (tabel 3.4). Het aantal sporthallen en gymzalen blijft achter ten opzichte van het gemiddelde van vergelijkbare gemeenten, het gemiddelde in de regio en het landelijke gemiddelde.

Tabel 3.4 Benchmark aanbod binnensportruimte gemeente Nuenen in 2020 (in aantallen per 25.000 inwoners)

Sporthallen (3 zaaldelen)

Sportzalen (2 zaaldelen)

Gymzalen (1 zaaldeel)

Zaaldelen

Gemeente Nuenen 1,1 - 4,3 7,5

Vergelijkbare gemeenten 2,6 0,9 4,4 14,0

Zuidoost-Brabant 3,3 0,8 5,7 17,2

Nederland 2,3 1,0 6,6 15,7

Bron: Database SportAanbod (DSA), peildatum 1-1-2021. Bewerking: Mulier Instituut.

(16)

3.2 Behoefte

(Georganiseerde) zaalsport

De behoefte aan ruimte voor de (georganiseerde) zaalsport wordt berekend aan de hand van

draagvlakcijfers en wordt weergegeven in een bandbreedte. De lokale context bepaalt of de minimale of maximale variant het meest van toepassing is.

Toelichting

Draagvlakcijfers vormen een planologische richtlijn. Bij een bepaalde bevolkingsomvang bestaat (in theorie) voldoende draagvlak voor een type voorziening. Dit type richtlijn is zeer algemeen en biedt een globale inschatting van de werkelijke behoefte. Het Mulier Instituut heeft recent de draagvlakcijfers voor de (georganiseerde) zaalsport herijkt. De oorspronkelijke draagvlakcijfers zijn opgenomen in de Planologische Kengetallen, maar zijn verouderd (Schadenberg et al., 2020).In dit onderzoek zijn deze herijkte draagvlakcijfers gebruikt. Voor minder stedelijke gebieden, zoals de gemeente Nuenen, wordt er vanuit gegaan dat een sporthal een draagvlak heeft van 6.250 tot 12.500 inwoners.

De behoefte aan ruimte voor de (georganiseerde) zaalsport in de gemeente Nuenen wordt vastgesteld op minimaal één en maximaal drie sporthallen (tabel 3.5). De verwachte bevolkingsontwikkeling zal leiden tot een kleine toename in de behoefte. Het is goed mogelijk dat met het huidige aanbod van slechts één sporthal onvoldoende ruimte in de gemeente aanwezig is voor het beoefenen van zaalsporten, nu en in de toekomst.

Tabel 3.5 Vraag-aanbodanalyse sporthallen voor (georganiseerde) zaalsport inwoners gemeente Nuenen in 2020, 2030 en 2040 (in aantallen)

Aanbod

Behoefte

2020 2030 2040

Minimaal Maximaal Minimaal Maximaal Minimaal Maximaal

Gerwen - - (0,2) - (0,3) - - - -

Nederwetten - - (0,1) - (0,1) - - - -

Nuenen 1 1 (1,6) 3 (3,3) - - - -

Totaal 1 1 (1,9) 3 (3,7) 1 (1,9) 3 (3,9) 1 (1,9) 3 (3,9)

Toelichting: de bevolkingsprognoses zijn niet op kernniveau beschikbaar, waardoor de toekomstige behoefte alleen op gemeente niveau kan worden gepresenteerd.

(17)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 17 Bewegingsonderwijs

Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Nuenen stelt jaarlijks het aantal klokuren bewegingsonderwijs vast waarvoor een school in het daaropvolgende schooljaar in aanmerking komt (Gemeente Nuenen c.a., 2021). Scholen zijn echter vrij om minder bewegingsonderwijs te geven dan waar zij volgens de verordening aanspraak op kunnen maken. Anderzijds kunnen scholen bij de gemeente een verzoek indienen voor meer klokuren dan het aantal dat door het college is vastgesteld.

Amendement Heerema/Van Nispen

De tweede kamer heeft in februari 2020 het amendement Heerema/Van Nispen aangenomen.

Scholen in het primair onderwijs (basisonderwijs en speciaal basisonderwijs) worden vanaf 2023 verplicht om hun leerlingen wekelijks minimaal twee lesuren bewegingsonderwijs te geven

(1,5 klokuur). De uitgangspunten in de gemeentelijke verordening in Nuenen voldoen aan de eisen uit het amendement Heerema/Van Nispen.

Voor het aantal klokuren dat de basisscholen in Gerwen en Nederwetten kunnen aanvragen is één zaaldeel ruim voldoende, nu en in de toekomst (tabel 3.6). Het huidige aantal zaaldelen in Nuenen is eveneens conform de behoefte van de scholen gevestigd in Nuenen in 2020¹. De verwachting is echter dat de ruimtebehoefte als gevolg van de leerlingentoename in Nuenen dusdanig oploopt dat een tekort aan zaaldelen ontstaat. Een capaciteitstekort wordt rond 2027 verwacht.

Tabel 3.6 Vraag-aanbodanalyse zaaldelen voor bewegingsonderwijs scholen gemeente Nuenen in 2020, 2030 en 2040 (in aantallen)

Aanbod

Behoefte

2020 2030 2040

Gerwen Basisonderwijs 1 1 (0,2) 1 (0,2) 1 (0,2)

Nederwetten Basisonderwijs 1 1 (0,1) 1 (0,1) 1 (0,1)

Nuenen Basisonderwijs - - (2,7) - (3,6) - (3,9)

Voortgezet onderwijs - - (1,7) - (1,9) - (2,0)

Totaal 5 5 (4,4) 6 (5,5) 6 (5,9)

Bron: Pronexus, 2021a, 2021b. Bewerking: Mulier Instituut.

1 Het Nuenens College (voortgezet onderwijs) heeft bij de gemeente te kennen gegeven behoefte te hebben aan drie zaaldelen, waar uit de berekening op basis van het aantal klokuren een behoefte van twee zaaldelen volgt.

(18)

3.3 Gebruik

Sporthal De Hongerman wordt op jaarbasis ruim 2.700 uur gebruikt (tabel 3.7). Sporthallen in vergelijkbare gemeenten worden met een gemiddeld jaargebruik van 2.100 uur over het algemeen

beduidend minder gebruikt. Dit is het gevolg van het vele bewegingsonderwijs dat in de Nuenense sporthal plaatsvindt; het sportgebruik dat in De Hongerman plaatsvindt is namelijk vergelijkbaar met andere sporthallen.

Tussen het gebruik van de gymzalen in de gemeente Nuenen bestaan grote verschillen (tabel 3.7).

Gymzalen Heuvelrijk en De Koppel worden uitsluitend voor het bewegingsonderwijs benut. Het onderwijsgebruik van deze gymzalen is lager dan van de gymzalen Jacobushoek en Monseigneur

Cuytenlaan. Het sportgebruik van de gymzalen Jacobushoek en Monseigneur Cuytenlaan is lager dan van de meeste gymzalen in vergelijkbare gemeenten die beschikbaar zijn voor de (georganiseerde) sport.

Tabel 3.7 Jaargebruik binnensportaccommodaties gemeente Nuenen in 2020 (in uren) Jaargebruik

Sport Onderwijs Totaal

Sporthal

De Hongerman 1.312 1.457 2.769

Gymzalen

Heuvelrijk - 320 320

De Koppel - 160 160

Jacobushoek 564 1.530 2.094

Monseigneur Cuytenlaan 552 1.440 1.992

Bron: ASP Schoonmaak, 2021. Bewerking: Mulier Instituut.

Het onderwijsgebruik van De Hongerman en gymzaal Jacobushoek staat voor het grootste deel op naam van het Nuenens College. Wat betreft het sportgebruik wordt de sporthal voornamelijk gebruikt door teamsporten (in georganiseerd verband). De gymzalen faciliteren, naast gymnastiek en turnen, meer ongeorganiseerde en anders georganiseerde sporten. In tabel 3.8 is een overzicht opgenomen van de structurele gebruikers van de binnensportaccommodaties in de gemeente Nuenen.

(19)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 19 Tabel 3.8 Structurele gebruikers binnensportaccommodaties gemeente Nuenen in 2020

Sport Onderwijs

Sporthal

De Hongerman Nuvo ’68 (volleybal) Achilles ’71 (basketbal) BC Nuenen (badminton) NKV (korfbal)

HC Nuenen (hockey)

Nuenens College (vo) De Rietpluim (bo) Het Mooiste Blauw (bo) De Crijnsschool (bo) De Nieuwe Linde (bo)

Gymzalen

Heuvelrijk - Heuvelrijk (bo)

De Koppel - Sint Jozef (bo)

Jacobushoek PSV Gymnastiek (gymnastiek/turnen) De Hechte Band (budo)

Sol Steps (aerobics)

Damesfitgym Olijdam (gymnastiek) Badminton Verhagen (badminton) Tai Chi Qi Gong (tai chi)

Sportschool Dekkers (taekwondo)

Nuenens College (vo) De Wentelwiek (bo) De Nieuwe Linde (bo) De Crijnsschool (bo)

Monseigneur Cuytenlaan Sportschool Verhoeven (judo) Bodyfitgym Nuenen (gymnastiek) Senergiek (dynamic tennis) Little Tiger Cubs (taekwondo) Gymgroep Martens (gymnastiek) Damesgym Van Keulen (gymnastiek)

Nuenens College (vo) De Dassenburcht (bo)

Bron: ASP Schoonmaak, 2021

(20)

Sporthal De Hongerman en de gymzalen Jacobushoek en Monseigneur Cuytenlaan zijn, als gevolg van het vele bewegingsonderwijs, doordeweeks overdag (08:00–16:00 uur) meer dan 80 procent van de tijd bezet (figuur 3.1). Binnen dit tijdsblok is er tussen 09:00 en 12:00 uur en tussen 13:00 en 15:00 uur nauwelijks ruimte voor een hogere bezetting van deze gymzalen. Dit is wel mogelijk bij de gymzalen Heuvelrijk en De Koppel.

Als gevolg van de instroom van ‘veldsporten’ in de wintermaanden is de bezetting van De Hongerman in de winter hoger dan daarbuiten. Dit is niet het geval bij de gymzalen. De bezetting van de sporthal en

gymzalen is in de namiddag en avond (16:00–23:00 uur) lager dan overdag (figuur 3.1). Deze

bezettingsgraden zijn echter wel relatief hoog ten opzichte van sporthallen in vergelijkbare gemeenten.

Hetzelfde geldt voor de bezettingsgraden van de Nuenense sporthal tijdens de piekuren (18:00–22:00 uur).

De sporthal is in de winter tijdens deze uren volledig bezet.

Figuur 3.1 Gemiddelde doordeweekse bezetting gemeentelijke binnensportaccommodaties gemeente Nuenen in 2020, naar tijdsblok en periode (in procenten)

Sporthal De Hongerman is in het voor- en najaar op zaterdag gemiddeld circa 27 procent van de tijd bezet en op zondag 18 procent van de tijd. In de winter, wanneer alle zaalcompetities bezig zijn, is de bezetting beduidend hoger: 93 procent op zaterdag en 74 procent op zondag (figuur 3.2). Het weekendgebruik van gymzalen Jacobushoek en Monseigneur Cuytenlaan is zeer beperkt (niet in figuur).

Figuur 3.2 Gemiddelde weekendbezetting sporthal De Hongerman in Nuenen tussen 09:00 en 19:00 uur in 2020, naar periode (in procenten)

0 20 40 60 80 100

08:00-16:00 16:00-23:00 18:00-22:00 08:00-16:00 16:00-23:00 18:00-22:00 08:00-16:00 16:00-23:00 18:00-22:00 08:00-16:00 16:00-23:00 18:00-22:00 08:00-16:00 16:00-23:00 18:00-22:00

Sporthal De

Hongerman Gymzaal Heuvelrijk Gymzaal De Koppel Gymzaal Jacobushoek Gymzaal Mgr Cuytenlaan Voor-/najaar Winter

0 20 40 60 80 100

Zaterdag Zondag

Voor-/najaar Winter

(21)

4. Buitensport

In dit hoofdstuk worden het aanbod en de behoefte aan voorzieningen voor de georganiseerde buitensport uiteengezet. Er wordt ingegaan op de voorzieningen voor hockey, honk-/softbal, korfbal, tennis en voetbal.

Aanbod

In de gemeente Nuenen liggen vijf sportparken met sportvoorzieningen voor het beoefenen van hockey, honk-/softbal, korfbal, tennis en/of voetbal. De meeste sportvoorzieningen liggen in de kern Nuenen (tabel 4.1; kaart 4.1). SJO Juventud is een gecombineerde jeugdafdeling van RKVV Nederwetten en RKGSV. De leden spelen op de velden van zowel sportpark Gerwen als sportpark De Koppel.

Tabel 4.1 Aanbod buitensportvoorzieningen gemeente Nuenen in 2021

Kern Sportpark Sporttak Vereniging Sportvoorzieningen

Gerwen Gerwen Tennis De Goudhoek 4 kunstgrasbanen

Voetbal RKGSV 1 natuurgrastrainingsveld

1 wetra-veld

Nederwetten De Koppel Tennis TV Nederwetten 3 kunstgrasbanen

Voetbal RKVV Nederwetten 1 natuurgrastrainingsveld

1 natuurgraswedstrijdveld

Nuenen De Lissevoort Hockey Hockeyclub Nuenen 2 watervelden

1 zandkunstgrasveld

Honk-/softbal HSCN 1 honkbalveld

1 softbal-/jeugdhonkbalveld

1 beeballveld

Tennis TV De Lissevoort 16 kunstgrasbanen (outdoor)

2 tapijtbanen (indoor)

2 padelbanen

Oude Landen Voetbal RKSV Nuenen 3 natuurgraswedstrijdveld

3 kunstgrasvelden

Wettenseind Korfbal NKV 3 kunstgrasvelden

Tennis TV Wettenseind 11 kunstgrasbanen

Voetbal EMK 3 natuurgraswedstrijdvelden

1 natuurgrastrainingsveld

Bron: Gemeente Nuenen c.a., 2021

(22)

Kaart 4.1 Sportparken gemeente Nuenen in 2021

Kaartvervaardiging: Mulier Instituut.

(23)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 23 (Technische) toelichting richtlijnen

De behoefte aan de voorzieningen voor de georganiseerde buitensport worden in paragrafen 4.1 tot en met 4.5 in beeld gebracht aan de hand van empirische richtlijnen. De richtlijnen bieden de mogelijkheid in beeld te brengen hoeveel ruimte een vereniging nodig heeft om standaard verenigingsactiviteiten te kunnen aanbieden, met mogelijkheden voor wedstrijden en trainingen. De uitkomsten zijn gestoeld op een aantal aannames, zoals de duur en frequentie van trainingen. Met lokale factoren die van invloed zijn op de behoefte van de verenigingen, zoals het nevengebruik van voorzieningen of een topsportambitie, wordt geen rekening gehouden.

De leden-/teamaantallen van de buitensportverenigingen in de gemeente Nuenen die naast de richtlijnen zijn gelegd, zijn aangeleverd door de desbetreffende sportbonden. In bijlage 1 zijn de teamaantallen van de buitensportverenigingen opgenomen.

Banen en velden

De bestaande sportinfrastructuur wordt als uitgangspunt genomen. De toekomstige (extra) behoefte hoeft niet per definitie te worden geaccommodeerd bij de vereniging waar volgens de berekening een tekort kan ontstaan. Capaciteitsuitbreiding op een nabijgelegen sportpark kan ook in de behoefte van de (nieuwe) sportende inwoners voorzien.

Kleedkamers

In tegenstelling tot de richtlijnen voor het bepalen van de behoefte aan banen en velden van de verenigingen, zijn de richtlijnen voor het aantal kleedkamers niet geaccordeerd door de VNG of de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG). Deze richtlijnen zijn opgesteld door de desbetreffende

sportbonden. Meer dan het geval is bij de richtlijnen voor het benodigde aantal banen en velden moeten de uitkomsten van de berekening van het theoretische aantal benodigde kleedkamers lokaal getoetst worden.

De toekomstige behoefte wordt in twee scenario’s gepresenteerd. In het eerste scenario wordt uitgegaan van een stabiele sportdeelname. Dat wil zeggen dat ervan uit is gegaan dat in de toekomst hetzelfde aandeel van de inwoners lid is van bijvoorbeeld een voetbalvereniging als in de huidige situatie. In het tweede scenario worden, bij gebrek aan lokale inzichten, landelijke ontwikkelingen in de deelname aan de sporttakken doorgetrokken naar de situatie in de gemeente Nuenen in de toekomst.

(24)

4.1 Hockey

Hockey wordt zowel binnen als buiten beoefend. Zaalhockey vindt plaats in de periode dat het veldhockey winterstop heeft (december, januari en februari). Hoewel zaalhockey de laatste jaren veel aan

populariteit wint, wordt veldhockey in Nederland het meest beoefend.

Aanbod en behoefte

In de gemeente Nuenen is één hockeyvereniging gevestigd: HC Nuenen. HC Nuenen heeft haar thuisbasis op sportpark De Lissevoort in Nuenen, waar het de beschikking heeft over één zandkunstgrasveld en twee watervelden. HC Nuenen heeft in totaal 49 teams ingeschreven staan bij een zaterdag- of

zondagcompetitie van de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB) in het seizoen 2020/’21.

Velden

In tabel 4.2 wordt de huidige behoefte van HC Nuenen afgezet tegen het aanbod op sportpark De Lissevoort. Voor zowel het aantal jeugdteams (actief op zaterdag) als het aantal seniorteams (actief op zondag) volstaat het huidige aantal velden.

Richtlijn

De veldbehoefte van de verenigingen is berekend aan de hand van de richtlijn van de KNHB. De richtlijn bedraagt zeven wedstrijdrondes per weekenddag op een zandkunstgrasveld en zes wedstrijdrondes op een (semi-)waterveld. Per ronde is er plek voor één normteam, waarbij senioren-, A-, B-, C- en 11D-teams gelijkstaan aan één normteam, 8D- en 8E-teams aan een half normteam en 6E- en F-teams aan een kwart normteam. Hierbij moeten verenigingen 60 procent van hun teams op een wedstrijddag kunnen inplannen.

Tabel 4.2 Vraag-aanbodanalyse velden hockeyvereniging HC Nuenen in het seizoen 2020/’21 (in aantallen)

Kern Sportpark Vereniging

Aantal velden

Aantal teams Veldbehoefte

Veldoverschot (+)/

-tekort (-) Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag Nuenen De Lissevoort HC Nuenen 3 38 11 3 (2,6) 2 (1,1) - +1 Bron: Mulier Instituut, 2021

De verwachte bevolkingsontwikkeling van de gemeente Nuenen zal ertoe leiden dat het potentiële aantal leden van HC Nuenen zal toenemen. Bij een gelijkblijvende sportdeelname is echter geen aanvullende veldcapaciteit nodig om deze leden te faciliteren (tabel 4.3).

Het totale aantal leden van de KNHB is de afgelopen jaren, na een periode van groei, licht afgenomen.

Deze afname is het gevolg van een terugloop van het aantal juniorenleden; het aantal seniorenleden is juist toegenomen. Indien deze landelijke ontwikkeling wordt geëxtrapoleerd naar de ontwikkeling van de hockeyvereniging in de gemeente Nuenen, verschuift de piekbehoefte van zaterdag naar zondag. Deze zal echter niet hoger uitkomen dan drie velden, de huidige piekbehoefte (tabel 4.4).

(25)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 25 Tabel 4.3 Ontwikkeling behoefte velden hockeyvereniging HC Nuenen o.b.v.

bevolkingsprognoses en een stabiele sportdeelname (in aantallen)

Vereniging

Aanbod

Behoefte 2020

2030

2040

Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag HC Nuenen 3 3 (2,6) 2 (1,1) 3 (2,7) 2 (1,1) 3 (3,0) 2 (1,1) Bron: Mulier Instituut, 2021

Tabel 4.4 Ontwikkeling behoefte velden hockeyvereniging HC Nuenen o.b.v.

bevolkingsprognoses en landelijke ontwikkeling hockeydeelname (in aantallen)

Vereniging

Aanbod

Behoefte 2020

2030

2040

Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag HC Nuenen 3 3 (2,6) 2 (1,1) 3 (2,3) 2 (1,7) 3 (2,2) 3 (2,6) Bron: Mulier Instituut, 2021

Kleedkamers

De KNHB hanteert de richtlijn van ten minste twee kleedkamers per veld. De kleedkamers moeten

minimaal 15 vierkante meter groot zijn met een wasruimte van ten minste 8 vierkante meter. Afhankelijk van de intensiteit waarmee de velden worden bespeeld, heeft het de voorkeur om vier kleedkamers van 15 vierkante meter per veld te bouwen of twee grotere kleedkamers van ten minste 25 vierkante meter met een wasruimte van ten minste 10 vierkante meter elk (Koninklijke Nederlandse Hockey Bond, 2017).

HC Nuenen heeft met drie velden behoefte aan ten minste zes kleed-/wasruimtes in de kleine

maatvoering (tabel 4.5). Aangezien HC Nuenen over kunstgrasvelden beschikt, waar meer wedstrijden in een korter tijdsbestek worden gespeeld, beschikt de vereniging bij voorkeur over twaalf kleedruimtes van 15 vierkante meter met een wasruimte van 8 vierkante meter of over zes kleedruimtes met een grotere maatvoering (tenminste 25m² met een wasruimte van 10m²). Momenteel beschikt HC Nuenen over twee kleedkamers, aanzienlijk minder dan het door de KNHB aanbevolen aantal. De behoefte aan kleedkamers is volgens de richtlijn afhankelijk van het aantal aanwezige velden. Zo lang het aantal velden niet wijzigt, zal de normatieve behoefte aan kleedkamers ook gelijk blijven; de veldbehoefte zal naar verwachting tot 2040 gelijk blijven. Naast de kleedkamers beschikt HC Nuenen over één scheidsrechterruimte. De

behoefte aan scheidsrechterruimtes is echter niet opgenomen in de richtlijnen van de KNHB.

Tabel 4.5 Ontwikkeling behoefte kleedkamers hockeyvereniging HC Nuenen o.b.v.

veldbehoefte (in aantallen)

Behoefte

Vereniging Aanbod 2020 2030 2040

HC Nuenen 2 6 6 6

(26)

4.2 Honk- en softbal

Aanbod en behoefte

In de gemeente Nuenen is honk- en softbalvereniging HSCN actief op sportpark De Lissevoort in Nuenen.

Bij HSCN zijn in het seizoen 2021 dertien teams ingeschreven bij de Koninklijke Nederlandse Baseball en Softbal Bond (KNBSB). De vereniging beschikt over één honkbalveld, één softbal-/jeugdhonkbalveld en één beeballveld.

Velden

In tabel 4.6 wordt de huidige behoefte van HSCN afgezet tegen het aanbod op sportpark De Lissevoort.

Voor elke vorm van honk- en softbal is in 2021 voldoende capaciteit beschikbaar.

Richtlijn

De veldbehoefte is berekend aan de hand van de richtlijn uit het Handboek Sportaccommodaties van NOC*NSF. Het aantal teams wordt hierbij vermenigvuldigd met een belastingcoëfficiënt, die afhankelijk is van het speelniveau van het team. De som van de uitkomsten bedraagt het aantal normteams. De richtlijn bedraagt negen normteams per honkbalveld en tien normteams per overig veld.

Tabel 4.6 Vraag-aanbodanalyse velden honk- en softbalvereniging HSCN in het seizoen 2021 (in aantallen)

Kern Sportpark Vereniging Type veld Aantal

velden Aantal

teams Veldbehoefte Veldoverschot (+)/-tekort (-)

Nuenen De Lissevoort HSCN Honkbalveld 1 5 1 (0,6) -

Softbal-/

jeugdhonkbalveld

1 6 1 (0,7) -

Beeballveld 1 2 1 (0,1) -

De verwachte bevolkingsontwikkeling van de gemeente Nuenen zal beperkte invloed hebben op de behoefte van HSCN (tabel 4.7). Indien de deelname aan honk-/softbal in de gemeente zich ontwikkelt zoals landelijk de afgelopen jaren, zal de behoefte van de vereniging afnemen (tabel 4.8). Mogelijk neemt in dit scenario de behoefte dusdanig af dat de vereniging in de toekomst met één combinatieveld

(geschikt voor alle vormen van honk- en softbal) uit de voeten kan.

(27)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 27 Tabel 4.7 Ontwikkeling behoefte velden honk- en softbalvereniging HSCN o.b.v.

Veldbehoefte

Vereniging Type veld Aanbod 2020 2030 2040

HSCN Honkbalveld 1 1 (0,6) 1 (0,6) 1 (0,7)

Softbal-/jeugdhonkbalveld 1 1 (0,7) 1 (0,7) 1 (0,8)

Beeballveld 1 1 (0,1) 1 (0,1) 1 (0,1)

Tabel 4.8 Ontwikkeling behoefte velden honk- en softbalvereniging HSCN o.b.v.

bevolkingsprognoses en landelijke ontwikkeling in honk-/softbaldeelname (in aantallen)

Veldbehoefte

Vereniging Type veld Aanbod 2020 2030 2040

HSCN Honkbalveld 1 1 (0,6) 1 (0,5) 1 (0,4)

Softbal-/jeugdhonkbalveld 1 1 (0,7) 1 (0,5) 1 (0,5)

Beeballveld 1 1 (0,1) 1 (0,1) 1 (0,1)

Kleedkamers

De KNBSB hanteert een richtlijn van per honk-/softbalveld twee kleed- en wasruimten voor de spelers en twee kleed- en wasruimten voor de scheidsrechters (Koninklijke Nederlandse Baseball en Softbal Bond, 2021). Bij meerdere velden is het voldoende om één van de twee kleedkamers voor scheidsrechters te vergroten. Exacte afmetingen van de kleedkamers en het aantal benodigde kleedkamers voor

beeballvelden zijn niet gespecificeerd.

Met één honkbalveld en één softbal-/jeugdhonkbalveld heeft HSCN behoefte aan minimaal vier kleed- en wasruimten voor de spelers en twee kleed- en wasruimten voor de scheidsrechters (tabel 4.9). Momenteel beschikt HSCN over vier kleedruimten voor spelers en één kleedruimte voor scheidsrechters. Dit betekent dat HSCN één kleedruimte voor scheidsrechters extra nodig heeft om te voldoen aan de richtlijn. In de praktijk zal de hoeveelheid kleedruimten voor scheidsrechters waarschijnlijk wel voldoende zijn. Dit wordt verwacht omdat HSCN een beperkte veldbehoefte heeft in vergelijking met het aantal velden waarover de vereniging beschikt. Hierdoor zal de hoeveelheid wedstrijden van de vereniging minder zijn dan waar in de richtlijn voor kleed- en wasruimten vanuit wordt gegaan.

De behoefte aan kleedruimten wordt bepaald aan de hand van het aanwezige aantal velden. Zolang dit aantal gelijk blijft, zal de behoefte in de toekomst dus ook niet veranderen. In de praktijk zal de behoefte ook toe- of afnemen aan de hand van de veldbehoefte. Omdat de veldbehoefte naar verwachting tot 2040 gelijk zal blijven, is de verwachting dat ook de behoefte aan kleedruimten gelijk zal blijven.

Tabel 4.9 Ontwikkeling behoefte kleedkamers honk- en softbalvereniging HSCN o.b.v.

veldbehoefte (in aantallen)

Behoefte

Vereniging Type Aanbod 2020 2030 2040

HSCN Kleedkamers 4 4 4 4

Scheidsrechterruimte 1 2 2 2

(28)

4.3 Korfbal

Korfbal wordt zowel binnen als buiten beoefend. Het eerste deel van het veldseizoen start in september en duurt tot eind november; aansluitend start het zaalseizoen. Het tweede deel van het veldseizoen begint eind maart en duurt tot en met juni. Bij korfbalverenigingen die zowel in het veldseizoen als het zaalseizoen actief zijn, kan de ruimtebehoefte buiten niet los worden gezien van de ruimtebehoefte binnen. Als de capaciteit tijdens het veldseizoen beperkingen kent, zal dit doorwerken op het aantal actieve teams tijdens het zaalseizoen (en andersom).

Aanbod en behoefte

De gemeente Nuenen telt één korfbalvereniging: NKV. De vereniging is actief op sportpark Wettenseind in Nuenen en beschikt hier over drie kunstgrasvelden. NKV heeft in totaal tien teams ingeschreven staan in een competitie van het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (KNKV) in het seizoen 2020/’21.

Velden

De veldbehoefte van NKV is afhankelijk van de verdeling van de teams over het weekend. In tabel 4.10 wordt de huidige behoefte van de korfbalvereniging afgezet tegen het aanbod op sportpark Wettenseind.

NKV speelt momenteel alleen competitie op zaterdag. Met drie velden beschikt de vereniging over voldoende velden om op één weekenddag alle teams competitie te laten spelen.

Richtlijn

De veldbehoefte voor korfbal is berekend aan de hand van de richtlijn uit het Handboek Sportaccommodaties van NOC*NSF. Het aantal teams wordt hierbij vermenigvuldigd met een belastingcoëfficiënt, die afhankelijk is van de leeftijdscategorie. De som van de uitkomsten bedraagt het aantal normteams. De richtlijn bedraagt één veld voor een vereniging met zeven normteams of minder, twee velden voor een vereniging die tussen de zeven en 21 teams telt en drie velden voor een vereniging met 21 normteams of meer. Hierbij wordt er vanuit gegaan dat er op twee dagen in het weekend competitie wordt gespeeld.

Tabel 4.10 Vraag-aanbodanalyse velden korfbalvereniging NKV in het seizoen 2020/’21 (in aantallen)

Kern

Sportpark

Vereniging

Aantal velden

Aantal teams

Behoefte

Veldoverschot (+)/

-tekort (-) Eén

speeldag

Twee speeldagen

Eén speeldag

Twee speeldagen

Nuenen Wettenseind NKV 3 10 3 (2,6) 2 (1,3) - +1

(29)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 29 Bij een stabiele sportdeelname zal als gevolg van de verwachte bevolkingsontwikkeling de behoefte van NKV eerst afnemen en daarna weer toenemen. Met één competitiedag komt de behoefte van de

vereniging in dit scenario niet boven de drie velden uit (tabel 4.11).

De landelijke deelname aan korfbal is de laatste jaren afgenomen, bij zowel de senioren als de junioren.

Indien deze ontwikkeling wordt geëxtrapoleerd naar de ontwikkeling van NKV, zal de behoefte van de vereniging, ondanks de bevolkingsgroei, afnemen. Mogelijk ontstaat dan bij één competitiedag een overschot van één veld (tabel 4.12).

Tabel 4.11 Ontwikkeling behoefte velden korfbalvereniging NKV o.b.v. bevolkingsprognoses en een stabiele sportdeelname (in aantallen)

Behoefte

2020 2030 2040

Vereniging Aanbod

Eén speeldag

Twee speeldagen

Eén speeldag

Twee speeldagen

Eén speeldag

Twee speeldagen

NKV 3 3 (2,6) 2 (1,3) 3 (2,3) 2 (1,1) 3 (2,8) 2 (1,4)

Tabel 4.12 Ontwikkeling behoefte velden korfbalvereniging NKV o.b.v. bevolkingsprognoses en landelijke ontwikkelingen korfbaldeelname (in aantallen)

Veldbehoefte

2020 2030 2040

Vereniging Aanbod

Eén speeldag

Twee speeldagen

Eén speeldag

Twee speeldagen

Eén speeldag

Twee speeldagen

NKV 3 3 (2,6) 2 (1,3) 2 (1,9) 1 (1,0) 2 (2,0) 1 (1,0)

Kleedkamers

Het KNKV hanteert de richtlijn van ten minste twee kleedkamers per veld (Koninklijk Nederlands

Korfbalverbond, 2020). Met drie speelvelden heeft NKV zodoende behoefte aan minstens zes kleedkamers (tabel 4.13). Momenteel beschikt NKV over vier kleedkamers. Het aanbod aan kleedkamers is dus minder dan de richtlijn voorschrijft. De behoefte aan kleedkamers is volgens de richtlijn afhankelijk van het aantal aanwezige velden. Zo lang het aantal velden niet wijzigt, zal de normatieve behoefte ook gelijk blijven. In de praktijk zal de behoefte ook toe- of afnemen aan de hand van de veldbehoefte. Omdat de veldbehoefte naar verwachting tot 2040 gelijk zal blijven, is de verwachting dat ook de behoefte aan kleedkamers gelijk zal blijven. Naast de kleedkamers beschikt NKV over één scheidsrechterruimte. De behoefte aan scheidsrechterruimtes is echter niet opgenomen in de richtlijn van het KNKV.

Tabel 4.13 Ontwikkeling behoefte kleedkamers korfbalvereniging NKV o.b.v. veldbehoefte (in aantallen)

Behoefte

Vereniging Aanbod 2020 2030 2040

NKV 4 6 6 6

(30)

4.4 Tennis

Aanbod en behoefte

In de gemeente Nuenen zijn vier tennisverenigingen actief op vier sportparken. In totaal beschikken deze tennisverenigingen over 34 verlichte buitentennisbanen. De verenigingen tellen ruim 2.200 leden die bij de Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond (KNLTB) staan ingeschreven.

Banen

In tabel 4.14 wordt de huidige behoefte van de tennisverenigingen afgezet tegen het aanbod op de sportparken. Bij drie van de vier verenigingen ligt het huidige aantal banen boven de maximale behoefte (‘overschot’) of is het aantal banen conform de maximale behoefte. Het aantal banen op sportpark De Lissevoort valt binnen de behoeftebandbreedte van TV Lissevoort. De vereniging beschikt daarnaast nog over twee binnenbanen en twee padelbanen.

Richtlijn

De baanbehoefte van de verenigingen is berekend aan de hand van de richtlijn van de KNLTB. De richtlijn bedraagt zeventig tot negentig leden per verlichte baan. In hoeverre de minimale of de maximale behoefte van toepassing is voor een vereniging, is afhankelijk van diverse factoren, zoals de demografische opbouw van het ledenbestand en het aantal deelnemende teams aan de competities.

Padel

Padel is in Nederland een opkomende sport die voornamelijk aangeboden wordt door

tennisverenigingen (Hoeijmakers & Romijn, 2018). Bij tennisverenigingen waar padel aangeboden wordt, is een deel van de leden niet of minder actief op de tennisbanen. Omdat deze leden ingeschreven staan bij de KNLTB, zijn zij wel meegenomen in de behoefteberekening voor het benodigde aantal tennisbanen. TV Lissevoort is momenteel de enige vereniging in de gemeente Nuenen die padel aanbiedt. Doordat zij padel aanbieden, zal de behoefte aan tennisbanen voor TV Lissevoort, zoals gepresenteerd in tabel 4.10, eerder richting de gepresenteerde minimale

behoefte gaan dan bij de andere tennisverenigingen in de gemeente.

Tabel 4.14 Vraag-aanbodanalyse banen tennisverenigingen gemeente Nuenen in het seizoen 2020/’21 (in aantallen)

Kern

Sportpark

Vereniging

Aantal banen Aantal

leden

Behoefte

Baanoverschot (+)/

-tekort (-) Minimaal Maximaal Minimaal Maximaal

Gerwen Gerwen De Goudhoek 4 164 2 (1,8) 3 (2,3) +2 +1

Nederwetten De Koppel TV Nederwetten 3 120 2 (1,3) 2 (1,7) +1 +1

Nuenen De Lissevoort TV De Lissevoort 16 1.194 14 (13,3) 18 (17,1) +2 -2 Wettenseind TV Wettenseind 11 756 9 (8,4) 11 (10,8) +2 -

Subtotaal Nuenen 27 1.950 23 - 29 - +4 -2

Gemeente Nuenen 34 2.234 27 - 34 - +7 -

(31)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 31 De verwachte bevolkingsontwikkeling van de gemeente Nuenen zal, bij een gelijkblijvende

sportdeelname, nauwelijks van invloed zijn op het aantal leden van de tennisverenigingen (tabel 4.15). De landelijke deelname aan tennis is de laatste jaren afgenomen, zowel bij junioren als bij senioren. Indien deze landelijke trend ook van toepassing is op de situatie in de gemeente Nuenen en wordt doorgetrokken richting de toekomst, zal logischerwijs het aantal leden, en daarmee de ruimtebehoefte, van de

tennisverenigingen afnemen. Met als gevolg een groter overschot aan tennisbanen of in ieder geval een lagere baandruk (tabel 4.16).

Tabel 4.15 Ontwikkeling behoefte banen tennisverenigingen gemeente Nuenen o.b.v.

Behoefte

2020 2030 2040

Vereniging Aanbod Minimaal Maximaal Minimaal Maximaal Minimaal Maximaal De Goudhoek 4 2 (1,8) 3 (2,3) 2 (1,8) 3 (2,3) 2 (1,7) 3 (2,2) TV Nederwetten 3 2 (1,3) 2 (1,7) 2 (1,3) 2 (1,7) 2 (1,3) 2 (1,6) TV De Lissevoort 16 14 (13,3) 18 (17,1) 13 (13,0) 17 (16,7) 13 (12,8) 17 (16,5) TV Wettenseind 11 9 (8,4) 11 (10,8) 9 (8,2) 11 (10,6) 9 (8,3) 11 (10,6)

Gemeente Nuenen 34 27 - 34 - 26 - 33 - 26 - 33 - Bron: Mulier Instituut, 2021

Tabel 4.16 Ontwikkeling behoefte banen tennisverenigingen gemeente Nuenen o.b.v.

bevolkingsprognoses en landelijke ontwikkelingen tennisdeelname (in aantallen)

Behoefte

Aanbod 2020 2030 2040

De Goudhoek 4 2 (1,8) 3 (2,3) 2 (1,4) 2 (1,8) 2 (1,1) 2 (1,4) TV Nederwetten 3 2 (1,3) 2 (1,7) 2 (1,1) 2 (1,3) 1 (0,8) 1 (1,0) TV De Lissevoort 16 14 (13,3) 18 (17,1) 10 (10,0) 13 (12,8) 8 (7,6) 10 (9,7) TV Wettenseind 11 9 (8,4) 11 (10,8) 7 (6,2) 9 (8,1) 5 (4,7) 7 (6,1)

Gemeente Nuenen 34 27 - 34 - 21 - 26 - 16 - 20 - Bron: Mulier Instituut, 2021

Kleedkamers

De KNLTB stelt dat een tennisvereniging over minimaal twee kleedkamers moet beschikken, één voor heren en één voor dames (Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond, 2014). Afhankelijk van het aantal tennisbanen moet de maatvoering bepaald worden. In tabel 4.17 wordt de minimale afmeting van de kleedkamers per vereniging weergegeven. De afmetingen van de kleedkamers waarover de

tennisverenigingen momenteel beschikken zijn niet bekend. Wel bekend is dat alle tennisverenigingen momenteel over twee kleedkamers beschikken.

(32)

Tabel 4.17 Benodigde maatvoering kleedkamers tennisverenigingen gemeente Nuenen o.b.v.

huidig aanbod tennisbanen

Kern Sportpark Vereniging

Aantal banen

Minimale oppervlakte Kleedkamer Wasruimte

Nederwetten De Koppel T.V. Nederwetten 3 8 m² 5 m²

Gerwen Gerwen De Goudhoek 4 8 m² 5 m²

Nuenen De Lissevoort T.V. De Lissevoort 16 16 m² 8 m²

Nuenen Wettenseind TV Wettenseind 11 16 m² 8 m²

Toelichting: Het aanbod aan tennisbanen op de sportparken overstijgt in sommige gevallen de normatieve behoefte, en daarmee de benodigde maatvoering voor de kleedkamers.

(33)

4.5 Voetbal

Aanbod en behoefte

In de gemeente Nuenen zijn vier voetbalverenigingen actief. RKGSV, RKVV Nederwetten, RKSV Nuenen en EMK hebben in het seizoen 2020/’21 in totaal 113 teams ingeschreven bij een zaterdag- of

zondagcompetitie van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB). Twaalf teams vallen onder de gecombineerde jeugdafdeling van RKGSV en RKVV Nederwetten.

De verenigingen hebben in totaal beschikking over tien natuurgrasvelden, één wetra-veld en drie kunstgrasvelden (tabel 4.18). Zeven van de tien natuurgrasvelden worden uitsluitend voor wedstrijden gebruikt, drie uitsluitend voor trainingen. Op het wetra-veld en de kunstgrasvelden vinden zowel wedstrijden als trainingen plaats.

Tabel 4.18 Aantal velden en teams voetbalverenigingen gemeente Nuenen in het seizoen 2020/’21 (in aantallen)

Kern

Sportpark

Vereniging

Aantal velden

Aantal teams Natuurgras

Wetra Kunstgras

Train. Wed. Zaterdag Zondag

Gerwen Gerwen RKGSV 1 - 1 - - 6

Nederwetten De Koppel RKVV Nederwetten 1 1 - - 1 5

- - SJO Juventud^A - - - - 12 -

Nuenen Oude Landen RKSV Nuenen - 3 - 3 45 13

Wettenseind EMK 1 3 - - 24 7

Gemeente Nuenen 3 7 1 3 82 31

A) SJO Juventud is een gecombineerde jeugdafdeling van RKVV Nederwetten en RKGSV. De leden spelen op de velden van zowel sportpark Gerwen als sportpark De Koppel.

Bron: Gemeente Nuenen c.a., 2021

Velden

In tabel 4.19 wordt de huidige behoefte van de voetbalverenigingen aan wedstrijdvelden afgezet tegen het aanbod op de sportparken; in tabel 4.20 de behoefte aan trainingsvelden. In de meeste gevallen beschikken de verenigingen over (ruim) voldoende wedstrijdvelden voor het aantal teams. Op sportpark Gerwen wordt echter een nipt tekort waargenomen voor het aantal zondagteams van RKGSV. Als alle thuisspelende teams van SJO Juventud op sportpark De Koppel óf sportpark Gerwen moeten spelen, is de capaciteit op de sportparken op zaterdag ontoereikend. De twee verenigingen in Nuenen – RKSV Nuenen en EMK – lijken volgens de richtlijn een klein tekort aan trainingsvelden te ervaren. Beide hebben behoefte aan een half veld extra om aan de trainingsbehoefte te kunnen voldoen.

(34)

Richtlijn

De veldbehoefte van de verenigingen is berekend aan de hand van de richtlijn van de KNVB. Het benodigde aantal wedstrijdvelden is afhankelijk van de brutoveldbezetting (het aantal uur dat nodig is om alle thuiswedstrijden af te werken). Op zaterdag is de capaciteit van een

wedstrijdveld 7,5 uur, op zondag 6,5 uur. Hierbij moeten verenigingen 50 procent van hun teams op een wedstrijddag kunnen inplannen. Het benodigde aantal trainingsvelden is afgeleid van het benodigd aantal wedstrijdvelden, waarbij een verhouding van twee wedstrijdvelden tot één trainingsveld wordt gehanteerd.

Tabel 4.19 Vraag-aanbodanalyse wedstrijdvelden voetbalverenigingen gemeente Nuenen in het seizoen 2020/’21 (in aantallen)

Kern

Sportpark

Vereniging

Aanbod

Behoefte

Veldoverschot (+)/

-tekort (-) Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag

Gerwen Gerwen RKGSV 1 - (-) 2 (1,1) - -

Nederwetten De Koppel RKVV Nederwetten 1 - (0,2) 1 (0,9) - -

- SJO Juventud^A - - (1,2) - (-) - -

Subtotaal Gerwen & Nederwetten 2 2 (1,4) n.v.t. n.v.t.

Nuenen Oude Landen RKSV Nuenen 6 5 (4,4) 3 (2,3) +1 +3

Wettenseind EMK 3 3 (2,1) 2 (1,2) - +1

Subtotaal Nuenen 9 8 - 5 - +1 +4

Gemeente Nuenen 11 10 - 8 - +1 +3

Tabel 4.20 Vraag-aanbodanalyse trainingsvelden voetbalverenigingen gemeente Nuenen in het seizoen 2020/’21 (in aantallen)

Kern Sportpark Vereniging Aanbod Behoefte

Veldoverschot (+) / -tekort (-)

Gerwen Gerwen RKGSV 2 - (0,5) -

Nederwetten De Koppel RKVV Nederwetten 1 - (0,5) -

- SJO Juventud - - (0,6) -

Subtotaal Gerwen & Nederwetten 3 1,5 (1,7) +1,5

Nuenen Oude Landen RKSV Nuenen 3 3,5 (3,3) -0,5

Wettenseind EMK 1 1,5 (1,6) -0,5

Subtotaal Nuenen 4 5,0 - -1,0

Gemeente Nuenen 7 6,5 - +0,5

A) SJO Juventud is een gecombineerde jeugdafdeling van RKVV Nederwetten en RKGSV. De leden spelen op de velden van zowel sportpark Gerwen als sportpark De Koppel..

De verwachte bevolkingstoename in de gemeente Nuenen zal in de periode na 2030, bij een stabiele sportdeelname, bij enkele verenigingen mogelijk knelpunten opleveren bij de wedstrijdvelden

(35)

Ruimte voor sport in Nuenen | Mulier Instituut 35 (tabel 4.21). SJO Juventud en NKSV Nuenen zullen in deze situatie op zaterdag behoefte hebben aan één wedstrijdveld meer dan waarover zij nu beschikken. Op zondag zal de situatie gelijk blijven aan 2020. De landelijke deelname aan voetbal is onder de junioren de laatste jaren afgenomen en onder de senioren toegenomen. Mocht deze trend zich voortzetten en van toepassing zijn op de situatie in de gemeente Nuenen, dan zal de (afgeronde) behoefte aan wedstrijdvelden op zaterdag bij alle verenigingen gelijk blijven aan 2020 (tabel 4.22). RKVV Nederwetten zal op zondag behoefte hebben aan één wedstrijdveld meer dan waar zij nu over beschikken.

De verwachte bevolkingstoename zal, bij een stabiele sportdeelname, ook invloed hebben op de

trainingsveldbehoefte (tabel 4.23). Bij de verenigingen in Nuenen zal de behoefte aan trainingsvelden in totaal toenemen met anderhalf veld. Hierdoor zouden deze verenigingen samen uitkomen op een tekort van tweeënhalf trainingsveld. Als de landelijke ontwikkelingen aan deelname in voetbal zich doorzetten en van toepassing zijn op de situatie in Nuenen, zal de trainingsveldbehoefte minder hard toenemen (tabel 4.24). In deze situatie zal het tekort van de verenigingen in Nuenen uitkomen op anderhalf trainingsveld.

Tabel 4.21 Ontwikkeling behoefte wedstrijdvelden voetbalverenigingen gemeente Nuenen o.b.v. bevolkingsprognoses en een stabiele sportdeelname (in aantallen)

Behoefte

2020 2030 2040

Kern Sportpark Vereniging Aanbod Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag

Gerwen Gerwen RKGSV 1 - - 2 (1,1) - - 2 (1,1) - - 2 (1,1)

Nederwetten De Koppel RKVV Nederwetten 1 - (0,2) 1 (0,9) - (0,2) 1 (0,9) - (0,2) 1 (0,9) - SJO Juventud^A - - (1,2) - - - (1,2) - - - (2,1) - - Subtotaal Gerwen & Nederwetten 2 2 (1,4) n.v.t. 2 (1,4) n.v.t. 3 (2,3) n.v.t.

Nuenen Oude

Landen RKSV Nuenen 6 5 (4,4) 3 (2,3) 5 (4,5) 3 (2,3) 6 (5,8) 3 (2,3) Wettenseind EMK 3 3 (2,1) 2 (1,2) 3 (2,3) 2 (1,2) 4 (3,3) 2 (1,2)

Subtotaal Nuenen 9 8 - 5 - 8 - 5 - 10 5

Gemeente Nuenen 11 10 - 8 - 10 - 8 - 13 - 8 -