RUIM Vanuit landbouw-perspectief

- Benedenstrooms kan de functie weidebouw blijven binnen de geul,

- Fruitteelt: mag qua opstuwing want er is meer ruimte in dit alternatief, er is echter weinig fruitteelt aanwezig in het brede gedeelte van de geul vanwege de grondslag. - Er gaat wat fruitteelt verloren aan de oostzijde in de geul zone, maar graan- en

maisteelten zouden kunnen gezien de relatief lage overstromingsfrequentie. - Voor de boer is een gradiënt in graslanden ook geen probleem.

- Gebouwen op terpen mogen in dit alternatief, waardoor er ook een “geul specifieke” boerderij kan ontstaan.

- Stuurbaarheid met de regelbare inlaat aan oostkant van de geul in alternatief 3 is potentieel aantrekkelijk voor boeren.

- Verbredingskansen voor boeren en invulling 5% vergroeningsregeling. Er zijn oudere boeren, misschien wil men wel uitgekocht worden. Lopen daar al gesprekken over? Er is geen enkele boer die zegt nu te willen verbreden. Er is wel 1 boer die wel denkt over terp. Er kunnen ook nieuwe ondernemers komen.

- Is een productie- ooibos mogelijk? Misschien, eens in de 7-8 jaar afzetten.

- Energiegewas mogelijk in geul? Voor bv wilgen is veel areaal nodig om te renderen, 50 of 100 ha. Dit zullen we hier niet halen.

- Bij een gradiënt van droog naar nat kan een boer meer sturen wanneer hij wat aanpakt. Boerderijen op terpen mogelijk in overhoeken. Wisselteelt, ecologische teelten en natuurdiensten mogelijk (vergelijk Natuurderij aan de IJssel)?

Vanuit recreatie-perspectief

- Er is veel concurrentie om recreanten te trekken dus er moet iets unieks gedaan worden met het landschap. Voor beleving is het water van belang, dat is een enorme trekker.

- Alternatief 3 is mogelijk saaier dan 2. Er is wel meer bos en dat doet het goed in beleving. Door de lage overstromingsfrequentie is vergroten van het bosareaal (hardhout ooibos) mogelijk, dat heeft meerwaarde t.o.v. wat er al is in de omgeving. Voor beleving zou het wel groot moeten worden.

- Voor kanoën kan in alternatief 3 wel aardig wat km ’s gemaakt worden via bijv. een sloten patroon.

- Voor recreatie is van belang dat men ook iets moet kunnen zien. - Ook schoon water is belangrijk.

- Voor zeilen zijn de plassen te klein, dan moet je echt grote plas maken en minimaal 1,10 m diep.

- Voorbeeld: op de Randmeren recreëren veel surfers, er zijn daar bijna geen zeilers want het water is te smal. In de hoogwatergeul is het de vraag of er voldoende wind is tussen de dijken?

- De watersportsector veroudert, dus biedt iets aan voor jongeren: snellere vormen van watersport kitesurfen, waterskiën, jumpen. Afweging of er conflicten ontstaan met de natuurfunctie

- Biedt experimenteerruimte voor nieuwe watersporten.

- Bij gemotoriseerde watersport is een aandachtspunt dat conflicten kunnen ontstaan met natuur en bewoners (geluidsoverlast).

- Er is concurrentie in het gebied: aan de overkant van de rivier zijn al veel plassen waar waterrecreatie mogelijk is.

- Kijk ook naar bereikbaarheid, dit gebied ligt vrij afgelegen, behoort niet direct tot het uitloopgebied van een grote stad. Maar Tiel is dichtbij en bereikbaar met de fiets. - Plan op hoger gelegen stukken fruitgrond, sloten omheen: hierdoor ontstaat een

combinatie van een bloesemroute en vaarroute. Vanuit natuur-perspectief

- Vanuit recreatieoogpunt is vergroting van het hardhoutooibos voorgesteld. Voor de natuur zou beter zijn om een inlaat te maken voor meer water waardoor mogelijkheden voor laag dynamische natte natuur ontstaan.

- Ooibos heeft ook een productiewaarde, die een verbreding van de inkomstenstroom kan opleveren. Er zijn 2 opties: oude of hakhoutbossen 1x7 jr. afgezet (beheer kost

B-11 geld, behalve als je het inpast?) en grienden (mandenmakers) komgronden, wilgentenen. Voor biomassa hebben wilgen lage energiewaarden, er zijn grote oppervlakten nodig.

Suggesties voor optimalisatie:

• Gebruik het gehele gebied tussen dijken als experimenteerruimte voor het landelijk gebied. Dat is uniek en innovatief. Kan de geul gebruikt worden als proeftuin voor de landbouwsector, maar mogelijk ook voor Rijkswaterstaat? (Binnen het CIP programma?) RWS zoekt naar experimenteerruimte.

• Dit betekent ook dat je het gebied op deze manier zou kunnen exploiteren: innovaties kunnen niet direct x ha kopen, maar wellicht wel huren om dingen te testen. Dit levert een heel dynamisch en afwisselend beeld op.

• De geul heeft in het licht van innovatie het voordeel dat hij regelbaar is. Er kan hierdoor geëxperimenteerd worden met zaken die ook voor andere overstromingsgebieden van belang zijn. (Wat zou onze gewenste in en uitstroom zijn, functie volgt vorm?)

• Ook vanuit verblijfsrecreatie is behoefte aan experimenteerruimte met minder regels. • Experimenten met spannende sporten kan jonge recreanten aantrekken.

De kwaliteit van het water is afhankelijk van de diensten die je wilt gaan regelen.

Evaluatie/reflectie

Alle deelnemers geven een reactie op de dag:

- Veel interactie, verbreding palet op huidige studie, verrijking, - Voor vervolg:,

Wat opvalt is dat er vragen onder de ESD liggen zoals analyseren van watersysteem hoe dat beïnvloed wordt door geul.

Natuurdoelen; daar moeten we op korte termijn mee verder om vooruit te kunnen. Met name waterkwantiteit en kwaliteit, er moet inzicht in komen om verder te kunnen discussiëren en te trechteren,

Koppeling met mensen in het gebied zelf - vandaag intensief en goed gebrainstormd

- met de methodiek TEEB hebben we onbedoeld bereikt dat we niet geneigd waren om dingen te verdedigen (bv landbouw verdedigen en daar voor knokken), weet niet of methodiek daar aan bijgedragen heeft, is wel positief.

- Kijkt vanuit ervaring in DP;

- Advies: kijk naar wat RWS en waterschappen aan ESD kunnen hebben want die gaan in belangrijke mate over het geld, hoe moet je hen hiervoor warm maken, uiteindelijk gaat het allemaal om geld, RWS heeft waterveiligheid op nr 1, scheepvaart, natuur daarna; waterschappen toetsen dijken, voor hen interessant: verlaging beheerskosten, draagvlak onder burgers, zij willen met een verhaal kunnen uitleggen en verdedigen; de ESD info kan bijdragen aan goed verhaal van RWS, belanghebbenden van de maatregel laten zien wat ze eraan hebben.

- brainstormen met verschillende disciplines, alles kan en moet, is leuk maar in mijn optiek is een ES pas een dienst als het ook gebruikt wordt. Hebben nu vooral aanbod-gericht zitten denken’ moeten vraagkant niet vergeten. Dat speelt ook een rol straks in de beoordeling en de waardering.

- Probeer daarom de vraagkant ook inzichtelijk te maken. Voor RWS interessant als een marktpartij laat zien wat het oplevert en mogelijk wil de marktpartij ook samen met RWS investeren

- Aardig aan deze exercitie: bij denken over kwantificeren en waarderen komt naar voren waar je meer informatie over nodig hebt om te bepalen of het echt kan.

- nieuwe ideeën en nieuwe vragen. Houd in het oog wat natuurlijk systeem brengt voor de mens maar vooral wat brengt de nieuwe situatie. Bv biomassa kon in oude situatie ook.

Denk aan de trits Maatregel -> Fysiek effect -> Welvaartseffect -> Baten

- Wat is de verandering in het aantal hectare landbouwgrond -> Wat zijn de opbrengsten – kosten van een stuk landbouwgrond op die locatie met dat gewas (kwaliteit zit al in de prijs opgenomen). Als je dit heel precies wilt weten moet je de financiële balans per bedrijf doorrekenen.

- Belangrijk om naar vraag te kijken. Als er veel is in het gebied vb op recreatievlak is er in gebied geen meerwaarde als je de watersport hierheen verplaatst. Kijk dus ook naar het grotere gebied.

- We zitten nog in de verkenning, kansen zoeken, deze dag heeft nieuwe dingen opgeleverd 80 % hadden we al, de rest is nieuw, bv het 8tje en ideeën over natuur, agrarische kansen, watersysteem dat belangrijk is, alles hangt met elkaar samen. - Hoe kun je dit gebied op de markt zetten en andere partijen vragen iets te doen. Hoe

kan de investering van 200 mln. euro hier renderen? Kijk nu wat mogelijkheden zijn. - plek van deze actie in het proces: we hebben veel creativiteit gecreëerd die je vroeg

in het proces moet inbrengen, genereert meekoppelkansen door te interacteren met elkaar.

- Bij waardering: moet je beter kunnen onderbouwen, meer info nodig. Spanning: wanneer doe je dit nou, je maakt ook een onderzoeksagenda voor vervolg.

- Werk dit nu verder uit, ga waarderen. Misschien met andere partijen.

- Alleen ben je sneller, samen kom je verder; in die zin is deze sessie een verrijking. - Natuurlijk veel vragen en aannames maar toch goed om nu eerste inschatting te

maken, benoem de vragen en aannames maar maak toch eerste inschatting, grofweg met orde groottes en plussen en minnen; geeft beter beeld.

- En daarmee gesprek aangaan met andere partijen.

- Ik wil nu denken aan wat kun je elders kunt met deze aanpak. Overige vragen en suggesties:

- Wie wordt de eigenaar van de grond? Wie doet het beheer en onderhoud?

- Kan er grond worden omgezet in het gebied buiten de geul, zodat deze geschikt wordt gemaakt voor de fruitteelt?

- Is ruilverkaveling mogelijk (fruitteelt binnen de geul ruilverkavelen met grasland buiten de geul)? Is die grond wel geschikt voor fruitteelt?

- Wat gebeurt er met de waterhuishouding in het gebied? Wordt het natter/droger? Treedt er dan schade op? Welke teelten zijn nog mogelijk?

- Kan het schone kwel worden afgevangen en worden herbenut?

- Misschien is het mogelijk om de dijk te benutten als koelcel of kan energie worden gewonnen uit de temperatuurgradient geul/rivier.

C-1