De tweede rouwtaak die door William Worden en ook anderen wordt omschreven, is dat je de gevoelens en reacties die volgen op het verlies moet ervaren. Gevoelens van verdriet en pijn moeten niet uit de weg worden gegaan, maar zullen ervaren moeten worden. Je zal je als het ware door de pijn van het verdriet heen moeten werken. Ook deze tweede rouwtaak is in het interview met de verschillende respondenten aan hen voorgelegd. Het valt op dat deze rouwtaak niet echt afgesloten lijkt te worden en zelfs nadat het overlijden al lange tijd geleden heeft plaatsgevonden, deze gevoelens van verdriet en pijn worden ervaren. Zo noemen verschillende respondenten voorbeelden van momenten die verdriet of pijn oproepen, terwijl het overlijden alweer enige tijd geleden is. Ook is het vaak voor een buitenstaander onverklaarbaar waarom diegene op bepaalde momenten
emotioneel wordt of overvallen wordt door gevoelens van verdriet en gemis. Dit heeft vaak te maken met de persoonlijke herinneringen die de respondent heeft aan zijn man of vrouw. Bij gebeurtenissen of activiteiten die graag met de ander werden gedaan of ondernomen, kan het verdriet plotseling de kop opsteken. Dit is ook het geval bij respondent 6. Hij vertelt gedurende het interview dat hij en zijn vrouw graag samen op vakantie gingen met de caravan. Na haar overlijden had hij opnieuw een caravan gekocht om vervolgens alleen weer kampeervakanties te gaan ondernemen. Wanneer hij vrienden opzoekt in het buitenland, wordt hij ineens plotseling geconfronteerd met de afwezigheid van zijn vrouw. “Dan loop ik met hen door de markt en daar kwam datzelfde gevoel: Wat doe ik hier? En dan voel je je zo ontzettend eenzaam. En daar stond een grote kerk, een katholieke kerk, en ik vroeg: ‘Zou die kerk open zijn?’ . ‘Ja’. Ik zei: ‘Dan loop ik zo even naar binnen’. Dan zit ik daar gewoon even.80 In dit geval gaat het specifiek om gevoelens van eenzaamheid, wat hem verdrietig maakt. Hij beseft zich dat hij deze plezierige ervaring, datgene wat zijn vrouw en hij altijd graag samen deden, deze keer niet met haar kan delen. Deze gevoelens heeft hij niet zien aankomen en overvallen hem. Vervolgens neemt hij echter wel de tijd en ruimte om bij deze gevoelens stil te staan. Hij houdt de gevoelens daarmee niet op afstand, maar ondergaat ze zoals deze rouwtaak ook omschrijft.
Niet iedereen lukt het gelijk om toe te geven aan deze gevoelens van verdriet. Sommige respondenten geven aan eerst geprobeerd te hebben om verder te gaan met hun leven, zonder stil te hebben gestaan bij het verdriet en de gevoelens van gemis. Bij meerdere respondenten mogen deze gevoelens er vooral van zichzelf niet zijn. Dit kan uiteenlopende redenen hebben. Zo vindt respondent 5, de meneer op hoge leeftijd, dat het na 5 tot 7 minuten verdrietig zijn wel weer genoeg is, omdat hij veel heeft om dankbaar voor te zijn. Dit hangt waarschijnlijk samen met dat hij vindt dat hij en zijn vrouw zo’n mooi leven samen hebben gehad, zoals hij ook nadrukkelijk noemt in het interview. Bij respondent 3 kwam dit niet stilstaan bij haar emoties doordat ze gedurende het ziekzijn van haar echtgenoot voortdurend flink was geweest. Het is een houding van overleven. Dit deed het hele gezin, dus ook de kinderen en kleinkinderen, gedurende het ziekbed van haar man. Na zijn overlijden was dit een houding die ze haar eigen had gemaakt. Toen na een periode van veel regelen, de uitvaart en een nodige verbouwing aan het huis, werd ze eindelijk stilgezet en was er ineens ruimte om verdrietig te zijn. Zoals door deze voorbeelden zichtbaar wordt, is het van belang dat diegene die rouwt zelf ook open staat voor deze emoties. Als de rouwende hier aan voorbij gaat, om welke reden dan ook, kan het lang duren voordat het verdriet en de bijhorende emoties naar boven komen. Uiteindelijk blijkt dat er toch een moment komt waarbij deze emoties zich opdringen en de rouwende hier niet langer aan voorbij kan gaan. Zoals de rouwtaak in het model van Worden ook omschrijft; je zal echt door het verdriet heen moeten.
Respondent 4 geeft ook aan in eerste instantie onvoldoende tijd of ruimte gemaakt te hebben voor het verdriet. Ze wilde aan de buitenwereld laten zien dat ze het allemaal wel aankon en de draad van het leven weer kon oppakken. Hierdoor was er eigenlijk geen ruimte om bij de pijn en het verdriet stil te staan. Zo zegt zij: “Eigenlijk vergat ik een beetje te rouwen. En dan weet je, soms had ik weer een dag dat het met mezelf niet ging. Dan dacht ik wat mankeer ik? Ja natuurlijk, ik vergeet het, ik vergeet wat er allemaal bij ons gebeurt is, omdat je maar wil en omdat ook je wil bewijzen dat je het goed doet en dat je er nog bent en dat je je leven weer op gaat pakken. Op een gegeven moment kwam ik op het punt: Voor wie doe ik dit nou in hemelsnaam?”81 Deze respondent kwam, doordat het af en toe gewoon niet ging, tot het inzicht dat ze aan het verdriet en de emoties
80 Interview respondent 6, 26 september 2018. 81 Interview respondent 4, 4 juli 2018.
niet zomaar voorbij kon gaan. Om haar leven weer op te kunnen pakken, zal ze de gevoelens die het missen van haar man met zich meebrengen, toe moeten laten in haar leven. Deze rouwtaak speelt bij iedere respondent een belangrijke rol van betekenis, echter niet voor iedereen is dit op hetzelfde moment. Daarnaast blijft deze rouwtaak ook gedurende andere rouwtaken meespelen. Verdriet en de andere bijhorende emoties kunnen op elk willekeurig moment opspelen en is niet af te bakenen binnen een bepaalde tijd of plaats. De meeste respondenten vinden deze gevoelens niet altijd prettig om mee om te gaan, maar uiteindelijk zijn ze allemaal tot het inzicht gekomen dat er ruimte moet zijn voor deze emoties.