Evaluatie van de implementatie
2.3 Resultaten van het programma
Overzicht resultaten: pilots en onderzoeken
De directe resultaten van het programma zijn de pilots en de bijbehorende onderzoeken, en daarnaast de onderzoeken die buiten de pilots om zijn uitgevoerd. Ook de
opschalingsactiviteiten leiden tot resultaten, zoals de werkagenda die in concept is opgesteld.
Hieronder geven we een overzicht van alle concrete resultaten van VIA.
De pilots zijn voor een groot deel afgerond. Één pilot is stopgezet, enkele andere pilots lopen nog door. Onderstaand tabel bevat een overzicht van alle pilots, de status en de deelnemende organisaties.
Tabel 2.1: overzicht pilots VIA, stand van zaken per september 2021
Programmalijnen en pilots
Omschrijving Status pilot Deelnemende
organisaties Werkgevers
Pilot Barometer
Culturele Diversiteit Een tool voor werkgevers om culturele diversiteit in de organisatie te meten. Dit gebeurt d.m.v. databasekoppeling via
Werving en Selectie Effectiviteitsonderzoek naar aanpassingen in de werving en selectie die ervoor kunnen
19 Significant (2021), Monitor gelijke kansen en evenredige arbeidsmarktpositie van personen met een niet-westerse migratieachtergrond
35 Programmalijnen en
pilots
Omschrijving Status pilot Deelnemende
organisaties Pilot Behoud en
doorstroom Onderzoek naar effectiviteit van HR-interventies bij werkgevers
Pilot Leren en Werken Onderzoek naar effectiviteit en toepassing van combinaties van leren en werken t.b.v. duurzame arbeidsparticipatie
WW Onderzoek met UWV naar
interventies die het lessen zijn benut. Bij UWV was geen capaciteit voor
Pilot Studiekeuze vmbo Effectiviteitsonderzoek naar interventies die verleiden tot een kansrijkere studiekeuze tot betere overgang van mbo naar de arbeidsmarkt.
In de bijlage is een meer uitgebreide beschrijving van elke pilot, de opbrengsten en de lessen te vinden. Naast de pilots en het onderzoek naar de pilots, zijn binnen het programma VIA ook
36 enkele separate onderzoeken aanbesteed. We maken hierbij onderscheid tussen vier typen onderzoek:
1. Verkenningen naar de mogelijkheden tot verdiepend onderzoek binnen of naast de pilots van VIA, zoals MKBA’s of verrijking van effectiviteitsstudies uit het verleden met informatie over personen met een niet-westerse migratieachtergrond.
2. Verdiepend onderzoek naar de arbeidsmarktproblematiek van mensen met een niet-westerse migratieachtergrond.
3. Secundaire analyse van de effectiviteit van bestaande re-integratieinstrumenten voor de doelgroep van VIA.
4. Onderzoek naar de effectiviteit van aanpakken die geen pilot binnen het programma VIA zijn.
De uitgevoerde onderzoeken zijn weergegeven in tabel 2.2.
Tabel 2.2: uitgevoerde aanvullende onderzoeken VIA, per september 2021
Naam onderzoek Status
Verkenningen naar mogelijkheden tot verdiepend onderzoek
Onderzoek naar de mogelijkheden tot het uitvoeren van maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA’s) binnen het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA)
Afgerond
Onderzoek naar de mogelijkheden om effectiviteitsstudies uit het verleden te verrijken met vervolgonderzoek gericht op mensen met een niet-westerse migratieachtergrond, inclusief literatuurverkenning en advies uitwerking van generiek re-integratiebeleid op mensen met een niet-westerse migratieachtergrond.
Afgerond
Vervolgonderzoek verrijking generieke effectiviteitsstudies met informatie over Nederlanders met een migratieachtergrond
Afgerond
Onderzoek naar problematiek van de doelgroep VIA
Meer inzicht in onverklaard verschil HBO. Onderzoek naar de achterstand op de arbeidsmarkt (en stages) van studenten in het HBO met een migratieachtergrond
Afgerond
Kansen bekeken. Onderzoek naar verschillen in kans op instroom, doorstroom en uitstroom op de arbeidsmarkt tussen mensen met en zonder migratieachtergrond.
Afgerond
Keuzes bekeken. Onderzoek naar opleidingskeuze en verschillen in de kans op instroom na afronden van een opleiding tussen mensen met en zonder migratieachtergrond.
Aanvullende analyses bij het rapport 'Kansen bekeken'.
Afgerond
De positie op de arbeidsmarkt van personen met een niet westerse migratieachtergrond. Afgerond De coronacrisis en de arbeidsmarktpositie van mensen met een migratieachtergrond Afgerond (On)gelijke toegang tot stage en werk van hbo’ers met een migratieachtergrond. ‘Hbo’ers,
onderwijs en werkgevers over verklaringen en oplossingen’
Afgerond
De overgang van het mbo naar de arbeidsmarkt. De positie van jongeren met een migratieachtergrond belicht.
Afgerond
37
Naam onderzoek Status
Monitor gelijke kansen en evenredige arbeidsmarktpositie van personen met een niet-westerse migratieachtergrond
Lopend
Secundaire analyse effectiviteit bestaande re-integratieinstrumenten voor doelgroep VIA
Effectiviteit van Re-integratieinstrumenten voor bijstandsgerechtigden met een migratieachtergrond in Amsterdam
Afgerond
Invloed van migratieachtergrond bijstandsgerechtigden op netto-effectiviteit van Werkloont
Afgerond
Invloed van migratieachtergrond ww-gerechtigden op netto-effectiviteit van dienstverlening UWV
Afgerond
Langetermijneffecten re-integratie: verschillen naar migratieachtergrond Afgerond Onderzoek naar effectiviteit aanpakken die geen pilot binnen VIA zijn
Onderzoek naar de Werkclub (deze helpt vluchtelingen duurzaam aan het werk). Afgerond Delphi-studie stand der wetenschap arbeidsmarktdiscriminatie Afgerond
Tot slot hebben ook de netwerk- en opschalingsactiviteiten op pilot- en programmaniveau concrete resultaten opgeleverd. Op pilotniveau zijn handreikingen, instructies, een toolbox en communicatieproducten (o.a. websites en video’s) ontwikkeld. Het meest concrete resultaat op programmaniveau is de concept Werkagenda die samen met de Taskforce VIA is opgesteld en die bestaat uit drie aparte pijlers (werkgevers, arbeidstoeleiding, onderwijs-arbeidsmarkt) van activiteiten en afspraken waar de 20 deelnemende partijen zich aan committeren. Een vierde pijler is de kennisagenda waarin openstaande kennisvragen worden verzameld.
Outcome en impact van het programma
Als we sec naar de doelstelling uit het VIA programmaplan kijken, dan kunnen we constateren dat de functionele doelstelling van VIA is behaald: er ligt een palet aan maatregelen die zijn in te zetten om de arbeidsmarktpositie van Nederlanders met een migratieachtergrond te
verbeteren. In hoeverre deze maatregelen effectief en efficiënt zijn (ook onderdeel van de hoofddoelstelling), is niet overal duidelijk, net als het antwoord op de vraag of dit op lange termijn bij gaat dragen aan een gelijkwaardige arbeidsmarktpositie.
Het zou uiteraard geen recht doen aan de ambitie en complexiteit van het programma VIA, als we de beoordeling van de impact van het programma zouden beperken tot deze functionele benadering. Om te duiden welke toegevoegde waarde VIA heeft gehad, moeten we veel diepgaander kijken naar de (kennis)opbrengsten van alle pilots en onderzoeken, naar de kwaliteit van die kennis in relatie tot de VIA-doelstelling (bijvoorbeeld betrouwbaarheid en bruikbaarheid), en naar de waarschijnlijkheid dat de kennis ook tot veranderingen op de arbeidsmarkt gaan leiden.
In feite is dit hele rapport gewijd aan het samenvatten, identificeren en beoordelen van de outcome en impact van het programma. De volgende hoofdstukken gaan dan ook in op al deze verschillende aspecten van de opbrengsten.
38