Naar aanleiding van het theorie onderzoek heb ik een interview gehad met de manager corporate venturing bij KPN, die voorheen ook manager corporate venturing was bij Sanoma. Daarnaast heb ik een interview gehad met de manager M&A van PostNL. Hij gaf aan dat TNT (voorganger van PostNL) in het verleden een CVC fonds heeft gehad, maar dat dit geen succes is geworden. Dit had met name te maken met een onvoldoende duidelijke strategie en onvoldoende randvoorwaarden. Zo was er bijvoorbeeld geen geografische regio bepaald en werd er geld in bedrijven in China en Afrika geïnvesteerd, waarbij uiteindelijk erg veel geld van het fonds verloren is gegaan omdat de investeringen nooit terug zijn gekomen. PostNL heeft in 2015-2016 met behulp van een extern adviesbureau onderzocht of CVC een mogelijke strategie zou kunnen zijn. In dit traject is veel gesproken met bedrijven die hier ervaring mee hebben, maar wetenschappelijke theorie en empirische resultaten zijn niet geraadpleegd. Door PostNL zijn momenteel nog geen verdere
stappen ondernomen richting concretisering van een CVC strategie, vanwege een andere prioritering van de resources.
De interviews hebben een open karakter gehad en zijn een kwalitatieve aanvulling op het theorie onderzoek. De resultaten van de interviews zijn opgenomen omdat ze inzichten en denkrichtingen verschaffen, die niet uit de empirische resultaten komen. Hieronder volgen de gestelde vragen met daarop de antwoorden.
1. Wat is in uw ogen belangrijk voor het succes van het CVC fonds?
Beide geïnterviewde geven aan dat het erg belangrijk is om een doel op te stellen waarmee het CVC fonds gaat investeren en daarbij ook weloverwogen randvoorwaarden aan te geven. Bij zowel KPN als Sanoma vertaalde zich dit naar vijf specifieke groeidomeinen, bij PostNL zou het gaan om drie groeidomeinen. Randvoorwaarden kunnen te maken hebben met geografie, fase waarin de venture zich bevindt (series A/B/C investering), minimale en maximale % van het aandelenbelang en
absolute investeringsbedrag per deelneming. Overigens was het gebrek aan een heldere strategie de reden dat het Corporate Venture Fund van TNT enkel tot een enorm verlies heeft geleden.
Het investeringsdoel en de bijbehorende randvoorwaarden zijn een onderdeel van het bredere ‘mandaat’ dat vanuit de Raad van Bestuur aan het CVC fonds wordt gegeven. Andere belangrijke aspecten zijn het commitment op de looptijd van het fonds, het totale investeringsbedrag, de governance (bijvoorbeeld: welke mate van inspraak heeft de RvB en hoe worden zij op de hoogte gehouden van de vorderingen) en de plaats in de organisatie. Het mandaat zelf is erg belangrijk, omdat het voorkomt dat het CVC fonds bij financiële tegenslag vroegtijdig wordt opgeheven en het bemoeienis vanuit de organisatie inperkt.
Daarnaast geven ook beide partijen aan dat de CVC strategie op innovatie gericht is of zou moeten zijn. Bij KPN wordt van het CVC fonds enkel in technologie geïnvesteerd, en is dat ook opgenomen in het mandaat. Bij PostNL zou het merendeel van de investeringen ook in technologie moeten zijn. 2. In hoeverre spelen financiële doeleinden een rol?
Voor beide partijen is het belangrijk dat om naast een strategische doelstelling ook financiële doelstellingen vast te leggen, die vrij sterk in het verlengde liggen van een traditioneel Venture Capital fonds. Zo dient de (ongerealiseerde) IRR bij KPN minimaal 15% te zijn. Tussentijds worden de belangen gewaardeerd om te kunnen monitoren waar men staat. Ook de partijen die PostNL heeft gesproken geven allemaal aan dat financiële doelstellingen belangrijk zijn. Ook voor de
31 beloningsstructuur van de CVC manager wordt gekeken naar onafhankelijke VC fondsen. Dit houdt in dat er in vergelijking tot de beloningsstructuur binnen een corporate, een veel groter deel van het inkomen variabel is en afhankelijk van de prestaties van het investeringsfonds.
3. Wat is de reden dat bij een CVC strategie altijd een minderheidsaandeel in de venture wordt genomen en niet een meerderheidsaandeel?
Het minderheidsaandeel heeft voor de geïntervieuwden te maken met de leerkant en het ‘goedkoop kunnen experimenteren’. Het komt vrij vaak voor dat er meerdere start-ups met een zelfde soort idee bezig zijn, maar de technologieën zijn vaak nog nieuw en hebben zich nog niet in de markt bewezen. Zo hebben bijvoorbeeld nog niet alle ventures al klanten. Het risico van een CVC investering is erg hoog, daar staan venture capital (durfkapitaal/groeikapitaal) investeringen om bekend. Het idee achter (corporate) venture capital is dat sommige van de ventures enorm succesvol worden en slagen, maar dat andere ook niet op kunnen leveren. Bij kleinere investeringen, wordt het risico gespreid en wordt er gemiddeld genomen vaak een goed rendement (15-25% IRR) behaald. Een CVC investering kun je deels zien tot een optie tot koop. De corporate is in een vroeg stadium betrokken bij de venture en mocht het een erg interessante technologie zijn, bestaat er vaak later nog de mogelijkheid tot acquisitie van het bedrijf.
De tweede reden waarom bij een CVC strategie een minderheidsaandeel wordt genomen, heeft een meer boekhoudkundige achtergrond. Minderheidsinvesteringen van 0- 20% van de aandelen, worden normaal gesproken gezien als ‘financial assets’, waarbij de ‘fair value’ methode geldt (vaak wordt hiervoor initieel de kostprijs opgenomen). Bij minderheidsinvesteringen van 20-30% van de aandelen, wordt er vaak verondersteld dat er een ‘significante invloed’ is van de het CVC fonds op de venture en wordt de investering behandeld als ‘investering in associate, waarbij accounting
plaatsvindt op basis van de equity methode. Gezien het hoge risico van de ventures en de volatiliteit die zij mogelijk met zich meebrengen, wordt de ‘fair value’ methode geprefereerd boven de ‘equity methode’. Bij de equity methode worden namelijk de resultaten van de venture opgenomen in de winst-en verliesrekening van de corporate en hebben ze ook een impact op de balanswaarde van de venture. Ondanks dat het in beide gevallen nog steeds over minderheidsaandelen gaat, zie je vaak dat het om aandelen van tussen de 5% en 15% gaat, mede door deze boekhoudregels.
4. Doet uw bedrijf naast Corporate Venture Capital nog aan andere initiatieven binnen het bredere gebied van Corporate Venturing?
Bij KPN is CVC een onderdeel van hun innovatie strategie. Hiernaast hebben ze nog een bedrijfsunit met de naam ‘new business’, waarbij een afdeling ontwikkeling van KPN (400 fte’s) constant aan het kijken is of ze samen met externe partijen nieuwe diensten kunnen ontwikkelen. Het gaat hierbij om technologie die nog niet in de markt aanwezig is, maar waar mogelijk wel in de toekomst behoefte naar is.
PostNL heeft per einde 2015 geïnvesteerd in Endeit; een onafhankelijke venture capital fonds, dat zich richt op Duitsland en de Benelux en daarbij op bedrijven die actief zijn op gebied van digitale media en marketing, online commerce en services en mobiel. PostNL is hierbij strategische investeerder en heeft naast financieel rendement ook afspraken gemaakt over meetings met de ventures waarin geïnvesteerd wordt. Mogelijk is het een mooie tussenstap om vanuit deze ervaring in de toekomst wel over te gaan op een eigen corporate venture capital fonds.
32 5. Zijn er nog voordelen aan het sec hebben van een Corporate Venture strategie?
Beide geïnterviewden geven aan dat er veel start-ups zijn die erg geïnteresseerd zijn in het samenwerken met een grote corporate als KPN, Sanoma of PostNL. Voor een venture betekent dergelijke samenwerking een enorm platform en een manier om snel toegang te kunnen krijgen tot een grote afzetmarkt. Voor een corporate zorgt het voeren van een CVC strategie zorgt ervoor dat ze veelvuldig en in een vroeg stadium in aanraking komen met start-ups met vernieuwende
technologieën. Eén van de geïnterviewden geeft overigens ook aan dat je dat het slim is dit proces te standaardiseren en alleen in gesprek te gaan met partijen die al een business plan hebben en
klanten, omdat je anders voordat je het weet 2-3 dagen per week aan het praten bent met allerlei mogelijke start-ups.
6. In hoeverre denk je dat een CVC strategie bepalend gaat zijn voor het toekomstig succes van uw bedrijf en van bedrijven in het algemeen?
De Venture manager van KPN geeft aan dat hij ziet en denkt dat het een strategie is die in opkomst is. Door digitalisering ontstaan er erg veel initiatieven en zijn de entree barrières voor start-ups laag. Verder denkt hij dat de digitale technologie uiteindelijk een steeds grotere impact gaat hebben op meerdere sectoren, wat ervoor zal zorgen dat verandering en innovatie nodig is.
PostNL geeft aan dat ze nu denken dat het nodig is om nú al te investeren in groei voor 2025, en niet te wachten tot het 2025 is en dan de spreekwoordelijke boot te missen. De concrete stappen daartoe zijn op vlak van CVC nog niet genomen, maar in de toekomst wel mogelijk.
33