Regionale red brick university

De naam red brick university werd voor het eerst gegeven aan een groep onderwijsinstellingen die werd opgericht in de industriële revolutie in Engeland. Door de industriële revolutie waren er meer hoger opgeleide werknemers nodig. Die onderwijsinstellingen waren sterk gericht op kennis die op dat moment nodig was in de samenleving. Een groot deel van deze onderwijsinstellingen zijn uitgegroeid tot goede en grote universiteiten, zoals de universiteit van Liverpool, Manchester en Leeds. De kern van de universiteit ligt nog steeds in de regio en de maatschappij. De term red brick university staat dus voor een universiteit met een sterke regionale en maatschappelijke betrokkenheid. In die traditie zou dit toekomstbeeld zeker goed passen.

Dit toekomstbeeld beschrijft een universiteit die zich inzet voor de maatschappij en de regio (A2, A3). De bestuursvorm voor dit toekomstbeeld komt sterk overeen met de huidige bestuursvorm. Een verschil met de huidige bestuursvorm is het feit dat er ondanks een decentrale bestuursvorm meer gecentraliseerd wordt. Faciliteiten en voorzieningen die voor elke faculteit nodig zijn worden centraal gefaciliteerd. Dit sluit aan bij het beeld dat een aantal geïnterviewden (A2 t/m A4) hierover hebben. Daarnaast moet het mogelijk zijn om op centraal niveau afspraken te maken die decentraal afdwingbaar zijn. Ondanks dat afspraken decentraal afdwingbaar zouden worden (A2, A3) moet er meer autonomie en vertrouwen voor medewerkers zijn (A1 t/m A7) dan dat er op dit moment is.

Qua onderzoek is het voor dit toekomstbeeld belangrijk om een brede universiteit te zijn. Natuurlijk rust er geen taboe op om de beste te zijn, maar aan de breedte wordt meer prioriteit gegeven dan aan toponderzoek (A2, A5, A6, A7).

Binnen samenwerking moet de focus verschuiven van internationaal naar regionaal. Door veel samen te werken met de regio zorgt de universiteit ervoor dat de regio profiteert, maar er rust natuurlijk geen taboe op internationale samenwerking (A2, A3, A6).

De opleidingen zouden in sommige gevallen wat meer op HBO-opleidingen kunnen gaan lijken. Niet zozeer qua niveau, maar wel qua aanpak. De opleidingen staan echt in dienst van de maatschappij en de regio (A2, A3, A6).

De invulling van de opleidingen en het onderzoek dragen op deze manier ook bij aan de een meer maatschappij georiënteerde universiteit. Er wordt nog steeds wetenschappelijk onderzoek gedaan, maar dit onderzoek is geïnspireerd door problemen uit de maatschappij en nog belangrijker, de regio (A2, A3, A4, A7).

Doordat de universiteit veel sterker gericht is op de regio, zal ze zich qua opleidingen ook op de regio richten. Binnen de regio van de Radboud Universiteit valt ook Duitsland. Engelstalige en daarmee internationale opleidingen zijn hiermee dus niet van de baan (A2, A3).

40 Het onderwijsmodel lijkt sterk op het onderwijs wat nu gegeven wordt, met belangrijke uitzondering: op al het masteronderwijs zit selectie aan de poort (A1, A5). Een bachelor van de Radboud red brick university is namelijk genoeg voor een baan in de regio. Voor mensen die zich echt willen verdiepen in een vakgebied zijn er masteropleidingen, maar niet meer voor iedereen.

De Radboud red brick university staat veel meer in dienst van de regio dan de huidige universiteit. De universiteit blijft decentraal georganiseerd, maar wordt meer centraal gestuurd. Vooral voorzieningen die van belang zijn voor meerdere faculteiten worden veel centraler georganiseerd. De focus van de samenwerking verschuift van internationaal naar regionaal. Dit geldt zowel voor onderzoek als voor onderwijs. Opleidingen worden hierdoor soms wel meer praktijkgericht, maar dat mag niet ten koste gaan van het niveau. Het onderwijsmodel blijft ongewijzigd, maar er komt selectie aan de poort voor het masteronderwijs. Een bacheloropleiding is een echte startkwalificatie op de arbeidsmarkt. De masteropleidingen zijn voor studenten die zich echt in een bepaald onderwerp willen verdiepen. Contact met de regio is erg belangrijk en de universiteit staat in dienst van de regio en de maatschappij.

Het red brick university toekomstbeeld past in het nationale vertrouwdheid scenario van het Rathenau Instituut (Faase, 2014). De nadruk ligt in dit scenario op de maatschappelijke waarde van onderzoek en onderwijs. Wetenschap en innovatie zijn onderdeel van het dagelijks leven door middel van co-creatie. Het toekomstbeeld gaat uit van veel samenwerking in de regio. Co-creatie zou een manier zijn om dit te kunnen bereiken. In het toekomstbeeld staat het onderwijs in dienst van de maatschappij en de regio. Dit past ook binnen het scenario, omdat daarin sociale thema’s centraal gesteld worden in het onderwijs. Een voorwaarde die het scenario stelt is een stabiele Europese Unie. Binnen het toekomstbeeld voor de Radboud Universiteit lijkt de Europese Unie geen enkele rol te spelen.

Als er wordt gekeken naar de plannen van de huidige regering zoals die verwoord zijn in het regeerakkoord van kabinet Rutte III (VVD, 2017) vallen een aantal zaken op. Het red

brick university toekomstbeeld sluit aan op het voornemen van het kabinet om meer

samenwerking te stimuleren met het midden- en kleinbedrijf en met start-ups. Op een aantal andere punten botst het toekomstbeeld echter met de afspraken uit het regeerakkoord. Het kabinet wil de vinger aan de pols houden aangaande selectie bij masteropleidingen. Het uitgangspunt hierbij is dat iedere afgestudeerde bachelorstudent het recht heeft om door te kunnen stromen naar in ieder geval één masteropleiding. Binnen het toekomstbeeld is dat niet gegarandeerd. Een ander probleem is de financiering van de masteropleidingen. Met masteropleidingen met selectie aan de poort zal de instroom in principe minder zijn en zal het marktaandeel studenten in de master ook kleiner worden. Hierdoor zou de universiteit in totaal minder gefinancierd worden voor de masters. De vraag is echter of dit grote gevolgen gaat hebben, omdat ook de kosten van de master lager zullen zijn. Verder lijkt het niet goed mogelijk om minder te gaan sturen op resultaat en output. Zowel op het gebied van onderzoek als op de middelen die vrijkomen naar aanleiding van het studievoorschot is er het voornemen om te sturen op kwaliteit, inspanning, maatschappelijke impact en financieel resultaat. Een cultuurverandering binnen de universiteit naar meer vertrouwen en autonomie zal hierdoor bemoeilijkt worden.

Het red brick toekomstbeeld sluit sterk aan op de toekomstvisie van OC&W met het maatschappijgerichte karakter van dit toekomstbeeld (OC&W, 2014). Dit helpt om aan te sluiten bij programma’s, zoals de nationale wetenschapsagenda. De volledige focus op breed onderzoek wijkt af van de toekomstvisie, omdat er in dit toekomstbeeld geen focus meer ligt op het doen van mondiaal toponderzoek. In de toekomstvisie van OC&W staat de

41 kenniseconomie van Nederland centraal. Voor de kenniseconomie wordt er gestreefd naar excellent onderzoek. Hier zou de Radboud Universiteit in dit toekomstbeeld minder een bijdrage aan leveren.