Reflectie

De reflectie van het onderzoek wordt vanuit twee hoeken benaderd. Ten eerste zal er vakinhoudelijk gereflecteerd worden op het onderzoek. Met andere woorden: is voldaan aan de kwaliteit van onderzoek? Ten tweede zal er een persoonlijke reflectie op het onderzoek gedaan worden.

7.4.1 Vakinhoudelijk

Kwaliteit van het onderzoek betreft naast het waarborgen van betrouwbaarheid en validiteit (zie paragraaf 5.7) ook de bruikbaarheid. Bruikbaarheid vergt dat aan twee eisen is voldaan: relevantie en deugdelijkheid (De Leeuw, 2000). Als eerste dient het geldigheidsbereik van het onderzoek helder te zijn. Het onderzoek is afgebakend op ziekenhuizen en derhalve niet generaliseerbaar voor de gehele zorgsector. Er is geen steekproef getrokken, dus het geldigheidsbereik beslaat daarom de gehele onderzoekspopulatie.

Kennis is relevant als het betrekking heeft op de praktische probleemsituatie, tijdig en begrijpelijk is (De Leeuw, 2000). Zoals uiteengezet in paragraaf 2.5 is aan het eerste vereiste is voldaan. Aan tijdigheid is eveneens voldaan. In de randvoorwaarden (paragraaf 2.7) is vastgesteld dat het onderzoek binnen zes maanden afgerond dient te zijn. Begrijpelijkheid is gewaarborgd door uiteengezette begrippen eenduidig toe te passen. Daarnaast is de scriptie door diverse mensen gelezen die op onduidelijkheden hebben gewezen. Bij deugdelijkheid gaat erom dat je op verkregen kennis moet kunnen vertrouwen. Deugdelijke kennis is juist, controleerbaar, precies en consistent (De Leeuw, 2000). Met juistheid wordt bedoeld dat de kennis toetsbaar is, aan de hand van controleerbaarheid dient achterhaald te kunnen worden waar de kennis op gebaseerd is. Juistheid van het onderzoek is gewaarborgd door het op-stellen van een operationalisering van het toetsingsmodel (zie bijlage 3). Op deze manier wordt gewaarborgd dat kan worden nagegaan hoe de kennis is gegenereerd. Controleerbaarheid wordt gewaarborgd door de uiteenzetting van het ontwerp van het onderzoek (zie hoofdstuk 5) en door juiste bronverwijzingen te doen. Precisie en consistentie zijn getracht te waarborgen door de gehele scriptie.

7.4.2 Persoonlijk

Voorafgaand aan het onderzoek had ik niet verwacht dat ruim driekwart van de ziekenhuizen zich zou verantwoorden over risicomanagement. Op zich natuurlijk positief, omdat hieruit blijkt dat er in ieder geval aandacht is voor risico’s en risicomanagement is. Echter de inhoud van de verantwoording viel over het algemeen tegen. Vele bleken zeer algemeen en was er weinig sprake van diepgang.

Risico’s binnen ziekenhuizen zijn van aller dag. De afgelopen weken zijn er een aantal nieuwsitems geweest waarbij het in ziekenhuizen mis is gegaan (zoals een virus op de intensive care van het Medisch Spectrum Twente en vreselijke gevolgen van een onderzoek in het Universitair Medisch Centrum Utrecht). Het is interessant om te zien dat uit mijn onderzoek is gebleken dat voor dergelijke risico’s aandacht is, maar dat de gevolgen hiervan niet voorkomen konden worden. Hieruit blijkt dat risico’s wel beheerst kunnen worden, maar deze nooit volledige garantie biedt.

Literatuurlijst

Abraham, S. & P. Cox, (2007), Analysing the determinants of narrative risk information in UK FTSE 100 annual reports, in: The British Accounting Review, Volume 39, p227-248.

Ahmed, K. & J.K. Courtis, (1999), Associations between corporate characteristics and disclosure levels in annual reports: a meta-analysis, in: The British Accounting Review, Volume 31, Nummer 1, p35-61.

Baarda, D.B. & M.P.M. de Goede, (2001), Basisboek Methoden en Technieken; Handleiding voor het opzetten en uitvoeren van onderzoek, Groningen, Wolters-Noordhoff.

Beretta, S. & S. Bozzolan, (2004), A framework for the analysis of firm risk communication, in: The International Journal of Accounting, Volume 39, p265-288.

Beurden, B.J.J.M., van, (2004), De Raad van Bestuur verklaart: De onderneming is ‘In Control’, in: Tijdschrift voor Ondernemingsbestuur, nummer 4.

Bossert, J. (2003) Public Governance, leidraad voor goed bestuur en management, Oratie universiteit Nyenrode

Bossert, H., H. van Leeuwen, & P. Smid, (2006), Governance beter verklaard: goed bestuur in de zorgpraktijk, Assen, Koninklijke van Grorcum.

Botosan, C.A., (2004), Discussion of a framework for the analysis of firm risk communication, in: The International Journal of Accounting, Volume 39, p289-295.

Commissie Corporate Governance (Commissie Tabaksblat), (2004), De Nederlandse Corporate Governance Code, december

Comissie Meurs: Commissie Health Care governance, (1999) Aanbevelingen voor goed bestuur, goed toezicht en adequate verantwoording in de Nederlandse gezondheidszorg

Committee of Sponsoring Organisations of the Treadway Commission (COSO), (2004), Enterprise Risk Management – Integrated Framework. New York. AICPA.

Cools, K., (2005), Controle is goed, vertrouwen nog beter: over bestuurders en corporate governance, Assen, Koninklijke van Gorcum.

Deloitte, (2005), Grip op Governance in de Zorg: Handvatten voor prestatiesturing en risiobeheersing, uitgegeven door Branchegroep Gezondheidszorg.

Deumes, R., (2002), Voluntary reporting on internal control by listed Dutch companies, working paper, Maastricht University, December.

Deurloo, F., (2006), De bestuursverklaring: in control? – Een onderzoek naar wijze waarop de organisatiecultuur en managementstijl binnen stichting Evean bijdragen aan de effectiviteit van de interne beheersing ten aanzien van de naleving van de Kaderregeling AO/IC AWBZ,

Afstudeerscriptie Universiteit van Amsterdam, Faculteit Eonomie en Bedrijfskunde, Afdeling Business Studies.

Diekman, P., (2005), Rapporteren over interne controle: Sarbanes Oxley, section 404 en de rol van de interne accountant, in: Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, Oktober, p512-521. Dobler, M., (2005), How Informative is Risk Reporting? - A Review of Disclosure Models –

Eijk D. & R. Hooghiemstra, (2007), Media-aandacht en maatschappelijke verslaggeving: de bouwfraude, in: Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, Juni, p250-258.

Emanuels, J., (2005), Interne beheersing: in control of in de krant beschouwing over een crisus, Oratie Rijksuniversiteit Groningen.

Emanuels, J.A. & W.G. de Munnik, (2006), Enterprise Risk Management, een

risico-Beheersingsysteem voor organisaties, in: Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, juni, p294 - 299.

Ernst en Young, (2006), Corporate governance bij zorginstellingen jaarverslagen 2005 – meting 2006, Kwaliteit jaarverslagen zorginstellingen steeds beter

Frijns, J.M.G. & W. Poesiat, (2006), Eerste bevindingen van de Monitoring Comissie Corporate Governance Code, Alsmede aanbevelingen en accenten voor 2006, in: Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, mei, p216 – 218.

Goudeket, D., (2006), Risicomanagement Rapportages in het jaarverslag van Nederlandse beursgenoteerde organisaties, Referaat PDO I/AO, ESAA

Groenewold, J. & A. Mol, (2000), Besturen en Beheersen van Ondernemingen, Balanceren tussen risico’s en uitdagingen, Deventer, Kluwer.

Groenland, J.T., (2005), An analysis of the risk paragraphs of listed companies in the Neterlands, Afstudeerscriptie Rijksuniversiteit Groningen, Augustus.

Groot, C., de, (2006), Risicomanagement en risicoverslaggeving tegen de achtergrond van corporate governance, in: Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, Januari/Februari

Groot, J., de, (2006), Accouning for Risks, in: ControllersMagazine, December, p28-31. Hart, H. t’, H. Boeije & J. Hox, (2005), Onderzoeksmethoden, Amsterdam, Boom Onderwijs. Hermanson, H.M., (2000), An analysis of de demand for reporting on internal control, in: Accouning

Horizons, Volume 14, Nummer 3, September, p325-431

Huybrechts, J., (2007), Corporate Governance: verschillen tussen Europese lidstaten op het vlak van Risicorapportering, promotieonderzoek universiteit van Hasselt.

Kooijman, C.A.B., (2005), Corporate Governance & Internal Control – Een onderzoek naar de naleving van interne beheersing gerelateerde best practice bepalingen van de code Tabaksblat, Doctoraalscriptie Vrije Universiteit van Amsterdam, Faculteit der economische wetenschappen en bedrijfskunde, Oktober.

Lajili, K. & D. Zéghal, (2005) A Content Analysis of Risk Management Disclosures in Canadian Annual Reports, in: Canadian Journal of Administrative Sciences, Volume 22, Nummer 2, p125-142.

Leeuw, A.C.J., de, (2001), Bedrijfskundige Methodologie: management van onderzoek, Assen, Van Gorcum.

Leeuw, A.C.J., de, (2002), Bedrijfskundig Management, Assen, Van Gorcum.

Linsley, P.M. & P.J. Shrives, (2005) Examining Risk Reporting in UK Public Companies, in: Journal of Risk Finance, Volume 6, Nummer 4, London, p292-295.

Loogman, A., (2006), Het jaardocument van de zorginstelling: een belangrijk informatie-instrument voor raden van toezicht, in: Naar stimulerend en slim toezicht, Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, p77-81.

McMullen, D. A., K. Raghunandan, & D.V. Rama, (1996). Internal control reports and financial reporting problems, in: Accounting Horizons, Volume 10, Nummer 4, p67-75.

Ministerie van Financiën, (2000), Handleiding Government Governance: een instrument ter toetsing van de governance bij de rijksoverheid, Den Haag.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), (2006), Goed bestuur in de Zorg, Informatie over transparantie-eisen Wet Toelating Zorginstellingen, Den Haag.

Motivaction, (2005), Meningen uit de markt over de risicoparagraaf in het jaarverslag, een onderzoek uitgevoerd door Motivaction in opdracht van Pricewaterhouse Coopers.

Mouthaan, E., (2000), Corporate governance : de verantwoordelijkheid voor het internal control system en het rapporteren terzake, Proefschrift Universiteit Leiden.

Pol, F., van de, (2005), Gereguleerde marktwerking in de GGZ, in: Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, jr 60, nr 11, p1095-1107.

Pooter, M. en C. Visser, (2005), Laat Frijns de lijn van Coso volgen, in: Het Financiële Dagbad, 9 augustus

Pricewaterhouse Coopers en Rijksuniversiteit Groningen (2005), Risicomanagement; de praktijk in Nederland, publicatie Pricewaterhouse Coopers.

Pricewaterhouse Coopers en vereniging HEAD (vereniging voor het financieel-, bedrijfskundig-en informatiemanagembedrijfskundig-ent in de zorg), (2006), Trbedrijfskundig-ends in de maatschappelijke verantwoording van zorginstellingen, laat zien wat uw zorg heeft betekend, publicatie Pricewaterhouse Coopers. Raghunandan, K. & D.V. Rama, (1994). ‘Management reports after COSO’. In: Internal Auditor,

nummer 51, issue 4, p54-59.

Renes, R.M., (2004), Zonder interne beheersing geen corportate governance, in: Accounting, nr 9, september.

Ross, S.A. et al (2002), Corporate Finance, 6th edition, New York, McGraw-Hill.

Solomon, J.F., A. Solomon, S.D. Norton, & N.L. Joseph, (2000), A conceptual framework for

Corporate Risk Disclosure emerging from the agenda fro Corporate Governance Reform, in: British Accounting Review, 32, p447–478.

Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi), (2005), Regeling van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, uitvoeringsbesluit nr. MC/I&K-2641783, december.

Zorgbrede Governancecode, (2005), uitgegeven door brancheorganisaties in de Zorg (BoZ), Arcares brancheorganisatie verpleging & verzorging, Geestelijke Gezondheidszorg Nederland, Zorg,

organisatie van zorgondernemer, NVZ vereniging van ziekenhuizen, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, Utrecht

Internet www.cibg.nl www.ink.nl