6 CONCLUSIE, AANBEVELINGEN EN REFLECTIE
6.5 REFLECTIE
Naast het realiseren van de doelstelling, heeft het onderzoek mijns inziens nog een winstpunt opgele-verd; de brede dialoog die heeft plaatsgevonden tussen Raad van Commissarissen, directie en het middenkader en het elkaar op die manier (beter) leren kennen. In de praktijk is met name de afstand tussen Raad van Commissarissen en het middenkader dusdanig groot, dat die mensen elkaar hele-maal niet kennen. Ik heb dan ook vele positieve reacties ontvangen op de manier van onderzoeken. De deelnemers aan het onderzoek gaven aan het leuk te vinden om op deze wijze over het onder-werp ‘in control’ te spreken
Is er dan helemaal niets verkeerd gegaan? Verkeerd is in deze context wellicht niet het juiste woord, maar een leermoment is zeer zeker de georganiseerde bijeenkomst geweest. Op zich is het al een studie op zich om negentien druk bezette personen in één ruimte te krijgen. Dit heeft er dan ook toe geleid dat er maar één bijeenkomst is georganiseerd. Wellicht was het beter geweest om dit in twee keer te doen. De bijeenkomst duurde nu vijf uur (van 15.00 tot 20.00 uur), wat toch een aanslag op het concentratievermogen van een ieder is. Dit bleek tijdens de presentatie van de betekenis van ‘in control’ volgens de literatuur. In eerste instantie ontstond de indruk dat die definitie, het beeld van Rabobank Emmen moest worden, dat ik ergens naar toe werkte, terwijl de presentatie een andere reden had. Het heeft even geduurd, maar uiteindelijk is de bedoeling van de presentatie duidelijk ge-worden. Daarmee is ook de uitkomst van de bijeenkomst goed bruikbaar. De samenwerking heeft er die dag voor gezorgd dat het begrip ‘in control’ scherp in beeld is gebracht.
Tot slot nog een opmerking over de verschillende rollen die door mij binnen het onderzoek zijn ver-vuld. Het betreft een onderzoek binnen de organisatie waar ik werknemer ben. Als Risicomanager heb ik veel affiniteit met het onderwerp ‘in control’. Tevens ben ik uitvoerder van het onderzoek. Een ongewenste vermenging van rollen ligt op de loer. Of dat in werkelijkheid ook heeft plaatsgevonden is wellicht beter door anderen te beoordelen. Zelf heb ik de indruk dat van een dergelijke vermenging geen sprake was. Aan de uitvoering en uitkomsten van het onderzoek zijn geen persoonlijke belangen verbonden en wat mij betreft is er geen sprake van wenselijke uitkomsten. In principe is elke uitkomst goed. Volgens mij zijn met de uitkomsten van het onderzoek, de vragen van de organisatie beant-woord. Daarnaast hebben de uitkomsten een dusdanig praktisch karakter, dat ze makkelijk te gebrui-ken zijn.
Literatuur
1. Boeken:
Bergervoet, M. M. (2004), “Syllabus VDB Management Control”, Groningen Braster, J.F.A. (2000), “De kern van casestudy’s”, Assen: Van Gorcum
Conijn, F., Everts, A., Koops, E., Uiterlinden, R. (2005), “Het speelveld van de CFO”, Omgaan met
dilemma’s, ’s-Hertogenbosch: Uitgeverij Tutein Nolthenius
DPA Financial People (2005), “In control”, Over de achtergrond en oplossing van hét knelpunt in de
financiële functie: managementinformatie, Amsterdam
Gill, J., Johnson, P. (2002), “Research methods for managers”, 3e, Londen: SAGE Publications Ltd Hardjono, T.W., Bakker, R.J.M. (2004), “Management van processen”, Identificeren, besturen,
be-heersen en vernieuwen, 2e, Deventer: Kluwer BV
Jonker, J., Pennink, B.J.W. (2000), “De kern van methodologie”, De kern van organisatieonderzoek, Assen: Van Gorcum
Korte, R. de, Paape, L., Verhoog, W. (2003), “Twintig over …”, Internal/Operational auditing: bijdragen
aan governance & control, Amsterdam: Koninklijke NIVRA
Leeuw, A.C.J. de (1996), “Bedrijfskundige methodologie”, Management van onderzoek, 3e, Assen: Van Gorcum
Leeuw, A.C.J. de (2002), “Bedrijfskundig management”, Primair proces, strategie en organisatie, 2e, Assen: Van Gorcum
Merchant, K.A., Stede W.A. van der (2003), “Management control systems”, Performance
measure-ment, evaluation and incentives, Harlow: Pearson Education Limited
Pennink, B.J.W. (2000), “Bedrijfskundig onderzoek vragenderwijs”, Een set met vragen als
hulpmidde-len bij het uitvoeren en beoordehulpmidde-len van bedrijfskundig onderzoek, Groningen
Pennink, B.J.W. (2003), “Samenwerken in managementteams”, Het creëren van gemeenschappelijke
beelden, Faculteit Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen
Pennink, B.J.W. (2004), “Samen managen met beelden”, Het ontwikkelen van een model, Groningen Verschuren, P., Doorewaard, H. (2003), “Het ontwerpen van een onderzoek”, 3e, Utrecht: Uitgeverij Lemma BV
2. Artikelen:
Bearda, S., Damen, P. (2005), “Wat is in control?”, RISK Magazine, februari 2005, p. 7-11
Becht, M., Bolton, P., Röell, A. (2002), “Corporate governance and control”, NBER Working Paper, nummer 9371, december 2002, Brussel
Benink, H., Meijnen, H. (2003), “Basel II: Toezicht en risicobeheersing bij banken”, Face to face, nummer 2 herfst 2003, p. 27-29
Beurden, B.C.J.M. van (2004), “De Raad van Bestuur verklaart: de onderneming is in control”,
Tijd-schrift voor ondernemingsbestuur, 2004-4, p. 159-164
Boer, J. de (2005), “Meer grip op dochter”, Elsevier, 61 jaargang, nummer 35, 3 september 2005, p. 48-49
BWise, “Niemand ontkomt aan meer interne controle”, De Tabaksblat oplossing van BWise, http://www.bwise.nl
Commissie corporate governance (2003), “De Nederlandse corporate governance code”, Beginselen
van deugdelijk ondernemingsbestuur en best practice bepalingen, Den Haag
Deloitte, “Risicomanagement en Tabaksblat”, http://www.deloitte.nl Deloitte (2004), “Op zoek naar de waarheid”, http://www.deloitte.nl
Deloite (2005), “De agenda van de CFO: SOX en Tabaksblat”, Managementscope, nummer 4, april 2005, http://www.deloite.nl
De Nederlandsche Bank (2001), “Regeling Organisatie en Beheersing Lokale Banken”, Amsterdam Dohmen, D.J. (2006), “Opzet van een monitoring programma - de onderbouwing van het ‘in control’-statement”, Tijdschrift voor compliance, jaargang 6, januari/februari 2006, nr. 1
Driessen, A.J.G., Kamstra, R., “Grip op bedrijfsprocessen met het in control statement”, Accountancy
Nieuws, 8 juni, nr. 11
Drost, I., Hoftijzer, A., “Enterprise risk management (ERM) in de lift?”, Risico management, p. 20-22 Emanuels, J., “Risk management: ramp of zegen?”, Sarbanes-Oxley en Code Tabaksblat in de
prak-tijk, http://www.ikt.nl
Ernst & Young, “Code Tabaksblat in de praktijk”, In control statement, http://www.ey.nl Ernst & Young, “Onze visie op AO/IC”, http://www.ey.nl
Ernst & Young (2003), “Integraal risicomanagement”, Een aspect van corporate governance,
Ac-countants, nummer 6
Ernst & Young (2003), “Sarbanes-Oxley act of 2002”, http://www.ey.nl
Hoeven, M. van der (2005), Toespraak bij de werkconferentie governance op woensdag 26 januari
2005 in de Hoftoren te Den Haag
Huitema, A. (2004), “Integraal management”, Onderzoek naar een passende definitie van integraal
management voor Wetterskip Fryslân, Groningen
Koninklijke NIVRA (2004), “Weinig verklaringen in jaarverslagen over risicobeheersing- en controle-systemen”, http://www.nivra.nl
MCA (2004), Tijdschrift voor organisaties in control, 8e jaargang, augustus 2004, http://www.ci.nl Molenkamp, A., Driessen, J., Kamstra, R., “In control statements”, http://www.auditing.nl
Moorsel, H. van, Visser, C.A. (2003), “Een theoretisch kader voor integraal risicomanagement”,
Over-heidsmanagement, 2003/2, p. 44-47
Moorsel, H. van, Maan, J. (2004), “Bedrijfsvoering in control èn krimp van de controletoren, kan dat?”,
Verslag van het seminar van 22 april 2004, http://www.ey.nl
Pinxteren, P. van, Seme, I., Zehetmayr, M. (2005), “Tabaksblat wordt nog onderschat”, LogicaCMG
pleit voor integrale benadering Risk & Compliance, All Finance, maart 2005, p. 4-5
PricewaterhouseCoopers (2003), “Onderwijsinstelling ‘in control”, Zekerheid vanuit het interne
be-heersingskader, http://www.pwc.com/nl
Renes, R.M. (2004), “Zonder interne beheersing geen corporate governance”, Accounting, nummer 9, september 2004, p. 20-26
Ronner, A. (2002), “Control en strategie, de tool en haar doel”, Afstudeeronderzoek Alexander
Ron-ner, Groningen
Rothuizen, W. (2005), “Tabakblat in control?”, de Accountant, maart 2005, p. 42-44
Schilder, A. (2002), “Speech: Accounting standards, transparancy ans supervision”, congres EYe on
Banking, 6 november 2002, http://www.dnb.nl
Sieverdink, A., Paape, L. (1998), “De veranderende rol van de accountant”, B&G, november 1998, p. 27-29
Sieverdink, A., Paape, L. (1998), “Goede interne controle geen garantie voor continuïteit organisatie”,
B&G, september 1998, p. 32-35
Spits, F.H., Nimwegen, H. van (2003), “De in control-fictie”, Tijdschrift voor organisatie in control, p. 30-31
Spits, F.H., Nimwegen, H. van (2004), “Corporate governance en business controls”, Finance &
Con-trol, juni 2004, p. 44-47
Spits, F.H., Schut, J. (2003), “Méér dan voldoen aan de regels”, Controllers Magazine, oktober 2003, p. 34-36
Stellinga, M. (2002), “Bankieren op het randje”, Elsevier, 9 februari 2002, p. 62-63
Strikwerda, H. (2005), “Growth, governance and organisation”, On power strategy and modular
or-ganisation, Utrecht: Nolan, Norton & Co.
Tillaart, A.H.A.J. van den (2003), “Controlling operational risk”, Concepts and practices, Den Bosch Verhoog, W., Wallage, P. (2005), “De lange arm van SOx”, de Accountant, september 2005, p. 50-53 Verstege-Jilesen, M.W.M., “Een efficiënte en effectieve inrichting van het audit-house”
VNU (2005), “In control statement”, VNU jaarverslag 2004, Haarlem
Wind, N., “Risk management: ramp of zegen?”, Sarbanes-Oxley en Code Tabaksblat in de praktijk,
3. Interne gegevens Rabobank:
Bruggink, B. (2005), “Iedereen in control: wel risico’s, geen verrassingen”, RaboNieuws, Utrecht Jacobs, E. (2005), ‘In control’, Control Panel, nummer 80, september 2005, p. 2-3
Koopmans, L. (2005), “Toezicht nieuwe stijl bij de Rabobanken”, Voordracht ten behoeve van de
con-ferenties voor commissarissen van de lokale banken, juni 2005
Krukkert, E., Smeenk, B. (2002), “De cockpit van de aangesloten bank”, Thesis MBA-Nyvu Mertens, L. (2004), “Management van control processen”, Van papieren tijger naar zinvol
beheer-singsinstrument met prestatiemeting van processen in de control omgeving van de Rabobank, Tilburg
Mijnarends, P. (2005), “Risicofoto als sturingsinstrument”, Control Panel, nummer 79, augustus 2005 Moerland, P.W. (2004), “In control zijn en blijven”, RaboNieuws, Utrecht
Moerland, P.W. (2005), “In control”, brief aan alle directies en de raden van commissarissen van de
aangesloten banken, 8 juni 2005
Moerland, P.W. (2005), “In control”, RaboNieuws, Utrecht
Rabobank Emmen (2004), “Ambitie in uitvoering”, Beleidsplan 2005 – 2007, Emmen Rabobank Nederland, “Kwaliteitsbeheersing van de bedrijfsprocessen”, Utrecht Rabobank Nederland, “Leidraad interne beheersing processen”, Utrecht Rabobank Nederland (2003), “Bedrijfsvoeringswijzer 2003”, Utrecht
Rabobank Nederland (2004), “Directievoering in het directiemodel”, Utrecht
Rabobank Nederland (2004), “Visie 2005: Directievoering in het directiemodel”, Utrecht Rabobank Nederland (2005), “ARG: assurance, ook over insurance!”, Utrecht
Rabobank Nederland (2005), “Bedrijfsmanagement in de Nieuwe Rabobank”, Het handboek
Bedrijfs-management op hoofdlijnen, Utrecht
Rabobank Nederland (2005), “Beleidskader 2006”, Marktleider worden, zijn en blijven, Utrecht Rabobank Nederland (2005), “Handboek Bedrijfsmanagement”, Januari 2005, Utrecht
Rabobank Nederland (2005), “In Control draait om evenwicht tussen commercie en beheer”,
Rabo-Nieuws, Utrecht
Rabobank Nederland (2005), “In control: zoeken naar evenwicht, overzicht en samenhang”,
Nieuws-brief Bank en Bestuurder, Utrecht
Rabobank Nederland (2005), “Verslag adviescommissie Bedrijfsmanagement”, 1 juli 2005 Rabobank Nederland (2005), “Verslag Directeurenconferenties In Control 2005”, Utrecht Vries, B. de (2005), “Continu in control van risico’s”, http://www.rabobankgroep.nl