Binnen de Rastafari beweging zijn er verschillende benaderingen te ontwaren, sommige hebben een organisatie, maar Rastafari is vooral een weinig tot niet geïnstitutionaliseerde en
gedecentraliseerde beweging.105 De stromingen binnen de Rastafari-beweging die wel een organisatiestructuur hebben zijn de verschillende Mansions. De Mansions, of de Huizen van
100 Nicholas, 1979 p.74-75. 101 Nagashima, 1984 p. 89-99. 102 Nagashima, 1984 p. 89-99. 103 Makeda en Hannah, 1980 p.47. 104 Makeda en Hannah, 1980 p. 46-49. 105 Kebede, 2001.
29 Rastafari zijn allen ontstaan na de kroning van Haile Selassie I in 1930 en kunnen worden
vergeleken met denominaties of theologische stromingen binnen de Rastafari-beweging.106 Het eerste Huis dat werd opgericht is dat van de Niyabinghi, ook bekend onder de naam ‘Haile
Selassie I Theocratical Order of the Niyabinghi Reign’. Het Huis is vernoemd naar de Ugandese stamoudste Niyabinghi, die in aan het eind van de negentiende eeuw zou hebben gestreden tegen de koloniale bezetting van delen van Afrika. Gezien de bewering dat de Niyabinghi het oudste Huis is, moet dit zijn opgericht voor 1958 en gezien de naam van het Huis na de kroning en daarmee de naamgeving van Haile Selassie I in 1930.107
Het Huis van Bobo Shanti werd gesticht door Prince Emmanuel Charles Edwards in 1958. De Bobo Shanti gaan uit van de Goddelijke natuur van Haile Selassie I op basis van Openbaringen 5 uit de
King James Versie van de Bijbel.108 Ze houden aan dat er een heilige drie-eenheid is die bestaat uit
Haile Selassie I, Marcus Garvey en Prince Emmanuel Charles Edwards. Zij zijn of representeren
respectievelijk God, Profeet en Hoge Priester binnen de Bobo Shanti versie van Rastafari.109 Ze zijn
een zelf voorzienende groep en leven op Jamaica in communes, die op zichzelf staan met een eigen stelsel van leefregels. Het Britse bewind op Jamaica wordt niet erkend als een heersende macht die wetgevend zou mogen zijn en recht zou mogen spreken. Naast de King James Bijbel
wordt ook de Royal Parchment Scroll of Black Supremacy110 als heilig boek beschouwd. Het gebruik
van cannabis als heilig sacrament is binnen de Bobo Shanti orde vrij algemeen, maar wel een keuze en geen verplichting en het gebruik ervan beperkt zich tot de privésfeer. Zij dragen, anders dan de andere Rastafari, strak om het hoofd gebonden tulbanden en lange gewaden en houden een
levensstijl aan met regels die sterk lijken op de Oudtestamentische Joodse Wet.111 Hoewel ze
leven in zelfvoorziende leefgemeenschappen, verkopen ze hun tulbanden en gewaden aan toeristen en andere belangstellende buiten de eigen leefgemeenschap.
De orde van de Twelve Tribes of Israel werd in Kingston, Jamaica in 1968 gesticht door Vernon
Carrington (1936-2005), hij werd door de leden van de orde “the Prophet Gad” genoemd. Vernon Carrington was lid van de door Haile Selassie I opgerichte Ethiopische wereldfederatie en zijn
Chapter heeft hij later omgevormd tot een Huis binnen de Rastafari-beweging.112 De Twelve Tribes of Israel verwijst in naam naar de twaalf Bijbelse Joodse stammen, de orde is wereldwijd verspreid. De Twelve Tribes orde is een liberale orde vergeleken met de Niyabinghi en de Bobo Shanti, in die 106 Chakravarty, 2014 p.4. 107 Makeda en Hannah, 1980 p. 77-79. 108 https://www.biblegateway.com/passage/?search=Revelation+5&version=KJV. 109 Makeda en Hannah, 1980 p. 78-81. 110 http://www.sacred-texts.com/afr/rps/index.htm. 111 Chakravarty, 2014 p. 15-17. 112 Makeda en Hannah, 1980 p.77-81.
30 zin dat ze zich niet alleen inzetten voor het redden van de zwarte wereldbevolking, maar dat men overtuigd is dat alle mensen gered zullen worden als het einde der tijden aanbreekt. Bob Marley en vele andere artiesten uit de roots-reggae scene, reggaemuziek die de oorsprong van de Rastafari levensstijl bezingt, associeerden zich met de Twelve Tribes of Israel.
Er is geen erkend centraal bestuur in de Rastafari beweging en de meeste Rastafari zijn officieel ook niet aangesloten bij een Huis113, maar zullen zich wél kunnen identificeren met één of enkele van de ordes. Bij de door mij geraadpleegde Rastafari in en om Amsterdam liepen de meningen over de Huizen uiteen. Eén van de Rastafari114 die ik ernaar vroeg had geen weet van de Huizen binnen de Rastafari beweging, maar de overige respondenten wisten ze in ieder geval te
benoemen en waren al dan niet positief over het bestaan van de ordes.
Ik kreeg vrij uiteenlopende antwoorden op de vraag of men bekend was met de verschillende Huizen binnen de Rastafari beweging en of men het onderscheid dat door hen gemaakt wordt van belang acht.
Respondent M.C. :
“Ja. In grote lijnen, deels specifieker. Niet alle details nog van alle Huizen. Vooral latere ontwikkelingen, mis ik soms. Ik ben zelf nu vooral actief in het Huis van Niyabinghi, en heb daarnaast wat contacten met andere Huizen.
Ja en nee. Nee, omdat de basis Haile Selassie, Marcus Garvey, en Afrika hetzelfde is. Ja, omdat ik ben voor een open debat en accentverschillen: dat scherpt het denken en leert je argumenteren. Ook qua gedrag is het belangrijk. Er zijn ook
levensstijlverschillen tussen die Huizen/Houses. Sommigen zijn strenger in bepaalde dingen (geen vlees bijv.), andere weer in andere. Wellicht handig voor mensen die hun specifieke levensstijl meer bij een bepaald Huis vinden passen. Meer keuze, zeg maar..”
Respondent R.A. :
“Ja, ik heb ze alle vier bestudeerd, maar me nooit ergens bij aangesloten. Omdat ik in hen allemaal wel aspecten zie van het al. En ben geen voorstander van
splitsingen, omdat het Huis daarmee niet word versterkt maar verzwakt.
Nee, niet zodanig. Maar ik erken dat het ene Huis meer recht doet aan de zuivere eerlijke principes van Rastafari dan de ander. Daarom sympathiseer ik meer met het Huis van Niyabinghi.”
113
Chakravarty, 2014 p. 3-6
114
31 Respondent D. :
“Ja, ik ben, helaas, bekend met de verschillende Huizen.
"Nee, het is onbetekenend, het heeft geen betekenis. Het is allemaal hetzelfde waarin we geloven. Het is het neerzetten van een reclamebord om een stukje voor jezelf te claimen. Uiterlijk vertoon dat is ontstaan na de kroning van Haile Selassie I. Het is grote onzin.”
Respondent N. L:
“Ja, ik ben bekend met de verschillende Huizen: 12 tribes of Israel, Niyabinghi, Bobo
Shanti, Orthodox.
"Ja, ik vind het verschil belangrijk zodat mensen uiting kunnen geven aan hun geloof
op de manier die zij goed achten. Meeste mensen die zich met Rastafari rekenen zullen zich niet zo druk maken over deze verschillende Huizen omdat hun visies zo divers zijn. Rastafari is gigantisch wereldwijd en in hoeverre mensen zich er in
verdiepen en naar leven is verschillend. De Huizen zijn meer een factor in Jamaica en wellicht England en USA waar er grote groepen rastas leven. Het is wel interresant hoe de Huizen meer een religieuze uitting aan de movement geven. Omdat het over algemeen een spirituele vrije stroming levenstijl is, leven sommige Huizen volgens strikte religeuze regels en gebruiken. Mochten mensen zich hier goed bij voelen kunnen ze ervoor kiezen om dit te volgen, ik vindt het goed dat die vrijheid er is. Haile Selassi zelf zei tegen de rastas, you have to organize and centralize. De Huizen geven daar gehoor aan. Wat niet wil zeggen dat de Huizen ook een leidende rol hebben of meer zijn dan vrije rastas wereldwijd. Het maakt ze wel heel interessant omdat het voor mensen dan makkelijker te begrijpen is in de zin van dat het dan meer op een religie lijkt. Wat gelijk de valkuil is want het merendeel van de Rastas wereldwijd behoord niet tot een van de Huizen dit is slechts een heel klein
percentage.”
Er zijn natuurlijk meer overeenkomsten dan verschillen te vinden als men Rastafari als religie onder de loep neemt. Allereerst is er vanaf de kroning van de nieuwe Ethiopische keizer in 1930 een centraal figuur te benoemen binnen de rastafari ideologieën, Ras Tafari, vanaf dat moment Haile Selassie I genoemd. Over de rol die deze centrale figuur speelt zijn meerdere opvattingen, maar
32 over het algemeen komen die opvattingen overeen en komt uit die opvattingen wel naar voren dat hij een goddelijke vertegenwoordiging van Christus op aarde is. Sommige stromingen benadrukken dat meer dan andere en hebben een iets afwijkende rol voor hem bedacht, maar de religieuze benadering van Haile Selassie I is met name wat Rastafari een religie maakt.
Howell stelde in 1924 een zestal regels op die de basis moesten gaan vormen voor de Rastafari ideologie. Deze regels ademen de geest van Garvey gecombineerd met het temperamentvolle karakter van Leonard Howell en zijn erg racistisch van aard. De regels zijn in de loop der jaren minder benadrukt, afgezwakt of integraal achterwege gelaten bij de doorontwikkeling van Rastafari en de verspreiding van de ideologie buiten het overwegend door een zwarte bevolking bewoonde Jamaica. De regels die Leonard Howell opstelde zijn geëxtraheerd uit de Royal Parchment Scroll of
Black Supremacy opgeschreven in de jaren 20 van de vorige eeuw door Fitz Balantine
Pettersburg115 en na de kroning van Ras Tafari als Keizer van Ethiopië vastgelegd. 1. Haat voor het Witte ras.
2. Complete superioriteit voor het Zwarte ras.
3. Wraak op het Witte ras voor hun kwaadaardigheid.
4. De ontkenning, vervolging en vernedering van de regering en het bestuur van Jamaica 5. Voorbereidingen treffen om terug naar Afrika te gaan
6. Erkenning van Keizer Haile Selassie I als het Opperwezen en de enige leider van het Zwarte Ras. 116
In 1953 deed Simpson onderzoek naar deze regels en kwam tot de conclusie dat ze, na een jaar of twintig in ere te zijn gehouden, op dat moment al in een afgezwakte vorm gemeengoed waren geworden.117 De regels luidden vanaf dat moment als volgt:
1. Zwarte mensen zijn de reïncarnatie van de antieke Israëlieten en zijn verbannen naar West- Indië vanwege het schenden van de Joodse Wet.
2. Haile Selassie I is de levende God en de Keizer van de Wereld 3. Ethiopië is de hemel. De Jamaicaanse situatie is een hopeloze hel. 4. Zwarte mensen zijn superieur aan Witte mensen.
5. Spoedig zal de zwarte mens zich wreken op de witte mens voor de wanstaltigheden in het verleden en zullen de witte mensen overtuigd worden van hun te vervullen dienende rol. 6. Onze God en Keizer Haile Selassie I zal er spoedig voor zorgen dat de zwarte mens kan
terugkeren naar het thuisland Ethiopië. 115 http://sacred-texts.com/afr/rps/index.htm. 116 Nagashima, 1984 p.39. 117 Nagashima, 1984 p. 18.
33 In 1960 herhaalde Simpson zijn onderzoek en kwam tot de conclusie dat de generaliserende regels van voorheen onhoudbaar waren gebleken en daarom gereduceerd tot een viertal die al met al een stuk minder racistisch zijn.118
1. Ras Tafari is een levende God.
2. Ethiopië is het thuisland van de zwarte mens.
3. Repatriatie is de weg naar verlossing voor de zwarte mens. Het is voorspeld en zal spoedig plaatsvinden.
4. De manieren van de witte mens zijn slecht, vooral voor de zwarte mens.
In de maatschappij van vandaag zijn er binnen de verschillende Huizen van de Rastafari
verwijzingen te vinden naar deze regels; zo houden de Bobo Shanti de Royal Parchment Scroll of Black Supremacy nog steeds aan als een van hun heilige boeken, maar zijn er steeds meer Rastafari die de generalisering tussen zwart en wit niet in lijn vinden met de rest van de leefregels die men hanteert.119 Een van de pilaren van Rastafari blijft echter het willen vernietigen van Babylon120, het symbool voor de (witte) westerse wereld en de systemen die gebruikt worden om die wereld in stand houden. Dit geldt zowel voor zwarte Rastafari als voor witte mensen die de ideologie aanhangen. De aanpassing in de opgestelde regels lijkt een voorbeeld van een proces van
doelverandering zoals dat door Schreuder121 wordt besproken aan de hand van het Weber-Michels model; hierin worden de oorspronkelijke doeleinden van een beweging op een dusdanige manier geherdefinieerd en aangepast zodat de normen van de beweging meer overeenkomen met de normen van de omgeving. Op die manier vermindert die aanpassing radicalisering binnen een groep en het gedachtegoed van die groep.122
118
Nagashima, 1984 p. 18.
119
Nagashima, 1984 p. 18-20; Blake Hannah, 1980 p. 80-83.
120 Nicholas, 197 p. 45-47, 56. 121 Schreuder, 1981 p. 206 122 Schreuder, 1981 p. 206.
34