Processen-verbaal, OM-afdoeningen, dagvaardingen en vonnissen in 2014

een incidentcode die aangeeft om wat voor soort incident het gaat. Zoals in hoofdstuk drie al wordt gemeld werd in 2014 veel vaker gekozen voor de incidentcode ‘discriminatie’. Het is nu interessant om na te gaan of dit in het vervolg van de keten ook leidt tot meer vervolgingen op basis van de discriminatieartikelen in het Wetboek van Strafrecht. Alvorens we hier dieper op ingaan volgen we nu eerst het procedurele verloop van alle incidenten in de registraties van politie, Openbaar Ministerie en Rechtbanken.

De normale route van incidenten begint bij een proces-verbaal door de politie, vervolgens wordt door het Openbaar Ministerie besloten of er een zaak van wordt gemaakt. Daarna volgt een OM-afdoening. Indien het OM besluit om de zaak voor de rechter te brengen, wordt er gedagvaard.

Vervolgens wordt de zaak in de rechtbank behandeld en kan uiteindelijk een vonnis worden uitge-sproken.

Van 65,5 % van de antisemitische en racistische incidenten die de politie in 2014 registreerde is een proces-verbaal opgemaakt. Van deze 2679 incidenten met een proces-verbaal is 32,5% (870 inci-denten) afgedaan door het OM²³. Van deze 870 incidenten met een OM-afdoening is bij 62,6% (545 incidenten) een dagvaarding opgelegd. Van deze 545 incidenten is ten slotte bij 71,2% (388 inciden-ten) een vonnis uitgesproken. Dit betekent dat bij ongeveer 30% van alle door ons gevonden antise-mitische en racistische incidenten een OM-afdoening heeft plaatsgevonden, bij ongeveer 18% van alle antisemitische en racistische incidenten een dagvaarding is opgelegd en bij 13,5% een vonnis is uitgesproken (zie tabel 29). Op het moment van schrijven van deze rapportage vonden in een deel van de processen nog activiteiten plaats. Zo is bij 3% van de OM-zaken nog geen afdoening bekend, en bij 27,3% van de rechtszaken is nog geen vonnis uitgesproken.

De gegevens van 2013 en 2014 staan in de onderstaande tabel weergegeven. In totaal zien we bij 431 incidenten minder een OM-afdoening, terwijl we in de inleiding van dit hoofdstuk verwacht-ten dat er ruim 400 minder OM-afdoeningen zouden zijn. Aangezien bij één incident over het algemeen meerdere OM-zaken horen is de afname in werkelijkheid nog veel groter (zie paragraaf 8.2), en daarmee ook veel groter dan de verwachtte afname in verband met de eerdere gegevens-onttrekking. Het lijkt er dus op dat er duidelijk minder OM-afdoeningen hebben plaatsgevonden bij de incidenten in 2014.

Tabel 29 Aantallen en percentages antisemitische en racistische incidenten met een proces-verbaal, een OM-afdoe-ning, een dagvaarding en een vonnis in 2013 en 2014

2013 2014

PV opgemaakt 2964 69,2% 69,2% van alle

incidenten 2676 65,5% 65,5% van alle

incidenten OM-afdoening 1301 30,4% 43,9% van alle

incidenten met een PV

870 21,3% 32,5% van alle incidenten met een PV

Dagvaarding 785 18,3% 60,3% van alle

incidenten

23 In werkelijkheid zijn meer OM-afdoeningen opgelegd bij de incidenten die wij vonden, dan dat wij konden koppelen. De oorzaak hiervan is dat het koppelen van het politiebestand en de bestanden van het OM complex is. In werkelijkheid heeft dus bij meer dan 32,5% van de incidenten met een proces-verbaal een OM-dagvaarding plaatsgevonden. Volgens een schatting van het WODC kan dit percentage in werkelijkheid tien tot twintig procent hoger uitkomen.

We zien bij 192 incidenten minder een vonnis in 2014 terwijl we 241 minder vonnissen verwachtten.

Hierdoor lijkt het alsof er in 2014 meer vonnissen worden uitgesproken, echter wanneer we op het werkelijke aantal vonnissen ingaan in de paragraaf over de gerechtelijke uitspraken, zullen we zien dat het werkelijke aantal vonnissen in 2014 bijna 440 minder is dan in 2013, en daarmee is ook dit verschil veel groter dan we op basis van het verschil in peildatum mochten verwachten.

Hieronder bespreken we volgens dezelfde systematiek als in tabel 29, de gerechtelijke afdoening voor de vier thema’s. Hierbij zijn de percentages in tabel 30 steeds het percentage van het aantal incidenten in de volgende stap, met uitzondering van de laatste regel in de tabel, daar staat het percentage als percentage van het totaal aantal incidenten in het betreffende thema. In werkelijk-heid worden er meer OM-afdoeningen, dagvaardingen en vonnissen uitgesproken dan we zien in de tabel, omdat bij één incident meerdere OM-afdoeningen, dagvaardingen of vonnissen kunnen voorkomen (zie hiervoor paragraaf 8.2).

Tabel 30 Traject door de strafketen per thema 2013 en 2014 Intentioneel

antisemitisme 2013 Intentioneel

antisemitisme 2014 Racisme 2013 Racisme 2014 aantal %

In de tabel zien we grotendeels dezelfde verschijnselen als vorig jaar, bij incidenten van intentio-neel antisemitisme is een kleiner deel van de incidenten door het OM afgedaan, zijn minder dag-vaardingen opgelegd en zijn minder vonnissen uitgesproken, dan bij de andere incidenten. Bij incidenten van antisemitisch schelden of racistisch schelden zien we een hoger percentage PV’s. De belangrijkste verandering tussen 2013 en 2014 is het feit dat er bij de incidenten relatief minder vaak een OM-afdoening heeft plaatsgevonden. De verklaring hiervoor is deels gegeven door het tijdsverschil tussen de peildata van 2013 en 2014, dit kan echter nooit het volledige verschil

verkla-aanzien van de onderzochte incidenten dan in 2013. Verder zien we vooral bij de antisemitische scheldincidenten een hoog percentage gedagvaarde incidenten met een vonnis. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat bij een deel van deze incidenten het schelden tegen politieagenten was gericht. Omdat zij de dader in een dergelijk geval voor het grijpen hebben zou dit tot een hoger oplossingspercentage kunnen leiden.