Prijsgerelateerde mededingingsproblemen

301. In de paragrafen 5.3.3.1 tot en met 5.3.4 wordt onderzocht in hoeverre KPN de mogelijkheid en de prikkel heeft om prijsgerelateerde mededingingsproblemen te veroorzaken en wat daarvan het effect is.

5.3.3.1 Buitensporig hoge prijzen

302. Een AMM-partij kan de mogelijkheid en de prikkel hebben om buitensporig hoge prijzen te hanteren. Van een buitensporig hoge prijs is sprake als de prijs niet in een redelijke verhouding staat tot de economische waarde van de geleverde prestatie.⁷¹ Dit kan, eventueel in combinatie met prijsdiscriminatie, leiden tot uitsluiting van concurrentie op de onderliggende retailmarkt.

Analyse

303. Het direct inschatten van de excessiviteit van bestaande prijzen is in het geval van bestaande regulering zeer moeilijk. Het is wel mogelijk om de omstandigheden in te

71

Openbare versie

Besluit

Openbaar

7

3

/1

7

6

schatten die het risico van buitensporig hoge prijzen bepalen. Over het algemeen is het risico van buitensporig hoge prijzen hoog als (1) er hoge toetredingsdrempels zijn; (2) er sprake is van AMM; en (3) investeringen en innovaties bij de onderneming met AMM een beperkte rol spelen. Mede omdat in de onderhavige markt sprake is van bestaande regulering, onderzoekt ACM het risico op buitensporig hoge prijzen aan de hand van deze drie criteria.

304. Ten aanzien van de wholesalemarkt voor tweevoudige gespreksdiensten heeft ACM reeds in de dominantieanalyse toegelicht dat sprake is van toetredingsdrempels (criterium 1). Op deze wholesalemarkt geldt dat er voor afnemers van de wholesalediensten

gespreksopbouw en -toegang geen of slechts zeer beperkt alternatieven beschikbaar zijn voor de afname van ISDN-diensten van KPN. Voor het leveren van ISDN-diensten is sprake van hoge toetredingsdrempels in een situatie zonder telefoniespecifieke wholesalediensten. Partijen moeten dan immers substantiële investeringen doen in de uitrol van het eigen netwerk.

305. Zoals ACM heeft vastgesteld in hoofdstuk 4 bezit KPN een AMM-positie in aanwezigheid van hoger gelegen regulering (criterium 2). Tevens is criterium 3 van

toepassing nu voor ISDN-diensten innovaties en investeringen een zeer beperkte rol spelen bij KPN.

306. KPN heeft een verdere prikkel om buitensporig hoge prijzen te hanteren omdat dit uitsluiting van concurrenten op onderliggende markt kan veroorzaken. Gelet op de beperkte aanwezigheid van het eigen netwerk van kabelaanbieders en andere partijen op de

retailmarkt voor tweevoudige gespreksdiensten is ACM van oordeel dat het risico op buitensporig hoge prijzen groot is. Door buitensporig hoge prijzen te rekenen voor

wholesalegespreksdiensten nemen de kosten van afnemers toe. Indien deze prijzen hoog genoeg zijn, zullen de afnemers hun retailprijzen moeten verhogen. Indien KPN haar retailtarieven niet hoeft te verhogen, omdat hij kan kruissubsidiëren tussen zijn retailmarge en wholesalemarge, zullen klanten vaker overstappen naar KPN.

Conclusie

307. ACM is van oordeel dat KPN de mogelijkheid en de prikkel heeft om op de wholesalemarkt voor tweevoudige gespreksdiensten buitensporig hoge tarieven te hanteren, wat verzwakking, uitholling van de marge en uitsluiting van concurrenten op de retailmarkten en hogere eindgebruikerstarieven tot gevolg kan hebben.

Openbare versie

Besluit

Openbaar

7

4

/1

7

6

5.3.3.2 Prijsdiscriminatie

308. In het geval van prijsdiscriminatie hanteert de AMM-partij verschillende tarieven ten opzichte van verschillende (categorieën) afnemers. Hierdoor kan de AMM-partij de omstandigheden waaronder verschillende wholesaleafnemers met elkaar concurreren op de lager gelegen markten en, als de AMM-partij zelf ook op de lager gelegen markt actief is, de omstandigheden waaronder die partij concurreert met de wholesaleafnemers, nadelig beïnvloeden.

309. In deze paragraaf gaat ACM alleen in op prijsdiscriminatie tussen externe afnemers. Mogelijke prijsdiscriminatie van een verticaal geïntegreerde aanbieder tussen de interne en externe leveringen wordt behandeld onder het potentiële mededingingsprobleem marge-uitholling.

Analyse

310. Uit de economische literatuur volgt dat om succesvol op prijs te kunnen discrimineren aan een drietal voorwaarden dient te zijn voldaan: (i) de aanbieder dient marktmacht te hebben, (ii) de aanbieder moet in staat zijn verschillende afnemers van elkaar te

onderscheiden, en (iii) het moet niet mogelijk zijn voor een afnemer om het product of de dienst door te verkopen.

311. KPN heeft de mogelijkheid om prijsdiscriminatie toe te passen omdat aan de drie hiervoor genoemde voorwaarden wordt voldaan. In de eerste plaats heeft KPN een AMM-positie, waardoor hij in staat is om onafhankelijk van concurrenten en afnemers verschillende tarieven te hanteren. Op de tweede plaats is KPN in staat om verschillende (groepen) afnemers te onderscheiden waarvoor hij verschillende tarieven kan hanteren. KPN zou op deze markt zelfs individuele tarieven per afnemer kunnen hanteren. Immers, er is sprake van een wholesalemarkt met slechts een beperkt aantal grote afnemers. Ten slotte is doorverkoop in dit geval niet mogelijk omdat KPN de lager geprijsde producten niet zal verkopen aan afnemers die deze weer doorverkopen.

312. KPN heeft een prikkel tot prijsdiscriminatie omdat hij als verticaal geïntegreerde onderneming hierdoor de concurrentie op de onderliggende markten kan beperken ten voordele van zichzelf en ten nadele van afnemers en uiteindelijk ook eindgebruikers. Prijsdiscriminatie kan leiden tot uitbuiting van afnemers of via marge-uitholling tot

marginalisering of zelfs uitsluiting van afnemers, die tevens concurrenten van KPN zijn op de onderliggende retailmarkt. Dit leidt tot een beperking van concurrentie op de

Openbare versie

Besluit

Openbaar

7

In document Marktanalyse Vaste Telefonie (pagina 76-79)