een sterk politiek instinct en
een enorme politieke
machtshonger
waarbij duistere krachten (een aantal oligar-chen) een aantal spelers en officials (niet altijd duidelijk wie) met geld en beloften hebben omgekocht.
Democratie met zwijgen gediend? En dan toch zijn die verkiezingen belangrijk. Als de verkiezingen doorgaan en als de oligar-chen, mogelijk onder druk van de EU, ertoe kunnen worden gebracht van het democra-tisch proces geen farce te maken, dan is dit op zichzelf al heel wat. Ik verwacht niet dat dit zal gebeuren, maar ik hoop het wel.
Vooral vanuit de Verenigde Staten — met woordvoerders als Adrian Karatnycky en Alexander J. Motyl anderen uit de foreign policy
establishment — wordt het huidige Oekraïne geprezen als een (gevestigde) democratie, wordt Petro Porosjenko op het schild geheven als hervormer, en wordt vooral de EU gegispt om het belang dat zij wenst te hechten aan bestrijding van corruptie. Want met dit ‘zeu-ren over corruptie’ (ze zeggen het net anders, maar dit bedoelen ze) verzwak je de leiding van het land dat inmiddels — dankzij het re-giem-Porosjenko — een substantiële militaire macht vormt tegen Rusland.
Oekraïne staat aan ‘onze’ kant.19 Onze kri-tiek op het huidige bewind, zo houden deze Amerikaanse woordvoerders vol, versterkt slechts de positie van populisten van links en van rechts in dat land. Hoe dit het geval zou zijn, ik begrijp het niet, maar de boodschap is duidelijk. Voor Karatnycky en Motyl — Motyl toch een vooraanstaand academicus — lijkt politieke opportuniteit het in de beschouwing van de toestand in Oekraïne het al te hebben gewonnen van de vraag wat er al dan niet waar is van de kritiek op de politieke leiders.
Noten
1 Hans Oversloot, ‘Oekraïne:
meer continuïteit dan verande-ring’, in: S&D 2014/4, pp. 80–86. 2 Zie ook: Alya Shandra, ‘Not yet
ATO [sic], not yet War/ Ukraine adopts controversial “Don-bass reintegration” bill’, in:
views from Ukraine, via: http:// euromaidanpress.com/2018/ 01/18/ukraine-adopts-donbas-reintegration-bill-minsk/. 3 Alessandra Prentice,
‘Ukraini-ans shocked as politici‘Ukraini-ans declare vast wealth’, World
News, 31 oktober 2016 (www. reuters.com/article/us-ukrai- ne-crisis-corruption/ukraini- ans-shocked-as-politicians- declare-vast-wealth-idUSKBN-12V1EN). Zie ook: https://pep. org.ua/en/person/4892, en: https://pep.org.ua/en/per-son/4893.
4 Guy Verhofstadt verdient naast zijn salaris als Europar-lementariër trouwens ook zo’n € 200.000 à € 300.000 per jaar bij met lezingen en als lid van de raad van bestuur van investeringsmaatschappij
Sofina. Zie: www.hln.be/ nieuws/binnenland/zo-veel- verdient-verhofstadt-aan-extra-s~a9871712a/. 5 ‘Proekt “stina”’ (Project
‘muur’), in: https://uk.wikipe-dia.org/wiki/.
6 De EU zegt zeer te hechten aan de strijd regen corruptie, maar anderzijds vindt een aantal Oekraïense oligarchen in persoon, en van een groter aantal hun ‘ill-gotten gains’, een hartelijk welkom in ver-schillende EU-landen. Zie ook: Taras Kuzio, ‘Will Europe help or hinder Ukraine in corrup-tion fight?’, in: EUobserver, 12 juni 2018, via: https://euobser-ver.com/opinion/142047. 7 Alle rankings die
Transpa-rency International sinds 1995 heeft gemaakt zijn eenvoudig via internet te vinden. Wat die index verder ook zegt: in 2016 stond Oekraïne op de 131ste plaats, samen met onder meer Rusland, in 2015 bezette Rus-land een gedeelde 119de en Oekraïne een gedeeld 130ste plaats, in 2014 resp. 136 en 142. In 2013, het laatste volle presi-dentiële jaar van Viktor
Ja-een gedeeld 144ste en Rusland een gedeeld 127ste plaats. 8 In 2008 bedroeg bet bnp van
Oekraïne $ 180 mrd. In 2009 viel dit terug tot $ 117 mrd, en in 2013 was Oekraïne de (we-reldwijde) financiële crisis weer te boven en bedroeg het bnp $ 183 mrd. Na een diepte-punt in 2013 ($ 91 mrd) — dus vóór de annexatie van de Krim en Sebastopol en het verlies van Loegansk en Donetsk — kroop het bnp in 2017 weer op tot $ 112 mrd.
9 In dit cijfer zijn waarschijnlijk vluchtelingen met een er-kende vluchtelingenstatus inbegrepen, en vluchtelingen waarvan de asielaanvraag nog in behandeling is, alsook an-dere migranten uit Oekraïne. Vele honderdduizenden Oe-kraïners vonden en vinden in Rusland werk en een aanzien-lijk deel (precieze getallen zijn mij onbekend) van de arbeids-inkomsten die in Oekraïne worden besteed, zijn afkom-stig van loon dat buiten Oe-kraïne, onder meer in Polen en Rusland, wordt verdiend. 10 Alles kan natuurlijk, maar dat
bijvoorbeeld Tibet nog eens een zelfstandig land wordt omdat China van deze annexa-tie zal afzien, geloof ik ook niet. Ook alle min of meer gezaghebbende oppositiepoli-tici in Rusland zijn tegen te-ruggave van Sebastopol en de Krim (inclusief Grigori Javlins-ki, inclusief Aleksej Navalni). Alleen Ksenia Sobtsjak, die kandidaat was voor de Russi-sche presidentsverkiezingen op 18 maart 2018, was voor teruggave. Sobtsjak haalde slechts 1,68 % van de uitge-brachte stemmen.
11 Zie bijvoorbeeld: www.iri.org/ resource/ukraine-poll-politi- cal-disaffection-rife-among- young-people-ahead-2019-elec-tions, een bericht van het
International Republica
Insti-worldwide), van 21 mei 2018; zie ook: http://carnegieeurope. eu/strategiceurope/75372, een bericht van Carnegie Europe van 29 januari 2018; en zie: www.atlanticcouncil.org/ blogs/ukrainealert/what-uk- rainians-really-want-10-key- insights-from-ukraine-s-2017-opinion-polls, een be-richt van de Atlantic Council van 12 december 2017. 12 De Oekraïense politieke en
militaire leiding werkt aan de ‘de-sovjetisering’ door de in-voering van NAVO-uniformen, de aanschaf van westerse wa-pens en sinds 2018 de intro-ductie van NAVO-conforme organisatiewijzen en aan-schaf- en bevoorradingsproce-dures.
13 Home Office, Country Policy and Information Note; Uk-raine: Military service, Version 4.0, April 2017 (https://assets. publishing.service.gov.uk/ government/uploads/system/ uploads/attachment_data/ file/608565/Ukraine_-_Mili-tary_Service_-_CPIN_-_v4.pdf). 14 Marc Bennetts, ‘Ukraine’s
Nati-onal militia: “We’re not neo-Nazis, we just want to make our country better”: Ultranati-onalist group with neo-Nazi links says it has been driven to action my ‘impotent’ police’ in: The Guardian, 13 maart 2017. 15 Samen dus 217 van de in
prin-cipe 450 zetels; maar 27 zetels zijn vacant omdat in de be-zette/verzelfstandigde delen van het land geen verkiezin-gen zijn gehouden; 217 is een kleine meerderheid van de maximaal 423 stemmen in het Oekraïense parlement. 16 Zie voor een toegankelijk
over-zicht van recente peilingen: https://en.wikipedia.org/wiki/ Opinion_polling_for_the_Uk- rainian_presidential_elec-tion,_2019.
17 Dit is, helaas, in Oekraïne geen uitzonderlijke combinatie.
delijk het land uit en verzocht de VS hem politiek asiel te verlenen. In de VS is hij in 2006 tot gevangenisstraf veroor-deeld wegens witwassen, frau-de en afpersing aldaar en niet vanwege zijn zelfverrijking in het land van herkomst. Laza-renko was Oekraïne ontvlucht kort na zijn premierschap (van september 1995 tot mei 1996) onder president Leonid
zich ten koste van de Oekra-iense staat met $ 200 mln te hebben verrijkt.
18 Okean Eljzi, ‘Striljaj (AZOV)’: www.youtube.com/ watch?v=Z_uK_M5QI9w. 19 Zie onder meer: Adrian
Karat-nycky & Alexander J. Motyl,
Ukraine’s Promising Path to Reform: A Narrow Focus on Corruption Overlooks Remarka-ble Progress, en How Western
Ukraine, in verschillende kor-tere en langere versies, onder meer via: www.foreignaffairs. com/articles/ukrai- ne/2018-05-29/how-western- anticorruption-policy-failing-ukraine, en www.foreignaf-fairs.com/articles/ ukraine/2018-07-16/ukraines-promising-path-reform.