De invloed van de overheid speelt een grote rol op de woningmarkt, zo heeft het kabinet Rutte vanwege bezuinigingen de bijdrage aan gemeenten met een miljard euro verlaagd. Het heeft maatregelen aangekondigd die nadelig zijn voor de woningmarkt, in het bijzonder voor starters.
Master Thesis Vastgoedkunde Pagina 31 Tevens blijkt uit de publicatie van nu.nl op 2-12-2-2010 ‘Geen extra steun voor starters op huizenmarkt’ dat minister Donner van Binnenlandse Zaken het niet verstandig vindt om starters op de huizenmarkt extra steun te geven. De situatie op de woningmarkt is door de economische crisis volgens bewindsman Donner ook niet verslechterd. Hij wil wel de verkoop van corporatiehuizen (in het goedkoper segment) bevorderen. Hoe hij dit wil doen wordt niet dieper op in gegaan, maar het is toch een klein positief signaal.
3.4.1 Vertrouwen wekken
Woonconsumenten gaan verplichtingen aan voor lange tijd en zoeken daarom zekerheid, maar het huidige overheidsbeleid biedt die zekerheid niet. De dreiging van een beperking van de hypotheekrenteaftrek is voortdurend aan de orde. Hierdoor ontstaat onzekerheid bij woonconsumenten en krijgt men het gevoel dat het overheidsbeleid op ieder moment kan veranderen. Om deze reden zullen woonconsumenten eerst de kat uit de boom kijken voordat ze langdurige verplichtingen aangaan, oftewel een woning aan zullen schaffen. Gezien de huidige vertrouwens-crisis in de huidige marktsituatie, is een onvoorspelbare en wispelturige overheid belemmerend voor het vertrouwen en voor herstel van de woningmarkt (VEH, 2010).Om het vertrouwen te behouden of terug te krijgen dienen er maatregelen getroffen te worden. In het kort zijn er twee maatregelen die belangrijk zijn om te nemen.
Integrale aanpak
Om succesvol een integrale aanpak te kunnen bewerkstelligen pleit de VEH voor een ‘gezaghebbend instituut’ dat in overleg met alle betrokken partijen een toekomstplan voor de woningmarkt kan ontwikkelen. Hierin kunnen dan alle problemen en knelpunten op de woningmarkt in goede onderlinge samenhang tot een structurele oplossing worden gebracht. Aangezien tal van problemen en knelpunten van regionale aard zijn, spelen provincies en gemeenten hierin een belangrijke rol en zouden ook het voortouw moeten nemen. Uit een nieuwsbericht van 15 januari 2011 ‘Organisaties willen overleg huizenmarkt’ blijkt dat VEH hier inmiddels het voortouw in heeft genomen en overheden en VNG uitgenodigd om hierover in overleg te gaan.
Hypotheekrenteaftrek behouden
Om rust te behouden is duidelijkheid nodig. De hoogte van de hypotheekrente bepaalt voor een groot deel de hypotheeklasten voor huishoudens. Het verhogen van de hypotheekrente zal als gevolg hebben dat de waarde van woningen zal dalen. Woningen worden niet alleen gekocht voor het woongenot, maar ook met het oog op de toekomst. Er worden grote, langlopende verplichtingen aangegaan waarbij kopers ook voor de lange termijn het perspectief moeten hebben op blijvende betaalbaarheid en waarde behoud. Daarnaast is het belangrijk dat het huis uitzicht biedt op een verbetering van de eigen financiële situatie. De mogelijkheid van vermogensvorming voor de toekomst is voor veel huizenkopers een belangrijk aspect. Het is daarom onverstandig om op dit
Problemen op de startersmarkt
Master Thesis Vastgoedkunde Pagina 32 moment de regels omtrent de hypotheekrenteaftrek drastisch te veranderen. Het is duidelijk dat de hypotheekrenteaftrek op lange termijn aangepast dient te worden. Echter kan de woningmarkt dat op dit moment niet kan opvangen. Het betreft hier echter landelijke regelgeving waar gemeenten weinig tot geen invloed op hebben.
3.5 Deel conclusie
Aan de hand van de beschikbare literatuur zijn de deelvragen voor dit hoofdstuk beantwoord. Problemen op de starterswoningmarkt zijn besproken evenals bijbehorende oplossingen voor de problemen. Tevens zijn de verschillende actoren binnen de starersmarkt besproken.
De overheid vervult een belangrijke rol in het oplossen van de problemen op de starterswoningen markt. De problemen kunnen per regio verschillen, waardoor de rol van de gemeente erg belangrijk is. Zowel het starterspubliek als de oorzaken van de problemen zullen verschillen, waardoor de benodigde oplossingen per gemeente kunnen verschillen. In economisch moeilijke tijden zullen marktpartijen er hun handen niet aan willen branden. Actief grondbeleid vanuit gemeenten is daarom belangrijk. Echter niet iedere gemeente voert actief grondbeleid, waardoor de aanpak en mate van succes van het oplossen van de problemen in grote mate afhankelijk zal zijn van de effectiviteit van het gemeentelijk beleid.
Overigens blijkt wel dat de meeste beleidsinstrumenten die worden aangedragen om de problemen op de startersmarkt op te lossen, instrumenten zijn die enkel te gebruiken zijn door de rijksoverheid. De invloed van gemeentelijke beleidsinstrumenten is hierdoor beperkt, maar door de regionale verschillen zeker belangrijk.
Dit leidt tot de volgende hypothesen:
Hypothese 2: Gemeentelijke instrumenten om de problemen op de starters-problematiek op te lossen zijn te weinig dwingend, waardoor de gemeentelijke invloed beperkt blijft. De belangrijkste oplossingen dienen door de rijksoverheid geïnitieerd te worden.
Hypothese 3: Gemeenten die actief grondbeleid voeren hebben beter inzicht in de problemen op de starterswoningmarkt en komen daartoe met concretere en beter haalbare oplossingen dan gemeenten die passief grondbeleid voeren.
Master Thesis Vastgoedkunde Pagina 33
4 Overheidsbeleid
In dit hoofdstuk worden de theoretische achtergronden met betrekking tot het vormen van overheidsbeleid ten aanzien van starters op de woningmarkt uiteengezet. Hierin wordt besproken hoe (overheids)beleid an sich tot stand komt, alsmede de belangrijkste theorieën met betrekking tot beleid ten aanzien van starters op de woningmarkt.