Plaats in de markt

Diverse geïnterviewden is het opgevallen dat, naast kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties, nu ook commerciële partijen actief deelnemen aan de duurzame energiemarkt. Door deze ontwikkeling zien zij ruimte voor nieuwe en gespecialiseerde organisaties. Onder andere is er behoefte aan innovatieve organisaties die is staat zijn om de markt te bereiken met nieuwe kennis. Eén van de redenen hiervoor is dat huidige marktpartijen wel voldoende kennis bezitten om vergisting toe te passen, maar te weinig inzicht hebben in het optimaliseren of ontwikkelen van deze technologie. De meerderheid van de geïnterviewden ziet toegevoegde waarde in een organisatie zoals Bioclear, mede omdat er in de markt geen soortgelijke organisatie actief is.

Bioclear denkt, dat door gebrek aan ervaring, het binnenkomen in de markt vooral moet plaatsvinden via een netwerk. Er kunnen in samenwerking met partijen uit dit netwerk projecten worden uitgevoerd, of partijen uit dit netwerk kunnen Bioclear koppelen aan lopende projecten. De mogelijkheid bestaat dat Bioclear via dit netwerk betrokken raakt bij andere kennisproblemen in de duurzame energiemarkt waarbij zij ook een rol kunnen spelen, waardoor de markt zich verder uitbreidt.

Tot slot verwachten de medewerkers van Bioclear dat energie een serieus werkveld kan worden, mede doordat de kennis die zij kunnen leveren nieuw is voor alle marktpartijen en omdat Bioclear diverse malen is gevraagd een kennisprobleem over vergisting op te lossen.

8.2 Resultaten deskresearch

De interviews zijn gebruikt om een beeld te vormen van de aanwezige interne kennis en om te bepalen of deze kennis bruikbaar is in de markt. In deze paragraaf wordt, op basis van een top-down benadering, gekeken welke kerncompetenties bij Bioclear aanwezig zijn. Er is gekozen voor een top-down benadering omdat eerst de keuze is gemaakt om de duurzame energiemarkt te onderzoeken om vervolgens te kijken of de mogelijkheden in deze markt te benutten zijn met de competenties van Bioclear. Om competenties van Bioclear te kunnen vaststellen zijn de aanwezige middelen en capaciteiten getoetst aan het VRIO model van Barney (2000). In bijlage 2 is de toepassing van het VRIO model weergegeven, hierbij is gebruik gemaakt van de waardeactiviteiten uit de waardeketen van Porter (1997).

Uit de analyse is gebleken dat de infrastructuur van de organisatie Bioclear gemiddeld is, er zijn geen positief of negatief onderscheidende aspecten achterhaald. Het menselijk kapitaal van Bioclear blijkt een belangrijk concurrentievoordeel. Zowel het opleidingsniveau als de motivatie van het personeel zijn hoog, maar dit is niet zeldzaam. Het geheel aan kennis en de ervaringsopbouw⁶ zijn wel onderscheidende, maar zijn ook imiteerbaar. Het onderscheid zit in de combinatie van kennisdisciplines die worden aangeboden.

6

Hiermee wordt de verdeling van junior, medior en senior medewerkers bedoelt. Een goede score hierop komt ten goede aan het ontwikkelen en behouden van kennis.

Sterke punten van Bioclear met betrekking tot technologie ontwikkeling zijn innovativiteit en de beschikbaarheid van een eigen lab. Het aanwezige lab wordt als must gezien, met als primair doel innovatie en als secundair doel het ondersteunen van commerciële projecten (Bioclear, 2006).

Technologie ontwikkeling wordt door de projectleiders van Bioclear als belangrijk gezien (Bioclear, 2006). Een nadeel is dat Bioclear niet gebruik maakt van alle geschikte ICT-toepassingen, maar intern wordt hieraan gewerkt. Wat betreft verwerving is kennisverwerving het belangrijkste aspect. De werkwijze van Bioclear op dit vlak is learning on the job, oftewel pas verwerven van kennis wanneer de situatie hierom vraagt. Deze methode is een sterk aspect gebleken, omdat er geen onnodige kosten worden gemaakt. Naast de ondersteunende activiteiten zijn uiteraard de primaire activiteiten van belang. De meeste routines en vaardigheden waar Bioclear haar primaire activiteiten mee uitvoert verschillen weinig van andere adviesbureaus. Er zijn twee sterke punten vastgesteld. Bioclear kenmerkt zich door het creëren van praktische oplossingen op basis van eerder opgedane kennis, innovativiteit en lerend vermogen. Er wordt niet getracht om, zoals bij onderzoeksinstellingen, eerst een oplossing te bedenken om deze vervolgens proberen aan te bieden. Een voorbeeld hiervan is het behalen van een rendementsverhoging in een kopermijn, op basis van kennis uit de biologische bodemsanering. Een tweede sterkte, die

samenhangt met de eerste, is de positie die Bioclear inneemt. In de markten waarin Bioclear opereert zijn weinig organisaties die in staat zijn om wetenschappelijke kennis commercieel te benutten. Bioclear probeert waar mogelijk zelf een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van wetenschappelijke kennis. Een nadeel is dat het Bioclear aan naamsbekendheid ontbreekt. In de bodemmarkt is Bioclear

ondertussen redelijk bekend, maar in andere markten, zoals de duurzame energiemarkt, weten weinig mensen van het bestaan van Bioclear af.

8.3 Conclusies

Om projecten, met een duidelijke technische inhoud, in de vergistingsmarkt uit te voeren zijn de kennisdisciplines proces- en microbiotechnologie nodig. Van beide disciplines is een basisniveau aanwezig binnen Bioclear, welke in diverse richtingen zijn gespecialiseerd. Een nieuwe specialisatie kan vergisting zijn. Omdat Bioclear graag bij complete projecten betrokken is, is er naast technologische kennis ook niet-technologische kennis nodig. Deze kennis, voornamelijk over vergunningen, wet- en regelgeving en economische haalbaarheid, is nauwelijks aanwezig. De benodigde specialisatie van de technologische kennis kan door learning on the job worden behaald en de niet-technologische zal verkregen moeten worden door het verzamelen en analyseren van informatie. Een voordeel is dat Bioclear kennis kan aanbieden die voor alle marktpartijen nieuw is.

Om optimalisatie en ontwikkeling in de vergistingsmarkt te bereiken is behoefte aan innovatieve

organisaties die nieuwe kennis aan de markt kunnen leveren. Aangezien Bioclear niet herkend wordt als kennisleverancier in de duurzame energiemarkt en geen ervaring heeft in deze markt, is het waarschijnlijk dat Bioclear projecten moet acquireren via een netwerk. Er kan in opdracht van of in samenwerking met partijen uit dit netwerk worden gewerkt. Mogelijk kan in de toekomst via een dergelijk netwerk ook projecten in andere duurzame energiemarkten worden uitgevoerd.

Als strategische kerncompetenties van Bioclear kunnen de volgende aspecten worden aangemerkt; aanwezige kennisniveau, combinatie van aanwezige kennisdisciplines, innovativiteit, kennisverwerving en de kennispositie welke worden ingezet om praktische oplossingen aan te bieden. Het belangrijkste concurrentienadeel is dat Bioclear geen naamsbekendheid heeft in onder andere de duurzame energiemarkt. Hiermee lijkt Bioclear in de vergistingsmarkt te passen aangezien innovativiteit en de kennispositie zowel kerncompetenties van Bioclear zijn als competenties die in de markt worden gevraagd. Daarnaast is Bioclear in staat om nieuwe kennis te vergaren en te leren, zodat de organisatie kennis daadwerkelijk toe te passen is in de vergistingsmarkt.

9 Conclusies & aanbevelingen

In dit hoofdstuk worden de conclusies van het onderzoek uiteengezet, waarbij antwoord wordt gegeven op de vraagstelling. Daarnaast worden aanbevelingen gedaan om de directie van Bioclear te ondersteunen bij de beslissing over de duurzame energiemarkt.

9.1 Conclusies

In de voorgaande vier hoofdstukken zijn de resultaten van de analyses weergegeven, waarbij aan het eind van ieder hoofdstuk deelconclusies zijn opgenomen. In deze paragraaf worden met behulp van deze conclusies de vier vragen uit de vraagstelling beantwoord.

1. Welke marktsegmenten zijn er in de markt van vergisting van biomassa te onderscheiden en welke beoordeling van aantrekkelijkheid is per marktsegment van toepassing?

In de komende tien tot vijftien jaar wordt groei van de vergistingsmarkt verwacht. Er wordt uiteindelijk geen grote, maar wel een constante bijdrage van vergisting aan de energiehuishouding verwacht. De marktsegmenten die, op basis van de eindproducten, zijn te onderscheiden, zijn elektriciteit & warmte, gas en brandstoffen. Nu wordt er vooral elektriciteit en warmte opgewekt, terwijl het opwekken van biogas nog in de introductiefase zit. Het opwekken van brandstoffen met behulp van vergisting wordt in Nederland niet toegepast. De aantrekkelijkheid van marktsegmenten is beoordeeld aan de hand van de gewogen factormethode, waaruit blijkt dat het marktsegment van elektriciteit & warmte het meest aantrekkelijk is. Het verschil ten opzichte van het segment van gasopwekking zit voornamelijk in de marktomvang en de fase van de PLC waarin het segment zich bevind. Daarnaast is elektriciteit makkelijker af te zetten en kan het beter concurreren met substituut-producten. Het segment van brandstoffen is het minst aantrekkelijk en scoort onvoldoende. De grootste beperking voor dit segment is dat er waarschijnlijk maar enkele fabrieken in Nederland komen, die veel strijd zullen moeten leveren om biomassa te verwerven en die te maken hebben met een hoge concurrentie van substituut-producten. Bioclear kan de marktsegmenten het beste selecteren aan de hand van selectieve specialisatie; door diensten te ontwikkelen kan Bioclear twee specifieke en onafhankelijke product/marktcombinaties bereiken.

2. Aan welke kennis in de markt van vergisting van biomassa is behoefte (te verwachten)?

Als eerste conclusie kan worden gesteld dat de vergistingsmarkt niet volledig in haar kennisbehoeften is voorzien. Het opwekken van elektriciteit & warmte en ethanol wordt reeds toegepast, maar het toepassen van vergisting om biogas op te wekken wordt wel belemmerd door drie operationele kennisbehoeften; opwerken van biogas tot aardgaskwaliteit, het injecteren van biogas in het lage druk netwerk en de invloed biogas op de netwerkintegriteit. Daarnaast zijn er vijf tactische behoeften vastgesteld welke betrekking hebben op optimalisatie van het huidige vergistingsproces; optimale samenstelling en

voorbewerkingen van de input, het toepassen van procestechnologische en microbiologische kennis, het voorspelen van de kwaliteit van de output, het nuttig gebruiken van het digestaat en het injecteren van biogas in het hoge druk netwerk. Tot slot zijn drie algemene strategische behoeften vastgesteld, welke zullen ontstaan wanneer vergisting een doorontwikkeling ondergaat; het ontwikkelen van

cascadetoepassingen, het onderzoeken van nieuwe vergistbare afval- en reststromen en het ontwikkelen van nieuwe processen.

3. In welke mate en met welke middelen ondersteunt de overheid de markt van vergisting van biomassa?

Tijdens het onderzoek is gebleken dat de inzet van de overheid, om een duurzame energiehuishouding te creëren, wordt gewaardeerd, maar dat de bestaande wet- en regelgeving, het complexe

vergunningstraject en het ontbreken van constant en consistent beleid belangrijkste knelpunten zijn. De overheid ziet weinig in het sturen van marktontwikkelingen door zich te bemoeien met (verplichte)

kwantiteiten en het prijsbeleid of door het verlenen van directe investeringssubsidies. Het overheidsbeleid is vooral gericht op het faciliteren van de markt door het ondersteunen van onderzoek en ontwikkeling, wat in de interviews als wenselijk is aangegeven. Daarnaast lijkt de overheid het lot van de diverse duurzame energieopties over te laten aan de marktwerking. Deze marktwerking wordt echter belemmerd door de complexe wet- en regelgeving en door het creëren van onderlinge concurrentie. Wanneer er gekeken wordt naar de internationale context is het Nederlandse beleid als positief te beoordelen.

4. Welke kennis is binnen de organisatie aanwezig en welke kennis is nodig voor het acquireren en uitvoeren van projecten in de markt van vergisting van biomassa?

Om projecten, met een duidelijke technische inhoud, in de vergistingsmarkt uit te voeren zijn de

kennisdisciplines proces- en microbiotechnologie nodig. Van beide discipline is een basisniveau aanwezig binnen Bioclear, welke in de richting van vergisting gespecialiseerd kunnen worden. Bioclear heeft naast technologische kennis ook niet-technologische kennis nodig. Deze kennis, voornamelijk over

vergunningen, wet- en regelgeving en economische haalbaarheid, is nauwelijks aanwezig. De specialisatie van de technologische kennis kan door learning on the job worden behaald en de niet-technologische zal verkregen moeten worden door het verzamelen en analyseren van informatie. Een voordeel is dat Bioclear kennis kan aanbieden die voor alle marktpartijen nieuw is.

In de markt is behoefte aan innovatieve organisaties die nieuwe kennis kunnen leveren. Aangezien Bioclear niet herkend wordt als een kennisleverancier in de duurzame energiemarkt en geen ervaring heeft in deze markt, is het waarschijnlijk dat Bioclear projecten zal moeten acquireren via een netwerk. Mogelijk kunnen de toekomst via een dergelijk netwerk ook projecten in andere duurzame

energiemarkten worden uitgevoerd. Als strategische kerncompetenties van Bioclear kunnen de volgende aspecten worden aangemerkt; aanwezige kennisniveau, combinatie van aanwezige kennisdisciplines, innovativiteit, kennisverwerving en de kennispositie welke worden ingezet om praktische oplossingen aan te bieden. Het belangrijkste concurrentienadeel is dat Bioclear geen naamsbekendheid heeft in onder andere de duurzame energiemarkt. Hiermee lijkt Bioclear in de vergistingsmarkt te passen aangezien innovativiteit en de kennispositie zowel kerncompetenties van Bioclear zijn als competenties die in de markt worden gevraagd. Daarnaast is Bioclear in staat om nieuwe kennis te vergaren en aan te leren, zodat de organisatie kennis daadwerkelijk toe te passen is in de vergistingsmarkt.