sneller. In dit hoofdstuk beschrijven we de resultaten. We koppelen deze resultaten aan onze drie strategische speerpunten: Beter netbeheer, Energietransitie mogelijk maken en Duurzame bedrijfsvoering.
1. Beter netbeheer
We willen beter presteren door de betrouwbaarheid van onze netten te verhogen, onze dienstverlening te
verbeteren en de kwaliteit van onze producten en diensten te vergroten.
Betrouwbare netten
Klanten hadden in 2019 gemiddeld 20,03 minuten geen toegang tot elektriciteit. Dit is een verslechtering ten opzichte van 2018 toen we een uitvalduur hadden van gemiddeld 17,01 minuten.
‘Omgerekend staat dit gelijk aan een leveringsbetrouwbaarheid van 99,9962%
(2018: 99,9968%).’
De uitvalduur gas in 2019 is 87 seconden. In 2018 was dit 69 seconden. De belangrijkste oorzaak van de hogere uitvalduur gas is een aantal grote storingen dit jaar, waaronder in Heenvliet in mei.
Jaarlijkse uitvalduur elektriciteit (in minuten)
16
Stedin Groep Nederlands gemiddelde
Oorzaken uitvalduur elektriciteit (in procenten)
22
Werking van de bodem: 3%
Overige: 25%
Jaarlijkse uitvalduur gas (in seconden)
40
Stedin Groep Nederlands gemiddelde
Oorzaken uitvalduur gas (in procenten)
41
33 Veroudering, corrosie: 41%
Graafwerkzaamheden: 9%
Inwendig defect: 17%
Overige: 33%
Inhoudsopgave Samen schakelen Over ons Strategie Resultaten Governance Verslag RvC Jaarrekening
Leveringsbetrouwbaarheid (in procenten)
99,9969
99,9969 99,996899,9968 99,996299,9962
2017 2018 2019
Leveringsbetrouwbaarheid
Graafwerkzaamheden
Graafwerkzaamheden zijn vaak de oorzaak van storingen. We zien al een aantal jaren het aantal graafwerkzaamheden toenemen; dit jaar met maar liefst 11%. Deze toename levert ook meer schades op en dus meer daaraan gerelateerde storingen. De groei van graafwerkzaamheden zit voor een deel in meer bouwactiviteiten en in de vraag naar glasvezel.
Ongeveer een kwart van de graafschades is veroorzaakt door glasvezelwerkzaamheden.
Veilig graven
Dit voorjaar hebben we samen met de andere netbeheerders een consumentencampagne gelanceerd om bewustzijn te creëren over de gevolgen van graven: 'Veilig graven'. In de campagne geven de netbeheerders tips hoe particulieren en hoveniers schade aan kabels en leidingen kunnen voorkomen.
Bijvoorbeeld als zij in een tuin een paaltje de grond in willen slaan of een grondboor of schep gebruiken. De campagne had een positief effect: in het voorjaar zagen we een forse daling van ruim 10% van graafschades bij particulieren.
Slim, risicogestuurd onderhoud
Dit jaar hebben we stappen gezet in het verder verslimmen van onze netten. Vooral op het gebied van onderhoud heeft dit een positieve impact: wij zetten data in om precies te bepalen waar onderhoud echt nodig is en waar niet. Met het oog op onze financiële opgave zetten wij erop in om onze assets zo lang mogelijk uit te nutten om zo de
maatschappelijke kosten voor de energievoorziening zo laag mogelijk te houden. We noemen dit de 'risicoreductie per euro'. Dit heeft een besparing opgeleverd van ruim 4 miljoen euro. Data zorgen daarnaast voor een kwaliteitsverbetering van het net en verhogen de veiligheid.
Projecten waarbij we vanaf 2019 data inzetten voor onderhoud:
• Met de methode 'Toestandwaardig' berekenen we op basis van 10 indicatoren, waaronder grondtype en leeftijd, automatisch de toestand van een middenspanningsstation.
Zo weten we exact hoe lang een MS-station nog meegaat.
Waar we ze voorheen standaard na 5 jaar vervingen, blijkt nu dat ze veel langer mee kunnen gaan. In sommige gevallen zelfs twee keer zo lang.
• Grondverzakkingen zijn een indicatie van potentieel risico op verzakken van leidingen en dus of ze gaan lekken. Met satellietfoto’s kunnen we die in kaart brengen. Dit doen we veel preciezer dan voorheen. Pijpleidingen die verdacht zijn, meten we met een Partial Discharge-meting. Dit is een meetwagen die exact kan bepalen wat de staat van de leidingen is. Op basis daarvan kunnen we prioriteren en ook lokaal vervangen.
• Stedin heeft een beter model ontwikkeld om de kans op uitval van gasleidingen te voorspellen over een periode van 50 jaar. Dit is belangrijke input voor de risicobepaling en daarmee voor onderhouds- en investeringsplannen. Er is nu met minder inspanning meer informatie beschikbaar.
Verder kunnen de uitkomsten van het model beter gevisualiseerd worden in ons geografisch
informatiesysteem. Dit systeem maakt de informatie breed toegankelijk binnen Stedin.
Explosie gietijzeren gasleiding Den Haag
Op 27 januari 2019 heeft een explosie plaatsgevonden in de Jan van der Heijdenstraat in Den Haag. Door deze explosie zijn tien mensen gewond geraakt, van wie er één na acht uur onder het puin van de woning vandaan kon worden gehaald.
Drie portiekkoopwoningen raakten volledig onbewoonbaar, nog eens zes andere woningen waren zwaar beschadigd.
Stedin heeft de hulpdiensten geassisteerd door de gasleidingen en de elektriciteit ter plekke af te sluiten. De eerste prioriteit na de explosie was de zorg voor de getroffen bewoners. Een dag later is het onderzoek naar de mogelijke oorzaak gestart.
Het Openbaar Ministerie (OM) en de toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) hebben onderzoek gedaan naar de oorzaak van dit ernstige incident.
Onderzoekers van KIWA zijn door het OM ingeschakeld bij het technische deel van het onderzoek. Omdat een gaslek een van de mogelijke oorzaken zou kunnen zijn, is Stedin gehoord als getuige. Stedin heeft in deze fase zelf geen onderzoek op de locatie mogen doen.
Op 6 juni 2019 heeft het OM het strafrechtelijk onderzoek afgerond en heeft de conclusie gecommuniceerd. SodM heeft tegelijkertijd de bevindingen uit haar onderzoek gepubliceerd.
Uit het onderzoek naar de toedracht blijkt dat de explosie een
noodlottig ongeval is geweest, waarbij geen partij in strafrechtelijke zin iets te verwijten valt. Het blijkt dat er sprake was van een scheur in de gasleiding die in de straat voor de woningen lag. Wat de oorzaak van de scheur is, is op basis van deze onderzoeken niet duidelijk geworden.
Conclusie is wel dat Stedin vooraf alles heeft gedaan om het incident te voorkomen.
Impact explosie gasleiding Den Haag
De explosie heeft diepe indruk gemaakt op de medewerkers van Stedin. We zien het incident als het dieptepunt van 2019.
Hoewel uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat Stedin niets te verwijten valt, voelen wij ons maatschappelijk bij het incident betrokken en trekken we ons het lot van de gewonden en gedupeerden zeer aan. Voor deze bijzondere situatie is vanuit Stedin een casemanager aangesteld die hen heeft
ondersteund om de processen voor de verzekering en schadeafhandeling met hen uit te zoeken.
Versnellen vervanging gietijzer
In het verleden zijn grijs gietijzeren leidingen toegepast als hoofdleidingen in het gasdistributienet. Zo ook in de Jan van der Heijdenstraat. In de loop der jaren zijn meer moderne materialen beschikbaar gekomen en die worden nu gebruikt voor de aanleg en vervanging van gasleidingen. In 2010 zijn de netbeheerders in Nederland een saneringsprogramma gestart om alle grijs gietijzeren gasleidingen te vervangen.
De SodM heeft naar aanleiding van het incident en het onderzoek vier aanbevelingen voor Stedin en de hele sector gedaan. SodM roept op om het bestaande
saneringsprogramma voor grijs gietijzeren gasleidingen aanmerkelijk te versnellen. De netbeheerders nemen de aanbevelingen van de SoDM zeer serieus. Dit betekent onder andere dat er is besloten alle gietijzeren leidingen in ons verzorgingsgebied versneld te saneren. De sanering van deze leidingen stond gepland om in 2030 af te ronden. Deze deadline is vervroegd naar 2028. Inmiddels is 53% hiervan vervangen.
Hoogspanningsprojecten bij Stedin en Enduris Stedin is betrokken bij een aantal grote projecten rond hoogspanning. Bijvoorbeeld bij de verbreding van de A27.
Rijkswaterstaat wil de doorstroming van het verkeer bevorderen en daarom wordt de A27 over een groot gedeelte verbreed. Stedin heeft veel van haar netwerken langs of in de nabijheid van deze snelweg liggen. Deze moeten worden verlegd of aangepast om de verbreding van de snelweg mogelijk te maken. De verbreding van de A27 vanaf Utrecht-Noord tot aan knooppunt Eemnes en de daarbij behorende verleggingen zijn afgerond. Verleggingen voor het gedeelte
vanaf Hooipolder tot aan de Lekbrug bij Vianen zijn als volgende aan de beurt. De werkzaamheden lopen volgens planning nog door tot 2024.
In Zeeland voerde Enduris in opdracht van TenneT de renovatie van 380kV-station Dodewaard uit. De
werkzaamheden bestonden uit het vervangen van de sterk verouderde besturings- en beveiligingsinstallaties. De oplevering was in november 2019.
Nieuw glasvezelnetwerk uitrollen in alle regio's
In oktober 2018 heeft Stedin een nieuw glasvezelnetwerk (Stedin Telecom Netwerk STN2020) in gebruik genomen. Dit moderne telecomnetwerk legt een dataverbinding tussen alle stationsautomatiseringssystemen in transportstations en de grotere middenspanningsverdeelstations in het gebied van Stedin. In 2019 zijn de eerste datadiensten gerealiseerd via dit netwerk. Denk hierbij aan stationsbeveiliging en datacommunicatie waardoor ons Network Operation Center beter zicht op de werking van het energienet heeft.
Inmiddels hebben we dit gerealiseerd in Den Haag en in delen van Rotterdam. Het is de bedoeling om dit over twee jaar in het hele Stedin-gebied gerealiseerd te hebben.
Samen schakelen
Proactief voorinvesteren in Houten
Voorinvesteren op basis van toekomstscenario's wordt steeds belangrijker. Zo ook in Houten-Oost.
Daar constateerden we een capaciteitsknelpunt.
Het bleek dat er 7 à 8 aanvragen voor zonneparken lagen bij de gemeente Houten. In plaats van bestaande stations aan te passen, zijn we in gesprek gegaan met deze partijen. Vervolgens hebben we besloten een nieuw
transformatorstation aan te leggen in de buurt van de zonneparken. Met dit station verwachten wij de maatschappelijke kosten te minimaliseren. Ook voorkomen we onnodige overlast, doordat de straat maar één keer open moet.
Inhoudsopgave Samen schakelen Over ons Strategie Resultaten Governance Verslag RvC Jaarrekening
Investeringen in onze netten
Investeringen in onze netten (in € mln) 201
201 195195
69 69
29 29 248
248 235235
77 77
47 47 254
254 258258
75
75 5959
2017: € 494 mln 2018: € 607 mln 2019: € 646 mln
Klantgedreven Netgedreven Slimme meters Overige
Op alle gebieden zijn de investeringen in de afgelopen jaren gestegen.
‘Stedin heeft € 646 miljoen geïnvesteerd in klant- en netgedreven activa, slimme meters en overige activa.’
De investeringen zijn € 39 miljoen (6%) hoger dan in 2018 en 99% van begroot (2019: € 650 miljoen).
In 2019 is de klantvraag voor slimme meters gestabiliseerd en zijn door een tekort aan gasmeters minder
gasmeterwissels uitgevoerd dan gepland. Meer hierover leest u in de paragraaf 'Hoge kwaliteit van producten en diensten'.
Onze netgedreven investeringen over 2019 zijn in lijn met onze langetermijn planning om de kwaliteit van het net duurzaam te verhogen. Op het gebied van gasvervangingen zijn er meer dan 27.000 primaire gasaansluitingen, 147 NEN1059 meetstations en ruim 120 kilometer brosse leidingen vervangen. Voor elektravervangingen hebben we onze doelstelling grotendeels gerealiseerd door het vervangen van 94 COQ/MIPAK stations.
Wij verwachten dat de klantgedreven investeringen de komende jaren substantieel blijven en dat die gedreven worden door het tempo van de energietransitie waar Stedin aan bijdraagt en de veranderende behoefte van de klant. Dit maakt het plannen en bijsturen van investeringen
uitdagender dan voorheen. Om financieel gezond te blijven
en de investeringen in de energietransitie op de langetermijn betaalbaar te houden en te kunnen blijven financieren zijn in 2018 meerjarige efficiencyprogramma’s gestart. Door onder andere efficiënter te werken en investeringen meer op risicobasis te plannen hebben we in 2019 een besparing op investeringen van ruim € 14 miljoen gerealiseerd.
De overige investeringen zijn gestegen door de investeringen in het pand aan de Nijverheidsweg in Utrecht als resultaat van de heroriëntatie op de vastgoedportefeuille. Op basis van het strategisch vastgoedplan heeft Stedin Holding N.V. op 1 maart 2019 het pand aan de Nijverheidsweg te Utrecht gekocht. Dit biedt meer flexibiliteit voor de optimale benutting van vastgoed, waardoor ook in de toekomst besparingen gerealiseerd kunnen worden op de totale vastgoedportefeuille.
Betaalbare en efficiënte dienstverlening
In een efficiënte bedrijfsvoering zijn slim en digitaal de norm. Efficiency betekent kostenbesparing maar
tegelijkertijd ook een verkorting van doorlooptijden, minder overlast voor omwonenden en een hogere
klanttevredenheid. Hieronder geven we een aantal voorbeelden van wat dit oplevert.
Multidisciplinair, efficiency en klanttevredenheid hand in hand
Door 'onder de grond' samen te werken met partners weten wij flink schaalvoordeel te behalen. Wij hebben nu
samenwerkingsovereenkomsten met waterbedrijven Evides, Vitens en Dunea. Met name met Evides is er veel overlap in het werkgebied. Op dit moment zijn er maar liefst 70 projecten waarbij Stedin en Evides de handen ineenslaan.
Puur door op hetzelfde moment te werken, bereiken we al een kostenreductie van 6%. Uiteindelijk kunnen we toe naar 20% kostenreductie, is onze verwachting. Daarnaast zijn er voordelen voor de omgeving, zoals minder overlast in de straat. Er zit in deze multidisciplinaire aanpak enorm veel potentie, doordat we nog veel meer kosten kunnen ontdubbelen. Wij gaan dit in 2020 verder uitbouwen. Vanaf 1 januari 2021 gaan we vaker één aannemer op onze
gezamenlijke werkzaamheden zetten. Zo spelen we in op de schaarste aan aannemers en houden we de kosten in toom.
First Time Right
Binnen Stedin vinden we het belangrijk om het werk in één keer goed te doen. Dit leidt tot meer efficiency, effectiviteit, veiligheid en klanttevredenheid. We hebben binnen diverse processen metingen ingericht, die de First Time Right inzichtelijk maken. Binnen Aanleg & Vervanging is het in één
keer juist en volledig aanleveren van gegevens van het buiten uitgevoerde werk een prioriteit. In 2019 lukte dit in 81% van de gevallen. Dit is een lichte verbetering ten opzichte van 2018. Ook bij de grootschalige uitrol van slimme meters streven we ernaar om het zo veel mogelijk in één keer goed te doen, zodat we weinig extra werk hebben en niet nog een keer naar dezelfde klant terug moeten. Ook dit lukt in ongeveer vier van de vijf gevallen.
Procesverbetering met aannemers
Met onze belangrijkste aannemers hebben we drie jaar geleden een raamovereenkomst gesloten. Eind 2018 zijn de overeenkomsten met twee jaar verlengd en zijn we gestart met het voorbereiden van procesverbeteringen. Hierdoor kunnen we de gevraagde en geboden inzet van personeel beter op elkaar afstemmen en voeren aannemers nu een groter deel van de voorbereidende activiteiten uit. Dit werkt efficiënter. Daarnaast verbeteren we de kwaliteit van de oplevering. De implementatie is 1 januari 2019 gestart.
Efficiënt aansluiten laadpalen elektrische auto's
Het aantal elektrische auto's in Nederland groeit ieder jaar weer harder. De vraag naar elektrische oplaadpunten zal naar verwachting de komende tijd verdubbelen. Net als voor andere aansluitingen geldt voor het aansluiten van laadpalen een termijn van 18 weken. Stedin werkt in Utrecht, Den Haag en Rotterdam met succes aan een efficiënte werkwijze om laadpalen snel en tegen lagere kosten te plaatsen. Bij het plaatsen van laadpalen zijn drie partijen betrokken: de gemeente, de exploitant van de laadpaal en de netbeheerder.
In de praktijk lopen de werkzaamheden die deze drie partijen uitvoeren niet altijd gelijk op. Dan komt het voor dat er eerst een parkeervak wordt gereserveerd en er pas weken later een
Samen schakelen
Samenwerken in Waalhaven-Zuid
In Waalhaven-Zuid, een gebied met uitzicht op de Rotterdamse havens, zijn Evides en Stedin samen onder de grond aan het werk. Waalhaven-Zuid is een enorm gebied van 105 hectare dat volledig wordt heringericht. Het is ook een complex gebied, met verontreinigd havenslib en niet-gesprongen explosieven waar we de bereikbaarheid moeten garanderen voor transportbedrijven. In totaal gaat het om het vervangen van 5,8 km gietijzeren gasleiding door PE-gasleiding, het vervangen van 3,3 km laagspanning en 1,2 km middenspanning. We doen de vervanging gelijktijdig met Evides. Er is 1 uitvoeringsteam. Dat is verantwoordelijk voor uitvoer, voortgang, veiligheid, bereikbaarheid en omgevingsmanagement binnen het gebied. Bijzonder is dat Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam ook intensief betrokken zijn bij het project. Deze samenwerking levert veel op. Denk aan minder overlast voor de
omgeving en een kostenverlaging van naar verwachting 15%. Maar ook de uitwisseling van kennis, zoals het werken met een proactieve veiligheidscultuur, is van waarde. Het project, dat is gestart in augustus 2018, moet september 2020 worden opgeleverd.
Inhoudsopgave Samen schakelen Over ons Strategie Resultaten Governance Verslag RvC Jaarrekening
laadpaal staat. Dit tot frustratie van bewoners en berijders van elektrische auto's. De nieuwe werkwijze lost dit op. De drie betrokken partijen wijzen één partij aan die gemachtigd is om alle handelingen in één keer te doen.
Centralisatie ondersteunende werkzaamheden Stedin maakt de energietransitie mogelijk door focus op kerntaken. Ook intern wordt deze lijn doorgetrokken.
Ondersteunende processen worden zoveel mogelijk gecentraliseerd zodat operationele afdelingen zich kunnen richten op de kerntaken. In 2019 zijn we gestart met het slim bundelen en standaardiseren van administratieve
werkzaamheden. Zo ontstaat een hogere kwaliteit en meer efficiency. Dit zal naar verwachting 25 – 30% lagere kosten met zich meebrengen.
Over de besparingen die ons 5-jarig efficiencyprogramma oplevert, leest u meer in het hoofdstuk Financieel resultaat.