Doel
Het doel van deze analyse is te zien of met bestaande gegevens locaties aangewezen kunnen worden waar oppervlakkig smeulen het meest waarschijnlijk zal plaatsvinden. Deze informatie zou gebruikt kunnen worden om 1) gebieden aan te wijzen die tijdens of na een bovengrondse brand aandacht behoeven, en 2) zich vóór een brand te informeren hoe de kans op smeulen beperkt kan worden.
Het veldwerk voor deze analyse vond plaats in augustus 2020, toen alle fases van de brand waren afgesloten (eerste vlamfase, smeulen, opnieuw oplaaien). Er waren daarom geen actieve hotspots of rookpluimen. De analyse richt zich dus puur op het smeulen dat aan het oppervlak zichtbaar was. Om kwantitatief in kaart te brengen waar het diepe smeulen plaatsvindt in het landschap, zou in een vervolg de onderstaande analyse tijdens de smeulfase moeten plaatsvinden.
Methode
Het veldwerk richtte zich op drie secties binnen het brandgebied in de Deurnese Peel (Figuur B6.1). Deze secties varieerden vooral in hun microtopografie en drainagepatronen. Sectie 1 in het westen (Liesselse Peel) heeft bijna geen sloten, met minder dan 1% wateroppervlak volgens de 1:10.000 topografische kaart. Het middenstuk (Sectie 2, Soeloopmoeras, Vlakte van Minke en zuidelijk deel van Deurnese Peel- noord) heeft 10% oppervlaktewater en het noordelijk deel (Sectie 3, Deurnese Peel-noord) 17%. Toegankelijkheid en begaanbaarheid van het gebied zijn beperkt, met nagenoeg geen paden en een vegetatie die varieert tussen dichte struiken, varens en gras. Daarom is een gestratificeerd geclusterd bemonsteringspatroon gekozen met willekeurige steekproeven (stratified, clustered random sampling). In elk van de drie secties werden 6-8 punten willekeurig gekozen. Van die willekeurige locaties werd een 50 meter transect genomen met vier 10 meter transecten loodrecht op het hoofdtransect (Fig. B6.1). Het transect werd altijd zo gepositioneerd dat het hoofdtransect parallel liep met de richting van eventuele wycken. Het oppervlak dat oppervlakkig was gesmeuld, werd bepaald door het lopen van het transect met een TopCON dGPS, terwijl elke 1 meter werd vastgelegd of het bodemoppervlak gesmeuld had. Oppervlakkig smeulen was visueel vastgesteld als een deel van de bovengrond zichtbaar was veranderd of was verdwenen. Er werd dus niet gegraven om diep smeulen vast te stellen.
Figuur B6.1 Locatie van de startpunten van de transecten (stippen), sectienummers zijn aangegeven
De grootte van het totaal gesmeulde oppervlakte is berekend op basis van de verzamelde metingen, op basis van een gewogen gemiddelde van elk van de bemonsteringssecties. Daarnaast is het algemene smeulpatroon in kaartbeeld weergegeven door middel van interpolatie van het smeulpercentage per transect met een spline interpolatietechniek.
In aanvulling op het lopen van de transecten en het bepalen van het oppervlak dat smeult, zijn willekeurig vier locaties in elk transect gekozen voor aanvullende metingen. Als er oppervlakkig smeulen in het transect was, werden twee locaties in de smeulplek en twee locaties daarbuiten gekozen. Op elke locatie werden vervolgens basisgegevens verzameld over bodem en vegetatie (soortsamenstelling). Op smeulplekken werd de diepte van de as gemeten op vijf punten langs een 1 meter lange duimstok om een algemeen beeld te krijgen van de mate van oppervlakkig smeulen op die plek. De diepte van de as op plekken die niet hadden gesmeuld, was vaak maar 0,5 cm of minder of het was niet mogelijk de as te onderscheiden van andere brandresten van de vegetatie, en dus was asdiepte alleen bepaald op de smeulplekken. Op elk van de plekken waar aanvullende veldmetingen zijn gedaan, werd een gat van 40 cm diep gegraven om de bodem te karakteriseren.
Om beter te begrijpen waar smeulen het meest waarschijnlijk plaats zal vinden, is een reeks omgevingsparameters verkregen uit bestaande databronnen:
• Aanwezigheid van veen in de bovengrond: Karakterisering van de bodem met de 1:50.000 bodemkaart liet vier algemene bodemtypes zien in het gebied met verschillende diktes van de veenlaag. Bodems zijn gekarakteriseerd als Vlierveengronden met ofwel veen (Vs) of zand (Vp) in de ondergrond, Madeveen gronden (aVs) met een minerale, zandige (<10% lutum), humeuze bovengrond maar met veen in de ondergrond en Veldpodzolgronden (Hn21), waar veen bijna volledig afwezig is. De bodemkaart was daarom geherclassificeerd op basis van de veenlagen met 0 voor de Hn21, 1 voor aVS, 2 voor Vp en 3 voor de Vs bodemtypes.
• GWT: Grondwatertrap: Een aparte classificatie was gemaakt voor drainage op basis van grondwatertrappen die II, III of VII (bodemtype Hn21) waren in het gebied.
• Vegetatiehoogte (veg_hght) zoals afgeleid van het verschil tussen de terrein en oppervlaktemodellen van de AHN3.
• Drainagedichtheid (DrainDense) was berekend met een focal statistic die de relatieve bedekking van wateroppervlakten (i.e., wycken, poelen) bepaalde binnen een straal van 100 meter rondom elk meetpunt.
• DTM: Hoogte van terrein en oppervlak van de AHN3 (de 5-m resolutie DSM/DTM van Nederland) in meters boven zeeniveau (m + NAP).
• Relatieve hoogte (RelHght): Relatieve hoogte binnen een straal van 15, 30 en 45 meter. Berekend als het verschil tussen de hoogte op een gegeven locatie en de gemiddelde hoogte van het gebied eromheen.
• Topografie: Topografische verschillen binnen een 15, 30 en 45 meter radius berekend als de standaarddeviatie van de hoogte in dat gebied.
• NDVI pre/post: de normalized difference vegetation index afgeleid van 20-m resolutie Landsat- beelden van 15 april 2020 net voor de brand en 26 juni 2020 na de brand.
• Vegetatietype: karakterisering volgens LGN2019 (de 5-m resolutie land cover database van 2019) geherclassificeerd als 0: geen vegetatie; 1: hoogveen; 2: lage struiken in hoogveen; 3: hoge struiken in hoogveen; en 4: bos op hoogveen.
In totaal zijn 22 transecten bemonsterd met 82 bemonsteringslocaties. Statistische analyses zijn uitgevoerd om te bepalen welke omgevingsfactoren het meest gecorreleerd waren aan het
smeulgebied. Summary statistics zijn bepaald in termen van gemiddeldes en standaarddeviaties van elk van de omgevingsparameters, zowel voor de gesmeulde en niet-gesmeulde plekken. Het verschil tussen wel en niet oppervlakkig smeulen is getest voor significante effecten, met een student t-test. Ook de correlatie tussen alle variabelen was bepaald. Om beter inzicht te krijgen in de relaties, is een step-wise logistic regression uitgevoerd om oppervlakkig smeulen te verklaren op basis van de omgevingsparameters.
In de topografische analyses zijn drie resoluties gebruikt voor de parameters relatieve hoogte en topografie. Deze resoluties varieerden van 25-625m2. De beste resultaten werden gevonden bij een