Vanuit de theorie is er een duidelijk pad om de operationalisering van het onderzoek verder te beschrijven. Vanuit het theoretisch kader zijn de concepten multi-level governance en democratisch tekort dominant gebleken. Hier is vanuit het deelhoofdstuk over interdisciplinariteit het nieuwe concept van multi-level media aan toegevoegd. Tijdens de eerste lezing van artikelen uit het NRC Handelsblad zijn er verschillende thema's aan deze concepten gekoppeld, waar de inhoudsanalyse op gebaseerd is. Onderstaande concepten en de gekoppelde thema's kunnen in grote mate aan elkaar gelieerd worden, waardoor het in de analyse van belang is om, naast de afzonderlijke thema's, ook de overlappingen te bestuderen.
5.1 Operationalisering van concepten
Voor multi-level governance is er ten eerste gekeken naar de implementatie van beide verdragen in zowel Nederland als andere Europese lidstaten. Hierdoor kan duidelijk worden in hoeverre het NRC Handelsblad de relatie voorziet tussen het Nederlandse politieke beleid en andere Europese lidstaten. Bovendien is hierbij een tweede thema toegevoegd dat zich bezighoudt met het dagelijkse bestuur van de EU. Dit thema speelt in op de verhoudingen tussen Europees en nationaal beleid, waarmee duidelijk zou kunnen worden hoe Europees bestuur doorgevoerd wordt op
nationaal niveau en in hoeverre dit voor de krant van belang is om te verslaan.
Onder het concept democratisch tekort scharen zich aspecten van de krantenartikelen die mogelijkheden faciliteren voor specialisten, politici, belangengroepen en burgers om zich uit te spreken over de Europese verdragen. Het platform dat het NRC Handelsblad hiervoor kan bieden is van belang voor hun rol in de communicatie tussen beleidsinstanties en burgers. Zoals in het
theoretisch kader is besproken, kan deze rol wel aan de media worden toebedeeld op nationaal niveau en is het de vraag of dit ook geldt voor Europees niveau.
Ten slotte komt het concept multi-level media naar voren in de thema-analyse door de belangen van de Europese verdragen naar voren te brengen ten opzichte van het Europees bestuur, Nederland en de burger. De invoering van de Europese Grondwet en het Verdrag van Lissabon kunnen namelijk op meerdere niveaus voor verschillende gevolgen zorgen en de onderzochte krant kan dit ook op meerder manieren onder de aandacht brengen.
5.2 Aanpak van analyse
De analyse van de krantenartikelen bestaat uit verschillende delen. Via Lexis Nexis is er gezocht naar artikelen over beide verdragen, waarbij verschillende zoektermen zijn gebruikt om de data over het Verdrag van Lissabon uit te breiden. Hierna zijn er overzichten gemaakt van de gevonden data op basis van de zoektermen, waarin de tijdspanne, woordenaantal en secties van de artikelen uiteen zijn gezet in tabellen. Dit is gedaan om een beter beeld te krijgen van de verschillende aspecten van de artikelen. Deze tabellen zijn gebruikt voor een globale analyse, waarbij mogelijke discrepanties in de data naar voren zijn komen. De resultaten uit de globale analyse zijn vervolgens als basis gebruikt tijdens de thematische inhoudsanalyse.
Vervolgens is de data verder geanalyseerd aan de hand van de, in de operationalisering uiteengezette, thema's. Hieraan voorafgaand is de onderzoeker vertrouwd geraakt met de inhoud en thema's van de artikelen, wat betekent dat de data vaak gelezen is voordat de daadwerkelijke analyse is uitgevoerd. Tijdens het doornemen van de artikelen zijn secties toegevoegd aan de verschillende thema's, waardoor het duidelijk is geworden in hoeverre een artikel aan de concepten gekoppeld kunnen worden. In de thematische analyse is zo dus per thema te zien welke onderdelen van de artikelen hieronder vallen. Dit is dan ook gebruikt om de resultaten structuur te geven en de uiteindelijke vergelijking mogelijk te maken.
Voor de kwalitatieve thema- analyse is via de online krantenbank Lexis Nexis gezocht naar krantenartikelen in het NRC Handelsblad over de Europese Grondwet (periode 1 maart 2005 – 1 juni 2005) en het Verdrag van Lissabon (periode 13 september 2007 – 13 december 2007). Voor de artikelen uit 2005 is hiervoor de zoekterm ‘Europese Grondwet’ gebruikt, waarbij er uiteindelijk 297 artikelen zijn gevonden. Voor de artikelen uit 2007 zijn er drie zoektermen gebruikt. Eerst is er gezocht naar ‘Verdrag van Lissabon’, waar 3 artikelen mee gevonden zijn. Dit lage aantal valt goed te verklaren, aangezien het verdrag pas kort voor de Europese ondertekening op 13 december 2007 bovenstaande naam heeft gekregen. Er is daarom voor gekozen om de zoekterm uit te breiden naar ‘Europees verdrag/Hervormingsverdrag’ en ‘Europese Grondwet’, waardoor er in nog 81 andere artikelen zijn gevonden en het totaal in 2007 uit is gekomen op 84 artikelen.
5.3 Verantwoording
Het besluiten voor een kwalitatieve thematische inhoudsanalyse brengt verschillende kansen en uitdagingen met zich mee. Hieronder zijn bepaalde keuzes met betrekking tot de 'sampling' van de data, de thema's en de codering uiteengezet.
Ten eerste is er besloten slechts één Nederlandse krant te analyseren, waarbij het NRC Handelsblad de voorkeur heeft gekregen. Uit de eerste zoekopdracht binnen Lexis Nexis kwam het NRC Handelsblad naar voren met de meeste artikelen over de Europese verdragen. Daarbij wordt
deze krant vaak benoemd als een van de kwaliteitskranten van Nederland. Hoewel deze benaming subjectief kan worden genoemd, gaat het er vooral om dat de krant streeft naar zo veel mogelijk genuanceerde verslaggeving, waarbij de artikelen diepgang hebben (Van Der Hoeven, 2012).
Vervolgens is er besloten te kijken naar de drie maanden voorafgaand aan
beslissingsmomenten, voor de Europese Grondwet de periode 1 maart 2005-1 juni 2005 en voor het Verdrag van Lissabon 13 september 2007- 13 december 2007. Deze analyse-periodes zijn ten eerste opgesteld om genoeg artikelen te kunnen vinden, maar ook om het verloop van interesse in de Europese verdragen in de krant te kunnen bestuderen. Een laatste besluit over de geanalyseerde data is dat ervoor gekozen is om de opinie-sectie buiten de analyse te laten. Op deze manier werd de hoeveelheid data beter te overzien en kon commentaar van burgers, politici en belangengroepen beter onderscheiden worden.
De thema’s van de analyse zijn geselecteerd aan de hand van hun koppeling met de drie concepten uit het theoretisch kader, waardoor de connectie tussen theorie en data benadrukt is. Hierdoor zijn andere thema's die in de artikelen aanwezig zijn echter niet in de analyse opgenomen. Deze eigen gegeven interpretatie aan de inhoud en thema's van de artikelen geeft dit onderzoek het kwalitatieve karakter. In de codering van de data komt de factor van interpretatie ook naar voren, waarbij verantwoording voor bepaalde keuzes soms te betwisten valt (Bryman, 2008: 282, 291). In de discussie is verder aandacht aan deze overwegingen besteed.
Tabel 1: krantenartikelen in NRC Handelsblad 1 maart 2005 – 1 juni 2005, zoekterm ‘Europese Grondwet’
Hoofdstuk 6: Resultaten globale analyse
Tijdens het eerste overzicht van de krantenartikelen in het NRC Handelsblad die via Lexis Nexis zijn aangedragen is gebleken dat de verdragen in verschillende secties van de krant zijn beschreven. Ook is duidelijk geworden dat de artikelen binnen de drie geanalyseerde maanden op verschillende momenten in deze verschillende secties stonden. Er is daarom voor gekozen om voordat de inhoud van de artikelen thematisch geanalyseerd zijn, het overzicht van de krantenartikelen alvast globaal te analyseren door te kijken naar het aantal woorden (meer of minder dan 500), de sectie van de krant (voorpagina, binnenland, buitenland, economie of Nederland & Europa (alleen voor 2007)), en wanneer de artikelen gepubliceerd werden. Voor dit laatste onderdeel is een verdeling gemaakt per maand en is er bij de laatste maand nog specifiek gekeken naar de laatste week. Hieronder zijn de resultaten van deze globale analyse opgenomen voor de Europese Grondwet en het Verdrag van Lissabon afzonderlijk, en voor de vergelijking van beide verdagen.
6.1 Europese Grondwet
Voor de zoekterm ‘Europese Grondwet’ zijn in de drie maanden voor het Nederlandse referendum over dit verdrag (1 maart 2005 – 1 juni 2005) 297 artikelen gevonden in het NRC Handelsblad, binnen de onderzochte secties van de krant.
sectie Binnenland sectie Buitenland sectie Economie sectie Voorpagina <500 wrd >500 wrd <500 wrd >500 wrd <500 wrd >500 wrd <500 wrd >500 wrd 1mrt t/m 1 april 6 30 8 3 2 4 20 10 2 6 3 0 2 april t/m 1 mei 23 26 6 9 13 10 13 13 4 2 7 2 2 mei t/m 1 juni 127 17 11 31 83 44 6 11 7 4 18 13 25 mei t/m 1 juni 51 1 7 17 31 20 0 1 4 3 8 9 Totaal 156 73 25 43 98 58 39 34 13 12 28 15 34