Oostelijke Vechtplassen

De Oostelijke Vechtplassen vormen samen met het Naardermeer een 'natte as' tus- sen het IJsselmeer en Gouda-Utrecht. Ze liggen ingeklemd tussen de Vecht en de Utrechtse Heuvelrug. Het gebied, dat uit vijftien afzonderlijke natuurgebieden be- staat, kent grote oppervlakten water (60%). Verder liggen hier moerassen en moeras- bossen (35%) en vochtige graslanden (5%). Grote deelgebieden zijn de Ankeveense Plassen, de Kortenhoefse Plassen en de Loosdrechtse Plassen. Belangrijke broed- vogels zijn woudaapje, purperreiger, zwarte stern en ijsvogel.

Ankeveense Plassen

Dit laagveengebied bestaat uit plassen, grasland en moerasbos. Er broeden in het ge- bied veel water- en moerasvogels, zoals roerdomp, waterral, grauwe gans, rietzanger, zwarte stern, grote karekiet en kleine karekiet. De Ankeveense Plassen worden door de Dammerkade opgedeeld in een noordelijk en zuidelijk deel. Het zuidelijke deel be- staat uit voedselrijke heldere veenplassen. Hier groeien bijzondere waterplanten, zo- als groot nimfkruid, blaasjeskruid en drijvend fonteinkruid.

Kortenhoefse Plassen

Het Kortenhoefse Plassengebied is een afwisselend moerasgebied met rietlanden, weiden, moerasbos, plassen, smalle sloten, legakkers en petgaten. Er komen verschillende fasen van verlanding voor, met de daarvoor specifieke plantensoorten. Er ontstaan soms nog spontaan eilandjes van krabbenscheer en waterscheerling, waarop de zwarte stern nestelt. Broedvogels in het gebied zijn onder meer fuut, snor, kleine en grote karekiet, rietgors, rietzanger en grauwe gans. Het gebied is verder rijk aan schrale hooilandjes met bijzondere planten als echte koekoeksbloem en dotterbloem. Ook de zeldzame gagelstruwelen zijn typerend voor dit gebied.

Tabel 3.12 Vergelijkende karakteristiek van de Habitatrichtlijngebieden in de Oostelijke Vechtplassen De Habitatrichtlijn in de West-Nederlandse veenplassen Oo stelijke Vechtpla ssen Naa rder m eer Nieuwkoopse plassen c.a. Botshol

Habitattypen van de Habitatrichtlijn

3140 Kalkhoudende oligo-mesotrofe wateren met benthische vegetaties met Kranswieren

3150 Vegetatie van het Verbond van grote fontijnkruiden of het Kikkerbeetverbond

4010 Noord-Atlantische vochtige heide met Dophei

6410 Grasland met Pijpestrootje op kalkhoudende, venige of lemige kleibodem

6430 Voedselrijke zoomvormende ruigten van het laagland, en van de montane en de alpiene zones

7140 Overgangs- en trilvenen

7210 Kalkhoudende moerassen met Galigaan en soorten van het Knopbies-verbond

91D0 *Veenbossen: Berkenbos met veenmos

Habitatrichtlijnsoorten 1042 Gevlekte witsnuitlibel 1082 Gestreepte waterroofkever 1134 Bittervoorn 1149 Kleine modderkruiper 1163 Rivierdonderpad 1166 Kamsalamander 1318 Meervleermuis 1340 *Noordse woelmuis 1903 Groenknolorchis

Belangrijkste gebied voor habitattype Habitatrichtlijn, resp. voor habitatrichtlijnsoort Verder aangemeld voor habitattype Habitatrichtlijn, resp. voor habitatrichtlijnsoort

* habitattypen en soorten die in de bijlagen van de Habitatrichtlijn als prioritair zijn aangemerkt

Loosdrechtse Plassen

Het gebied bestaat uit een paar grote plassen, waarvan er een door zandwinning sterk is verdiept (Wijde Blik). De moerasgebieden bevinden zich vooral in het oostelijke deel van de plassen. Het bestaat uit open water, verlandingsvegetaties, rietland, moerasbos en grasland. Aan het Tienhovense Kanaal ligt een eendenkooi. In het gebied broeden verschillende soorten moeras-, weide- en watervogels. Er groeien bijzondere planten door de toevoer van voedselarm, kalkrijk kwelwater uit de Utrechtse Heuvelrug.

Tabel 3.13 Karakteristiek van de Ankeveense, Kortenhoefse en Loosdrechtse Plassen Korte karak-

teristiek Ankeveense, Kortenhoefse en Loosdrechtse Plassen: Voedselrijk open water, moe-rassen met verlandingsstadia (o.a. trilvenen), vochtige graslanden, berkenbroekbos Status Vogelrichtlijngebied, Wetland

Habbitatrichtlijngebied, Natura 2000 nummer NL2003036 Oppervlakte Vogelrichtlijngebied: ong. 5740 ha

Habbitatrichtlijngebied: ong. 3270 ha Vogelricht-

lijngebied Kwalificerende soorten IJsvogel*, Purperreiger*, Woudaapje*, Zwarte stern* Andere rele-

vante soorten Grote karekiet*, Porseleinhoen*, Rietzanger*, Roerdomp*, Snor*; Grauwe gans, Kolgans, Krakeend, Nonnetje, Slobeend, Smient, Tafeleend, Wulp

Habitatricht-

lijngebied Belangrijkste gebied voor Habitat-type 3150 Van nature eutrofe meren met vegetatie van het Verbond van grote fonteinkruiden of het Kikkerbeetverbond

7140 Overgangs- en trilveen

91DO **Veenbossen: Berkenbos met veenmos Soort 1042 Gevlekte witsnuitlibel

1082 Gestreepte waterrofkever Verder aan-

gemeld voor Habitat-type 3140 Kalkhoudende oligo-mesotrofe wateren met ben thische vegetaties met Kranswieren 4010 Noord-Atlantische vochtige heide met Dophei

6410 Grasland met Pijpestrootje op kalkhouden- de, venige of lemige kleibodem

7210 **Kalkhoudende moerassen met Galigaan en soorten van het Knopbies-verbond Soort 1134 Bittervoorn 1149 Kleine modderkruiper 1163 Rivierdonderpad 1166 Kamsalamander 1318 Meervleer muis 1340 **Noordse woelmuis * = broedend; ** = habitattypen en soorten die in de bijlagen van de Habitatrichtlijn als prioritair zijn aangemerkt N.B. *Na 1980 is op een aantal plekken Habitatrichtlijnsoort 1082 gestreepte waterroofkever waar- genomen (verspreidingskaart www.naturalis.nl/eis)

*Het Natuurloket geeft geen visseninventarisatie voor De Ankeveense en Kortenhoefse Plas- sen, de auteur is echter van enige decennia her het voorkomen van grote modderkruiper be- kend.

*Enige (overige) soorten van de Rode Lijsten in het gebied: ringslang, heikikker (beide catego- rie kwetsbaar), zilveren maan, groene glazenmaker (beide categorie bedreigd)

Het natuurgebied bestaat uit een aantal deelgebieden. In de Vuntus en het Weerslootgebied groeien krabbenscheer, moeraskartelblad, waterlelie, mattenbies en gele plomp. In het Weerslootgebied bevinden zich bloemrijke riet- en graslanden. In deelgebied Drecht ligt een omvangrijk elzenmoerasbos. In het water groeien bijzondere planten als waterviolier en kransvederkruid. Er broeden verschillende soorten vogels. Bij de Breukeleveense Plas huist een kolonie purperreigers. Andere broedvogels zijn rietmoerasvogels als grote karekiet, rietzanger, snor en sprinkhaanzanger, en watervogels als fuut, tafeleend, en grauwe gans.

De Loosdrechtse Plassen zijn samen met omliggende plassen van groot belang voor reptielen en amfibieën. De zeldzame ringslang en heikikker komen in grote aantallen voor. Door de aanwezigheid van helder, voedselarm water en een structuurrijke oevervegetatie zijn er veel soorten libellen, waaronder de bedreigde groene

glazenmaker. Een zeldzame vlinder in het gebied is de zilveren maan, die zich vooral ophoudt in de schrale graslanden rond de Kromme Rade.

Naardermeer

Het Naardermeer is een wetland met plassen met riet, hooiland en moerasbos. Het open water in het Naardermeer is op natuurlijke wijze ontstaan. Het water is ondiep. Het is het oudste beschermde natuurgebied in Nederland. Het ligt op de overgang van de hoge zandgronden van de Goois-Utrechtse Heuvelrug naar het Hollands- Utrechtse veengebied en vormt een belangrijke schakel in de keten van moerasgebieden in ons land.

Tabel 3.14 Karakteristiek van het Naardermeer Korte karak-

teristiek Natuurlijk meer, gevoed door kwel vanuit de Gooise heuvelrug. In het verleden twee maal zonder succes ingepolderd en weer opgegeven. Status Vogelrichtlijngebied en Wetland, Habitatrichtlijngebied

Oppervlakte Ong. 635 ha

Vogelricht- Kwalificerende soorten Aalscholver*, Purperreiger*

lijngebied Andere relevante soorten Grauwe gans, Kolgans, Krakeend, Zwarte stern Habitatricht-

lijngebied Belang-rijkste gebied voor:

Habitat-

type 3140 Kalkhoudende oligotrofe-mesotrofe wateren met bentische vegetaties met Kranswieren 3150 Van nature eutrofe meren met vegetatie van het Verbond van Grote fontijnkruiden of het Kik- kerbeetverbond

91D0 **Veenbossen: Berkenbos met veenmos Soort 1082 Gestreepte waterrofkever***

Verder aange-

meld voor

Habitat-

type 4010 Noord-Atlantische vochtige heide met Dophei 6410 Grasland met Pijpestrootje op kalkhoudende, venige of lemige kleibodem (Blauwgrasland, Eu-Molinion),

7140 Overgangs- en trilveen Soort 1134 Bittervoorn

1149 Kl. modderkruiper 1318 Meervleermuis 1903 Groenknolorchis * = broedend; ** = habitattypen en soorten die in de bijlagen van de Habitatrichtlijn als prioritair zijn aangemerkt; *** = niet in aanwijzing; waargenomen op diverse plekken sinds 2003

De waterhuishouding werd oorspronkelijk gevoed door neerslag en kwelwater uit het Gooi. Op niveau houden van het het waterpeil, dat eerder door ontwatering ten behoeve van de landbouw in de omgeving was verlaagd, noodzaakte tot inlaten van verontreinigd water uit bijvoorbeeld het IJmeer. Inmiddels wordt de inlaat van oppervlaktewater gezuiverd en verminderd, is een drasse bufferzone gecreëerd en de instroom van grondwater uit het Gooi vergroot. De waterkwaliteit is daardoor de afgelopen jaren sterk verbeterd, waardoor in het Naardermeer weer bijzondere waterplanten als spits fonteinkruid, groot nimfkruid en verschillende soorten kranswieren groeien. In de hooi- en weilanden groeit onder meer moeraskartelblad, dotterbloem, koekoeksbloem en pinksterbloem.

Overig

De Tienhovense Plassen zijn belangrijk voor weide-, water- en moerasvogels. Behalve weidevogels broeden er purperreigers en woudaapjes. Door schoon, voedselarm kwelwater groeien er bijzondere planten. Bijzondere slootplanten in het

gebied zijn krabbescheer, kikkerbeet en watergentiaan. Langs de Kanaaldijk groeit agrimonie.

De Molenpolder en de Westbroekse Zodden zijn wetlands met een afwisseling van petgaten en legakkers, met alle stadia van open water, drijftillen van waterplanten, trilveen, rietland, schraal grasland en moerasbos. Aan de oostzijde van de Westbroekse Zodden staat de waterhuishouding en vegetatie, i.h.b. die van de trilvenen, onder invloed van kwel uit de Utrechtse Heuvelrug. De ruigtes en het riet zijn van betekenis door het er broeden van moerasvogels als roerdomp en grote karekiet. De trilvenen zijn van bijzondere botanische betekenis.