Om de taalvaardigheid van leerlingen op scholen in achterstandswij- ken een impuls te geven, zijn we een project gestart met drie school- besturen, de Hanzehogeschool en de gemeente Groningen waarbij het Amerikaanse Success for All programma, bestaande uit een mix van componenten waarvan differentiatie en intensief taalonderwijs deel uitmaken, is omgezet naar de Nederlandse situatie. We zouden hier kunnen spreken van de D(evelopment)-component van een groot
R&D-project, waarbij in het onderhavige rapport het R(esearch)-as- pect met name aan de orde komt. Dankzij een subsidie van de ge- meente Groningen en de drie betrokken schoolbesturen werden boven- dien de met de implementatie van Success for All vereiste meerkosten – extra personele inzet in verband met tutoring bijvoorbeeld – ver- goed. De onderzoeksvragen die aan de orde zijn, zijn de volgende:
Implementatievragen:
1. Wat zijn factoren die de implementatie van Success for All be- lemmeren of bevorderen?
2. Heeft het implementeren van Success for All invloed gehad op de mate van differentiëren van de leerkrachten en de mate waarin leerlingen gedifferentieerd onderwijs ontvangen?
Effectvragen:
3. Wat zijn de effecten van Success for All op de leesprestaties van leerlingen (technisch lezen en begrijpend lezen) aan het einde van jaargroep 3, 4 en 5?
4. Verschillen de effecten van Success for All voor aanvankelijk lage, gemiddelde en hoogpresterende leerlingen?
5. Wat zijn de effecten van Success for All voor rekenen? 6. Wat zijn de effecten van Success for All voor sociale /gedrags-
ontwikkeling?
De vragen 1 tot en met 4 zijn redelijk evident. Opgemerkt zij dat we positieve effecten voor de leesprestaties verwachten. Vraag 5 hebben we toegevoegd om eventuele nadelige neveneffecten op het spoor te komen: aangezien Success for All zich vooral richt op taal zou een en ander ten koste kunnen gaan van het rekenonderwijs. Naast het bevor- deren van de taal/leesontwikkeling van leerlingen heeft Success for All tot doel het bevorderen van de sociale /gedragsontwikkeling van leerlingen, o.a. door middel van de samenwerkend leren component
aspecten van lezen (waaronder vloeiend en begrijpend lezen). Er wer- den effectgroottes gerapporteerd die varieerden tussen d = .21 en d = .36. Success for All is met succes vertaald naar het Verenigd Konink- rijk. Positieve leesresultaten zijn hier aangetoond in een quasi-experi- menteel onderzoek (Tracey, Chambers, Slavin, Hanley & Cheung, 2014). Hier werden significante verschillen tussen Success for All en controlescholen gevonden op vloeiend lezen, maar niet op het gebied van begrijpend lezen.
Uit een recente reviewstudie (Van Kuijk et al., nog niet gepubliceerd) blijkt dat veel scholen in Amerika en het Verenigd Koninkrijk het pro- gramma niet volledig implementeren. Uit zestien verschillende (im- plementatie)studies blijkt dat 7 procent van de scholen Success for All implementeren op een onvoldoende niveau, 48 procent van scholen Success for All op een minimaal niveau en 45 procent op een meer ge- vorderd niveau. Dit maakt duidelijk dat het niet eenvoudig is voor scholen om een schoolbrede interventie als Success for All te imple- menteren op hun school. Deze resultaten bekijkend, samen met de ge- vestigde effectiviteit van Success for All in Amerika, zou geconclu- deerd kunnen worden dat een minimale implementatie van Success for All al tot positieve resultaten kan leiden. Betere implementatie van het programma zou de leerlingresultaten wellicht nog verder kunnen ver- beteren.
2.7 Onderzoeksvragen
Om de taalvaardigheid van leerlingen op scholen in achterstandswij- ken een impuls te geven, zijn we een project gestart met drie school- besturen, de Hanzehogeschool en de gemeente Groningen waarbij het Amerikaanse Success for All programma, bestaande uit een mix van componenten waarvan differentiatie en intensief taalonderwijs deel uitmaken, is omgezet naar de Nederlandse situatie. We zouden hier kunnen spreken van de D(evelopment)-component van een groot
R&D-project, waarbij in het onderhavige rapport het R(esearch)-as- pect met name aan de orde komt. Dankzij een subsidie van de ge- meente Groningen en de drie betrokken schoolbesturen werden boven- dien de met de implementatie van Success for All vereiste meerkosten – extra personele inzet in verband met tutoring bijvoorbeeld – ver- goed. De onderzoeksvragen die aan de orde zijn, zijn de volgende:
Implementatievragen:
1. Wat zijn factoren die de implementatie van Success for All be- lemmeren of bevorderen?
2. Heeft het implementeren van Success for All invloed gehad op de mate van differentiëren van de leerkrachten en de mate waarin leerlingen gedifferentieerd onderwijs ontvangen?
Effectvragen:
3. Wat zijn de effecten van Success for All op de leesprestaties van leerlingen (technisch lezen en begrijpend lezen) aan het einde van jaargroep 3, 4 en 5?
4. Verschillen de effecten van Success for All voor aanvankelijk lage, gemiddelde en hoogpresterende leerlingen?
5. Wat zijn de effecten van Success for All voor rekenen? 6. Wat zijn de effecten van Success for All voor sociale /gedrags-
ontwikkeling?
De vragen 1 tot en met 4 zijn redelijk evident. Opgemerkt zij dat we positieve effecten voor de leesprestaties verwachten. Vraag 5 hebben we toegevoegd om eventuele nadelige neveneffecten op het spoor te komen: aangezien Success for All zich vooral richt op taal zou een en ander ten koste kunnen gaan van het rekenonderwijs. Naast het bevor- deren van de taal/leesontwikkeling van leerlingen heeft Success for All tot doel het bevorderen van de sociale /gedragsontwikkeling van leerlingen, o.a. door middel van de samenwerkend leren component
van het programma. Vraag 6 is toegevoegd om de effecten van Suc- cess for All op de sociale /gedragsontwikkeling te onderzoeken. Er zijn deelstudies uitgevoerd naar 1) de mondelinge taalvaardigheid van leerlingen tijdens samenwerken, 2) samenwerkgedrag van leerlingen, 3) taakgerichtheid van leerlingen, 4) sociale competentie van leer- lingen en 5) pro- en antisociaal gedrag van leerlingen.
van het programma. Vraag 6 is toegevoegd om de effecten van Suc- cess for All op de sociale /gedragsontwikkeling te onderzoeken. Er zijn deelstudies uitgevoerd naar 1) de mondelinge taalvaardigheid van leerlingen tijdens samenwerken, 2) samenwerkgedrag van leerlingen, 3) taakgerichtheid van leerlingen, 4) sociale competentie van leer- lingen en 5) pro- en antisociaal gedrag van leerlingen.
3. Onderzoeksopzet
3 Onderzoeksopzet
Tien scholen in de provincie Groningen deden mee aan het onderzoek om de implementatie en het effect van SfA in Nederland te onder- zoeken. In samenspraak tussen het SfA-team, schoolbesturen en de ge- meente Groningen werden scholen toegewezen aan de SfA-conditie of de controleconditie. Zes hiervan deden mee als SfA-school en de an- dere vier scholen dienden als controlescholen. In Figuur 1 is de gehele onderzoeksopzet van het project te zien. Op de geselecteerde scholen zijn de klassen van drie verschillende cohorten leerlingen gevolgd. Cohort 1 startte in groep 3 van het schooljaar 2015/2016, cohort 2 startte in groep 3 van het schooljaar 2016/2017 en cohort 3 in groep 3 van schooljaar 2017/2018. Vanaf de start van elk cohort en tot en met het schooljaar 2017/2018 zijn de leerlingen van alle drie cohorten ge- volgd. Op twee SfA-scholen en twee controlescholen van cohort 2 zijn de leerlingen tot en met 2018/2019 gevolgd.
Helaas waren niet alle SfA-scholen in staat om het programma gedu- rende de volle looptijd van de onderzoeksperiode te implementeren. Daarom onderscheiden we drie condities: SfA, SfA deels en controle- groep. Alleen de leerlingen die gedurende de gehele looptijd van het cohort het SfA-programma volgden zijn ingedeeld in de groep ‘SfA’. Leerlingen die het programma ten minste één schooljaar volgden, maar niet tot het einde van de looptijd, werden ingedeeld in de groep ‘SfA deels’ (zie ook Figuur 1).
In de figuur is overzichtelijk weergegeven welke studies op welk mo- ment binnen de projectperiode zijn uitgevoerd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen cognitieve uitkomsten (hoofdstuk 4), sociale- en ge- dragsuitkomsten (hoofdstuk 5) en implementatie-uitkomsten (hoofdstuk 3).
3. Onderzoeksopzet
3 Onderzoeksopzet
Tien scholen in de provincie Groningen deden mee aan het onderzoek om de implementatie en het effect van SfA in Nederland te onder- zoeken. In samenspraak tussen het SfA-team, schoolbesturen en de ge- meente Groningen werden scholen toegewezen aan de SfA-conditie of de controleconditie. Zes hiervan deden mee als SfA-school en de an- dere vier scholen dienden als controlescholen. In Figuur 1 is de gehele onderzoeksopzet van het project te zien. Op de geselecteerde scholen zijn de klassen van drie verschillende cohorten leerlingen gevolgd. Cohort 1 startte in groep 3 van het schooljaar 2015/2016, cohort 2 startte in groep 3 van het schooljaar 2016/2017 en cohort 3 in groep 3 van schooljaar 2017/2018. Vanaf de start van elk cohort en tot en met het schooljaar 2017/2018 zijn de leerlingen van alle drie cohorten ge- volgd. Op twee SfA-scholen en twee controlescholen van cohort 2 zijn de leerlingen tot en met 2018/2019 gevolgd.
Helaas waren niet alle SfA-scholen in staat om het programma gedu- rende de volle looptijd van de onderzoeksperiode te implementeren. Daarom onderscheiden we drie condities: SfA, SfA deels en controle- groep. Alleen de leerlingen die gedurende de gehele looptijd van het cohort het SfA-programma volgden zijn ingedeeld in de groep ‘SfA’. Leerlingen die het programma ten minste één schooljaar volgden, maar niet tot het einde van de looptijd, werden ingedeeld in de groep ‘SfA deels’ (zie ook Figuur 1).
In de figuur is overzichtelijk weergegeven welke studies op welk mo- ment binnen de projectperiode zijn uitgevoerd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen cognitieve uitkomsten (hoofdstuk 4), sociale- en ge- dragsuitkomsten (hoofdstuk 5) en implementatie-uitkomsten (hoofdstuk 3).
35 Gr. 3 : M on del in ge taal vaard ig hei d tijd ens sa- m enw erk en Taa l R ek en en 3- 1 O nd erz oe kso pe t S uc ce ss fo r A ll
35 Gr. 3 : M on del in ge taal vaard ig hei d tijd ens sa- m enw erk en Taa l R ek en en 3- 1 O nd erz oe kso pe t S uc ce ss fo r A ll
4. Implementatie
4 Implementatie