Inleiding
In dit hoofdstuk wordt allereerst het type onderzoek toegelicht en welke consequenties dit type onderzoek heeft voor goed onderzoek. Vervolgens wordt de data verzamelingsmethode toegelicht. Hieruit blijkt op welke wijze informatie is gekregen over de populatie, aan welke criteria de sample selectie moet voldoen en blijkt waarom de sample selectie significant is voor de populatie. Daarnaast wordt de vragenlijst constructie toegelicht. Uit de volgende paragraaf blijkt voor welke methode en schaalverdeling is gekozen om de betrouwbaarheid van data te waarborgen.
3.1. Type onderzoek
Theory testing heeft als consequentie dat er sprake moet zijn van een kloof tussen verschillende theorieën met betrekking tot de onderzoeksvraag en dat literatuur empirisch wordt gevalideerd. In dit onderzoek is in de literatuur aanwijzing gevonden dat er verwachtingskloven bestaan tussen gebruikers van financiële informatie met betrekking tot het ontdekken van fraude, met betrekking tot de mate van toegestane afwijkingen, met betrekking tot transparantie van geconstateerde afwijkingen in de, door de accountant, gecontroleerde financiële informatie en de mate van risico inschatting door de accountant met betrekking tot de complexiteit van de huishouding. Ook is in de literatuur oplossing gegeven om de verwachtingskloof te verkleinen. Echter in voorgaande studies is niet eerder nagegaan of de kennisachterstand van directeur grootaandeelhouders en barrières in de communicatieproces van invloed zijn op verwachtingen van directeur grootaandeelhouders met betrekking tot kenmerken van de opdrachtbevestiging. Tevens is in de literatuur niet eerder nagegaan welke kenmerken van het communicatieproces een rol spelen bij het ontstaan van verwachtingskloven bij directeur grootaandeelhouders met betrekking tot de opdrachtbevestiging.
In dit onderzoek wordt nader ingegaan op de vraag of kenmerken van het communicatieproces en kennisachterstand van directeur grootaandeelhouders van invloed zijn op verwachtingen van directeur grootaandeelhouders met betrekking tot kenmerken van de opdrachtbevestiging. Op basis van literatuur onderzoek en het conceptueel model is verondersteld welke rol het communicatieproces en welke rol de kennisachterstand heeft op verwachtingen van directeur grootaandeelhouders met betrekking tot de opdrachtbevestiging.
Om inzichtelijk te krijgen welke verwachtingen directeur grootaandeelhouders hebben uit een bepaalde sector met specifieke kenmerken is het mogelijk om met een beperkt aantal diepgaande interviews, aangevuld met meetbare vragen die zijn gevalideerd in voorgaande onderzoeken een representatief beeld te krijgen van een populatie.
30 3.2. Data verzameling
Sample selectie
Voor de gekozen branche automotive is gekozen omdat het voor een groot deel afhankelijk is geworden van (fiscale) wet- en regelgeving en de onderneming hierdoor succesvol of onsuccesvol kan zijn. De homogeniteit van de groep is bewust gekozen om vanuit een bepaalde branche te weten te komen wat in die branche de verwachtingen en ervaringen zijn ten aanzien van hun accountants. Door de vele faillissementen het afgelopen jaar kampen veel directeur grootaandeelhouders met veel uitdagingen in de Nederlandse en Europese markt. Dit heeft invloed op de besturing en interne- & risicobeheersing van de onderneming. Bij ondernemingen die niet importeren en exporteren spelen minder risico’s ten aanzien van (fiscale) wet- en regelgeving.
De onderzoeksmethode is gebaseerd op Business Research Methods, Second European Edition (Blumberg et al., 2008). Het onderzoek is gebaseerd op kwalitatieve dataverzameling. Doelstelling van het onderzoek is door middel van een beperkt aantal te verzamelen data een beeld te krijgen van de verwachtingen van de focus-group, directeur grootaandeelhouders uit de automotive sector, met betrekking tot de opdrachtbevestiging van accountants.
Aan de hand van interviews met directeur grootaandeelhouders uit de automotive sector is data verzameld. De directeur grootaandeelhouders zijn geselecteerd via de coöperatieve vereniging Dutch Car Traders met Nederlandse autogroothandelaren. De leden van Dutch Car Traders verschillen van omvang, maar allen zijn zelfstandige autogroothandelaren zonder dealernetwerk en zijn onafhankelijk van een importeur. De deelnemers zijn via het professionele netwerk van de onderzoeker en informatie van Dutch Car Traders op basis van de volgende criteria geselecteerd:
- De onderneming handelt in nieuwe en gebruikte voertuigen, op zowel de nationale als internationale business tot business markt;
- De onderneming importeert en exporteert dagelijks nieuwe en gebruikte voertuigen;
- De directeur grootaandeelhouder is dagelijks betrokken bij de bewindsvoering en commerciële activiteiten van de onderneming.
Op basis van informatie van Dutch Car Traders is informatie gekregen over de populatie. Op basis van deze informatie is door het professionele netwerk van de onderzoeker vastgesteld of de populatie voldoet aan de hierboven genoemde criteria. De totale populatie in Nederland die enige vorm van betekenis hebben in de hierboven genoemde criteria is zes ondernemingen. Bij één van de zes ondernemingen is de directeur grootaandeelhouder niet betrokken bij de dagelijkse bewindsvoering. De populatie die voldoet aan alle gestelde criteria is derhalve vijf.
Om een significant beeld te krijgen over de populatie is gekozen voor een sample selectie van vier directeur grootaandeelhouders van ondernemingen uit de automotive sector die voldoen aan bovengenoemde criteria. De uitkomsten van dit onderzoek zijn significant voor deze populatie, maar zijn niet maatgevend voor de totale automotive sector.
31
Vragenlijstconstructie
Op basis van literatuuronderzoek is een vragenschema opgesteld, waarbij per vraag de classificatie naar de kenmerken van het conceptueel model zijn gelegd. Voor de onderwerpen en de betreffende vragen, wordt verwezen naar de bijlage. Vragen met betrekking tot het communicatieproces zijn deels ontleend aan de onderzoeksvragen die Gohen et al. (1988) en Colen et al. (1997) hebben gebruikt om de frequentie en ernst van communicatiebarrières te meten.
Door gebruik te maken van vooraf opgestelde en opgestuurde vragenlijsten ontstaat er structuur in het interview zodat verdiepende onderzoeksvragen gesteld kunnen worden. Door gebruik te maken van vooraf opgestelde en opgestuurde vragenlijsten, wordt tevens de volledigheid van de dataverzameling gewaarborgd. Door opname van interviews wordt de juiste uitwerking van verzamelde data gewaarborgd, opgenomen data zijn uitgewerkt in getypte verslagen die in de bijlage zijn opgenomen. Door het vooraf opsturen van vragenlijsten, zet het de directeur grootaandeelhouder tot nadenken over de onderwerpen in het interview. Ter informatie is uitleg over de doelstelling van het meegestuurd. Waar nodig is tijdens het interview uitleg over theoretische begrippen gegeven. Het onderzoek is uitgevoerd in de nazomer van 2014. De uitgewerkte interviewverslagen zijn aan de betreffende geïnterviewde ter aanvulling en goedkeuring toegezonden. Correspondentie is hierover vastgelegd. Ter bescherming van persoonsgegevens zijn naam en toenaam van de geïnterviewde achterwege gelaten. Voor validatie achteraf worden naam en toenaam beschikbaar gesteld. De uitgewerkte verslagen in de bijlagen zijn derhalve ontdaan van naam en toenaam.
3.3. Data analyse
De vragenlijsten en interviews hebben als doel om kenmerken van variabelen te meten. Op basis daarvan wordt een beeld gekregen welke rol het communicatieproces heeft en welke invloed het kennisniveau van de directeur grootaandeelhouder heeft op verwachtingen van directeur grootaandeelhouders met betrekking tot kenmerken van de opdrachtbevestiging. De vragenlijsten zijn gecategoriseerd per kenmerk en per variabele volgens het conceptueel model met een Likert schaalverdeling van 1 tot en met 5. De numerieke Likert schaalverdeling uiten een zeer oneens tot zeer eens mening van de respondenten. Ieder antwoord geeft een numerieke score die de mening van de respondent vertegenwoordigt. De Likert schaalverdeling helpt om de antwoorden van de respondenten te vergelijken en te analyseren of er sprake is van een betrouwbare uitkomst. Ten behoeve de betrouwbaarheid van de uitkomst in relatie tot de sample size en de vereenvoudiging van de interval keuze voor de respondent is gekozen voor een Likert van 1 tot en met 5. De categorisering en schaalverdeling van de vragenlijst is in bijlage 1 opgenomen.
Na transcriptie van audiodata naar getypte data zijn de data verkregen uit open vragen gecodeerd door middel van trefwoorden op basis van open codering. De belangrijkste trefwoorden zijn in een separate tabel gecategoriseerd zodat de kenmerken per open vraag en per variabele zijn blootgelegd. Hierdoor wordt een overzichtelijk beeld gekregen over de denkwijze van directeur grootaandeelhouders met betrekking tot de variabelen in dit onderzoek. Dit overzicht is in bijlage 2 opgenomen.
32 3.4. Conclusies uit data
Het doel van de geanalyseerde data is: beschrijven van verwachtingen van directeur grootaandeelhouders met betrekking tot kenmerken van de opdrachtbevestiging, die beïnvloed worden door kenmerken van het communicatieproces tussen directeur grootaandeelhouder en accountant en beïnvloed worden door de mate van de kennisachterstand van de directeur grootaandeelhouder.
Bij een betrouwbaar onderzoek is sprake van een meting die zo min mogelijk afhangt van een toeval en of zo min mogelijk verstoord wordt door veronderstellingen en vooroordelen. Toeval bij het selecteren van respondenten is door de probleemstelling, de afbakening van het onderzoek en door middel van gewonnen informatie bij een branche organisatie geminimaliseerd. De uitkomsten van de vragenlijst moeten zo min mogelijk afhangen van toeval en interviews moeten zo min mogelijk verstoord raken. Door de uitleg van specifieke begrippen tijdens de interviews is het risico op bias door inbreng van eigen mening ontstaan. Echter door het vooraf sturen van gestructureerde vragenlijsten is dit risico alleen ontstaan bij de beantwoording van open vragen. Eén van de respondenten is een bekende van de onderzoeker, of dat uiteindelijk invloed heeft gehad op bias effecten kan moeilijk worden vastgesteld.
Bij validiteit gaat het om de vraag of indicatoren waarmee een begrip meetbaar is gemaakt inderdaad het begrip representeren. Een kwalitatief onderzoek is valide wanneer het heeft bestudeerd wat het bedoelt heeft te bestuderen. In voorgaande onderzoeken zijn de meetbare kenmerken in dit onderzoek gevalideerd met als doel om in dit onderzoek te bestuderen wat bedoelt is om de bestuderen. De nadruk van validiteit in dit onderzoek ligt veelal op de interpretaties van de onderzoeker, met andere woorden, of de door de onderzoeker getrokken conclusies valide zijn in relatie tot de verzamelde gegevens. Dit wordt gewaarborgd door de opname van interviews en het achteraf laten valideren van onderzoeksresultaten.
33