w e mij I
(Een deurwaarder kom/ van reek/s op, gevolgd door Lysander en een anderen hopliet).
D e u r w a a r der (/ot Soera/es).
Zijt gij Socrales, de zoon van Sophroniscus?
S 0 era te s.
Ja.
De u r w a a r der.
Ik heb last u deze dagvaarding te betee enen (hij over-handig/ Soera/es een ge ehri!/), houdende bevel aan u, Socrates, zoon van Sophroniscus om onmiddellijk ter vergadering van den Raad van ijfhonderd te ver chijnen in persoon.
ten einde u te verantwoorden op de aanklacht door burger Meletus cum 3ui tegen u ingesteld, namelijk ter zake dat gij, 0 Socrates (hij lee3/ onverslaanbaar van een 31uk papier) . . . . . . . . . . . . , . . al hetwelk uitmaakt de misdrijven van hoogverraad en grove ongodsdienstigheid
Socrates, ik heb last tot uw onmiddellijke inhechteni -neming . . .
(beweging onder de aanwezigen; Alcibiade., en daarop ook Lysander komen mei opgehe'Uen zrraard op den deurr.;aarder toe, die hen kalm afwachl).
========================= 43
X a nt h ip p e (lol den deurwaarder) Komt gij om mijn man te dood en ?
~eem mij; ik ben de schuldige I
(Zij valt in zwijm. Melilla en Eunous,'a door d e achlerdeur op;
zij dragen Xanlhippe naar binnen)
A I c i b i a des (to/ den deurwaarder).
Terug schelm, naar uw schelmsche meesters I (Hij maakt eeT! beweging oJ hij op den deurwaarder houwen. Deze ziet hem slrak aan, eT! verroert zich niel).
S 0 c rat e s.
wil
los-Deze deurwaarder vervult zIJn l' h f
beeld. p IC t, en gee teen
voor-Alcibiades, laat af I
(Alcibiades cn Lysander wijkcTI terug.
D e u r w a a r der.
Thans vraag I'k u, S ocrates, zijt ge bereid mij dadeliJ'k te volgen?
S 0 cr a t e s.
Ja.
De u r w a a r der.
Ik kan u enkele minuten geven voor afscheid.
(de deurwaarda gaat links op den achtergrond staan).
L y s a n der (lot den hopliet).
Waarschuw den hopman zich gereed te houden (de hopliel af door de zijdeur. Lysander nadert
Alcibi~des) .
A I ei b i a des (tol Ly3anderl.
Wat nieuws?
44===============================
Ly sa n d er.
Heer strateeg, uw bevel is uitgevoerd.
De hopman wacht hier dichtbij. Ik heb hem laten waarschuwen.
Als gij wilt, kunt gij thans het teeken geven, dan blijft als begin de deurwaarder gevangen. De hopman zal op-marcheeren met zijn Compagnie en in den Raad van Vijfhonderd het noodige doen.
Het leger staat klaar.
Een afdeeling Spartanen is reeds in aantocht.
A I c i b i a des (lol Lysander).
Ik dank u - nu moet het beginnen.
(lol Soerales).
Socrates, weiger nu niet langer te doen wat geboden is door den toestand.
Verschijn niet op die dagvaarding i stuur dien daar (hij wijslap den deurwaarder) weg
Ik geef het teeken. Heel het leger sn It ons te hulp. ~/lj slaan neer, wat zich verzetten zou.
Wij hervormen den staat naar het model dat gijzelf en Plato hebt aangegeven.
Snijd den draad door, en het schip loopt van stapel!
S 0 c rat s.
o
Alicibiades. Ik leerde u steeds uzelf te zijn onder alle omstandigheden en nu stelt ge mij te leur!Niet voor den Raad verschijn n zou een voortzetting van het onrecht zijn 'dat ons omringt. Overrompeling van den staat door het leger ware den haat om ons heen overnemen en verdubbelen.
Ik zal verschijnen, ik wil geen burgerkrijg.
A I c i b i a des.
Alles is klaar. Waarom weigert gij nog?
============================45
s
0 ~ rat e s.Omdat ik onrecht niet wil keeren met onrecht. Wij zifn anders dan zij I
A I c i b i ad e s.
Laat uw besluit niet onveranderlijk zl)n i luister toch naar rede I
S 0 c rat es.
Ik volg niet de redenen van anderen, maar wat de rede in mij nadrukkelijk gebiedt.
Geef u verder geen moeite. Ik waardeer uw vriendschap maar mijn besluit is onverwrikbaar
Zend de soldaten weg I
A I c i b i a des (lol Socrales).
Dan onderwerp ik mij i ik zal doen wat gij wilt.
(Alcibiades sleekl hel zwaard in de seheede, Lysander doel dil ook).
(Alcibiades in zieh zelf)·
Maar het plan blijft voor later.
Ly sa n de r.
Heer strateeg, zullen WI) beginnen 1
A I c i b i a des.
Het ergste moeten wij doen i dat is: niets doen.
Socrates wil geen ingrijpen van het leger . . dat komt later. . . . .
Verzoek den hopman in te laten rukken.
(L:ysander af, XanJhippe. Sophroniscus, Men exen us gevolgd door Melilla en Eunousia op door de achterdeur; Marika~ op door de zijdeur).
46==============================
50 cr a t es.
Vaarwel lieve Xanthippe, vaarwel dierbare kinderen. Eens zie ik u weer.
(hij omarmt Xanthippe. Sophroniscu$ en Menexenus).
Nu ga ik Himera vaarwel zeggen.
(Socrates af door de achterdeur. Lysander op door de zijdeur).
L y s a n der (tot Alcibiades).
Heer strateeg, uw bevelen zijn uitgevoerd.
(Socra/es op door de achterdeur).
5
0 c rat e s (/ot Xanthippe).De beklemming is geweken. Zij gaat genezen.
(tol Alcibiades. Plato. Xenophon en Chaerephon).
Vaarwel lieve vrienden.
A 1 c i b i a des, P I a t 0 , X e nop h 0 n en C h a e r e-p h 0 n (allen tot Socrates).
Wij gaan met u.
(Marikas. Eunousia en Melitta buigen zich Voor Socrates neer).
S 0 c rat e s (tot Melitta. Marikas en Eunousia).
Vaarwel, blijft uwe goede diensten aan mijn gezin wijden.
(tot Xanthippe. haar een geldbeurs overreikend)
Verdeel dit onder het personeel, want het begroetings-feest van heden gaat niet door.
(Lysandcr komt naderbij).
Lys a nd e r.
o
Socrates, mocht ik nog eens voor u strijden I S 0 c rat e s.Vaarwel, Lysander I Wees hevig m den oorlog en blijf krachtig in den vrede.
===============================47
A I c i b i ad e s (in zich zelf)·
0, voorvader Clisthenes, zoover IS het met uw Raad van Vijfhonderd gekomen.
De gedachte aan die mannen walgt mij. Morgen vertrek ik naar Sparta.
(Socra/es en de deurwaarder, vervolgens Alcibiades, Xenophon, Plato. Chaerephon. daarachter Lysander. dan Marikas, af door de zijdeur. Eunousia af door de achterdeur).
Xa n th i p p e.
Nu zal de godsspraak, m vervulling gaan. 0 Socrates, o Socrates I
(Zij gaal op een rus/bank zitlen. Daarna staat 1:e op en gaal langzaam de achterdeur uit. Simmias kom/ op van rechts.)
Sim m i a s (in zich zelf).
Ik ben haastig ontboden, maar niet haastig gekomen;
daarvoor heb ik het te druk.
Er zijn twee soorten patienten die geen haast verdienen: Die geen zweem van ziekte hebben, en die stervend zIJn.
De eersten genezen van zelf, en de anderen sterven vanzelf.
B
handeling is dus voor hen niet noodig, en dus nog veel minder: spoedige behandeling - tenzij . . . maar Aan-thippe i een slechte betaalster IKlaarblijkelijk hebben we hier een gev. I van hopelooze ziekte. Ik dacht, dat het kind al lang gestorven zou zIJn.
Mei i tt a.
Mijn meester s v~rwachtte u reeds lang. Maar Himera slaapt nu rustig.
Wilt gij h t kindje zien?
Si m m i as.
Ik heb mijn dragers tot spoed aangemaand, maar (hij hàalt een boekje Voor den dag) . . . ik heb. behalve het dochtertje van Xanthippe nog vijftien zware zieken te behandelen, waarvan twee levensgevaarlijk . . , en, dan staan er voor deze week vijf bevallingen genoteerd.
Ik spreek nu nog niet van al mijn andere patienten (hij tuurt nu en dan op het bo kje dat hij heeft opengeslagen) Was het vervoer gemakkelijker. dan zou ik tweemaal zooveel patienten kunnen aannemen.
De afstanden zijn groot te Athene 1 MeI i t t a.
Of ge zoudt uw patienten tweemaal zoo vlug kunnen helpen, zonder er zooveel aan te nemen.
Er zijn vele dokters te Athene' Sim m i a s.
Ja, ik verg te veel van miJn krachten; ik offer mIJ wel wat op.
Maar laat mij nu het zieke kindje zien'
(Simmias af door de achterdeur, Me/Wa \ olgt langzaam en blijJt bij de achterdeur wach/en. Kort daarop kom/ Simmias weer op).
MeI i t ta.
Wat zegt ge van de zieke!
Sim m ia s.
Mijn kruiden hebben genezing gebracht De pols is goed, Laat haar slapen 1
Als er iets verontrustends mocht zijn. kom mij dan roep n, en ik ben dadelijk hier.
(Simm;as af door de zijdeur; Melilta af 'door de achterdeur)
============================49
VIJFDE BEDRIJF.
(Alcibiades kom/ haastig op \lan rechts).
A I c i b i a des (in zich zelf)
Zulk een beschuldigde zag ik nimmer!
Hij verdedigt zich niet, maar legt zijn zaak in alle kalmte uit.
Hij doet geen moeite de rechters van zijn onschuld te overtuigen.
Hij verlangt dat ze hem vrijelijk zullen berechten.
Hij staat daar rustig als een God boven dood en eer verheven.
Maar de Raad van Vijfhonderd zal hem veroordeelen;
want het volk wil niet die houding van een be chuldigde.
In veler oogen zag ik toom, en ik zag het fronsen der wenkbrauwen.
Het volk wil gevleid worden.
Het kan geen recht doen hem. die het trotseert.
Het eischt betoon van eerbied ter bedekking dat het geenszins eerbiedwaardig is.
Het eischt dat een beschuldigde zich aanstelIe als een slaaf. opdat het de eigen slaafs hheid vergete!
Maar nog één midd I is er! Xanthippe, wat Socrates niet kan, kunt gij, moet gij! Anders is alles verloren.
(Xan/hippe komt op door de achterdeur).
X a n th i p p e.
Wat voor tijding?
Alcibiades
Ik kom van de vergadering waar uw man terechtstaat.
Hij spreekt rustig, de held, maar doet geen moeite: op
50============================
en zijn aanhang hun verderfelijken invloed zooveel mogelijk doen gelden. ten volle goedgekeurd en toegejuicht.Begeef u dadelijk met uw kinderen naar de
Iedere Atheensche vrouw, iedere man zal begrijpen, dat ge Socrates te hûlpe komt, nu de dood boven hem heeft voortdurende verpleging noodig.
A I c i b i ad e s. worden vermeden dat uw tusschenkomst door politieke personen zou bewerkt zijn. het openbaar te verschijnen!
Zijt ge beschaamd om door duizend oogen te worden
52 ========================================
Haast u I laat uw kinderen halen. ga snel!
Dadelijk zal men het vonnis vellen.
Xa n thippe.
o
kon ik gaan . . . . ik mag niet. ik kan niet!A I c i b i a des.
Ga snel Xanthippe. ik blijf bij het kind I Xan thi pp e.
Vraag slecht eén dag uitstel van behandeling. dan kom ik morgen.
A I c i b i a des.
Het verzoek om uitstel is reeds geweigerd. De pleidooien zijn begvnnen. Er moet nu gehandeld worden!
X a n t hip p e (bij zich zelf).
Het leven van Socrales in mijn te zwakke handen.
(lol A lcibiades).