HOOFDSTUK 5: Resultaten en Analyse
5.4 NEDERLANDSE VEILIGHEID
Alle respondenten in dit onderzoek gaven aan dat stabiliteit een factor is die van belang is voor de veiligheid van Nederland. Zoals eerder aangegeven kan veiligheid beschouwd worden vanuit verschillende niveaus. Werkgelegenheid in de mijnen van Oost-Congo houdt de lokale economie draaiende en dit heeft invloed op de stabiliteit van de regio en het land. Een stabiele regio is weer goed voor de Nederlandse veiligheid.
Het Conflictvrije Tin Initiatief snijdt de verbinding door tussen grondstoffen en het financieren van conflict. Het niet financieren van warlords kan de regio stabiliseren. Zo noemde één van de respondenten “Het Conflictvrije Tin Initiatief draagt mogelijk bij aan het verbeteren van de veiligheid door een vredeseconomie te bevorderen in plaats van een oorlogseconomie. Mijnwerkers en bevolking profiteren daarvan en zijn waarschijnlijk minder geneigd de wapens op te pakken”. Daarbij zijn bestuursloze regio's vaak de bron van conflict, milities, grensoverschrijdende criminaliteit, regionale instabiliteit, wapenhandel, drugshandel etc. Hoewel het verband tussen wat de milities doen in Oost DRC en de veiligheid van Nederland en Europa “indirect en zwak” is. Een andere respondent voegde daaraan toe: “In brede zin is er altijd een verband tussen de milities in Oost DRC
en veiligheid van Nederland en Europa omdat instabiliteit een uitwaaierend negatief effect heeft. Dit is echter erg indirect omdat het Grote Meren conflict niet direct tot grote vluchtelingenstromen of georganiseerde criminaliteit richting Europa leidt.”
5.5 DO GOOD
Mensenrechten beschermen, armoedebestrijding en werkverschaffing voor lokale mijnwerkers na de de facto embargo als gevolg van de Dodd-Frank Act werden door alle respondenten genoemd als belang achter het Conflictvrij Tin Initiatief.
Een van de respondenten legde uit dat ontwikkelingshulp in de meest pure vorm bedoeld is voor een bijdrage aan een betere wereld. Er is nu een hoop vervuiling met eigenbelangen. Wellicht kan Wat de wereld verdient13 als groot keerpunt worden beschouwd, hoewel de beweging al eerder
gaande was. Het is nieuw dat één minister en handel en ontwikkelingssamenwerking in de portefeuille heeft. Dat neemt niet weg dat er nog pure ontwikkelingssamenwerkingsprojecten bestaan, zoals het bevorderen van vrouwenrechten in Tsjaad. Daar heeft Nederland geen (geopolitiek) belang bij. Er zijn ook pure handelsmissies. “Het Conflictvrije Tin Initiatief zit in een grijs gebied tussen die twee.”
Het Conflictvrije Tin Initiatief kan gezien worden als ontwikkelingssamenwerking op het gebied van transparantie. “Ontwikkelingssamenwerking op het gebied van goed bestuur, transparantie en duurzaam gebruik van ruimte kan er aan bijdragen dat de opbrengsten van grondstoffenexport ten goede komen aan de duurzame ontwikkeling van het land” (Grondstoffennotitie, pagina 13).
Het CFTI heeft ook gunstige werking op de arbeidsomstandigheden in de mijn zelf: “De impact loopt door. Een mooi voorbeeld is dat mijnwerkers in Congo voorheen op blote voeten werkten en inmiddels op laarzen.” Dit beeld wordt bevestigd door een intern document van BZ (BZ 2014: E)14
waarin staat dat de situatie rond de mijnen substantieel is veranderd. Toen het project begon was de werkloosheid hoog. Ook is het inkomen van de mijnwerkers verdubbeld van 2 Amerikaanse dollar per
13 Wat de Wereld Verdient is de agenda voor hulp, handel en investeringen. Het is de nota die de inzet schetst voor deze kabinetsperiode op de terreinen van handel en investeringen, armoedebestrijding en de
toenemende raakvlakken daartussen. Beschikbaar via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en- publicaties/notas/2013/04/05/wat-de-wereld-verdient-een-nieuwe-agenda-voor-hulp-handel-en- investeringen.html
14 Kijk voor meer informatie in het IPIS rapport (2013) 'Conflict Minerals Initiatives in DR Congo: Perceptions of Local Mining Communities'
kilo naar 4 tot 6 dollar per kilo afhankelijk van de wereldprijs voor tin en de kwaliteit. Doordat er meer geld de regio invloeit zijn er netwerken van vrouwen ontstaan die winkeltjes en restaurantjes beginnen in het gebied om hun families te onderhouden. Verder zijn de werkomstandigheden en veiligheidssituatie rond de mijnen verbeterd. Lokale coöperaties hebben uitrusting aangeschaft zoals helmen, laarzen en waterpompen voor de mijnwerkers en hebben de mijnen gestabiliseerd met houten palen om ongelukken te voorkomen. Een interessant bijeffect van het project is dat de sector is geformaliseerd. De transparantie zorgt ervoor dat de Congolese overheid belasting kan heffen.
Daarnaast heeft het Conflictvrije Tin Initiatief ook politieke en symbolische relevantie. Symbolische relevantie omdat het Conflictvrije Tin Initiatief een voorbeeld is van hoe het kan werken. “Deze pilot laat zien dat het kan en er worden nu meer vergelijkbare initiatieven ontwikkeld in Oost DRC.” Een politieke relevantie omdat het CFTI laat zien dat wet- en regelgeving niet alles oplost. De effecten van de Dodd-Frank Act waren een de facto embargo. Het Conflictvrije Tin Initiatief is een manier om te laten zien dat grondstoffen uit het Grote Merengebied gewonnen kunnen worden onder de Dodd- Frank Act en heeft als voorbeeld gediend voor Europese wet- en regelgeving. “Nederland laat in EU verband zien dat conflictmineralen wetgeving getarget moet zijn en dat pilots kunnen werken als alternatief voor wetgeving. De EU heeft de lessen geleerd van deze pilot overgenomen in EU wetgeving” wist een respondent te vertellen. De Dodd-Frank Act is gericht op incidenten, Europese wetgeving niet, en kan zodoende het proces in beweging zetten.
Tot slot noemde meerdere respondenten dat Nederland in de grondwet verankerd heeft een bijdrage te leveren aan internationale rechtsorde en stabiliteit15. “De regering heeft tot taak de
ontwikkeling van de internationale rechtsorde te bevorderen” (Grondwet 2008: artikel 90).Actie is in het Grote Merengebied dus ook in het licht van de grondwet nodig.
5.6 CONCLUSIE
15 Grondwet (2008) artikel 90: Internationale rechtsorde. Nederland vindt het belangrijk dat alle landen en alle mensen in vrede en veiligheid kunnen leven. De regering moet daarom proberen oorlogen te voorkomen. En als er oorlogen zijn, moet de regering proberen de vrede en veiligheid te herstellen. Nederland doet dit niet alleen door ons leger te sturen naar gebieden waar oorlog is of dreigt. Nederland doet dit ook door ontwikkelingshulp te geven en de mensenrechten te beschermen. Denk hierbij aan: de vreedzame beslechting van internationale geschillen, het waarborgen van mensenrechten, goede verhoudingen met andere staten, goede internationale wetgeving en naleving daarvan en duurzame internationale vrede en veiligheid. beschikbaar via:
In dit hoofdstuk is naar voren gekomen welke Nederlandse belangen er volgens medewerkers van het grondstoffendossier gediend worden door het Conflictvrije Tin Initiatief. Economische belangen worden behartigd de tin wordt immers geëxploiteerd en internationale relaties onderhouden die markttoegang bevorderen. Er was een directe vraag van het bedrijfsleven om kwaliteitstin. Er wordt mede tin gewonnen in de DRC om geen bronnen voor de toekomst uit te sluiten. Al deze zaken zijn gericht op voorzieningszekerheid. Veiligheidsaspecten zijn voornamelijk gericht op het stabiliseren van de regio. Naast de twee elementen die eigenbelang dienen kwam echter ook een altruïstisch element naar voren als belang achter het Conflictvrije Tin Initiatief. Mensenrechten beschermen, armoedebestrijding, werkverschaffing en werkomstandigheden van mijnwerkers verbeteren.