“Onderontwikkeld burgerschap en gebrekkig verantwoordelijkheidsgevoel; de
neiging voor jezelf en de jouwen (svoi) het onderste uit de kan te slepen; vrijheid zien als het dictatoriale recht volstrekt je eigen gang te gaan; een compromisloze en mateloze cultuur. Daar staan veel fijne eigenschappen tegenover, die zich open-baren wanneer je ze beter kent. Maar alle begrip als je in de tussentijd een Rusvrij hotel boekt.”88 (Coen van Zwol, journalist van het NRC Handelsblad en voormalig correspondent in Moskou, over wat je kunt verwachten van Russen op vakantie)
Discussies op het internet geven aan dat de Russische vakantiegangers alles behalve populair zijn bij de Nederlandse toerist. Ze worden als ongemanierd, vrouwonvriendelijk, asociaal, arrogant en als ‘altijd dronken’ bestempeld. A. Thijssen van Annasol Vliegvakanties vertelt in een interview met De Telegraaf: “Russen hebben op vakantie een hele andere mentaliteit dan Nederlanders. Wij
passen ons aan en zijn vriendelijk tegen het personeel, Russen hebben een attitude. Zij doen alsof het hotel van hen is en zijn vaak erg onvriendelijk tegen het personeel en andere gasten.” Algemeen directeur Atilay Uslu van ‘Turkijespecialist’ Corendon zegt dat de organisatie aanzienlijk minder klachten ontvangt over bijvoorbeeld Polen en Roemenen, dan over Russen.89 Opvallend was ook, dat wanneer ik willekeurige Nederlanders tijdens mijn onderzoek vroeg naar hun vakantie-ervaringen in Turkije of Egypte, ze het al snel hadden over ‘die irritante Russen’.
Een van deze Nederlanders is Vanne Hartjes. Deze Groningse studente vertelde mij dat ze geschokt was over het grote aantal Russen dat ze tegenkwam tijdens haar rondreis door Egypte in oktober 2007. Met name het gebrek aan respect voor de lokale cultuur en normen vielen haar op. “Bij de piramiden liepen de mannen gewoon met ontblote bovenlichamen en de vrouwen in kleine
topjes en korte rokjes. Op het strand droegen ze laarzen en bikini. Zelfs forse vrouwen liepen rond in stringbikini’s.” Vanne is niet de enige die dit ‘gebrek aan aanpassingsvermogen’ opgevallen is.90 Ook Bora Orgen, Assistant General Manager van het Limak Limra Hotel vertelde hoe Nederlandse gasten verontwaardigd zijn wanneer Russische vrouwen gewoon topless en in stringbikini naar de bar komen.91
88
Coen van Zwol, ‘Russische badgasten’, NRC Handelsblad, <http://weblogs.nrc.nl/weblog/moskou/> (02-04-2006; raadpleegdatum 03-09-2007) 1.
89
‘Turkijegangers willen Rus-vrije vakantie’, De Telegraaf Reiskrant, <www.reiskrant.nl/reiskrant/reisnieuws/28287901/Turkije-gangers_willen_Rus-vrije_vakantie.html> (09-11-2005; raadpleegdatum 23-08-2007) 1.
90 Interview met Vanne Hartjes, Groningen, 6 december 2007.
Onbeschoft gedrag
Een van de grootste en meest voorkomende ergernissen onder de onderzoeksgroep lijkt het buffetgedrag van de Russen te zijn. Ik heb gedurende mijn onderzoek geen enkele persoon gesproken die niet van het afwijkende tafelgedrag van de Rus op vakantie op de hoogte was. Sterker nog, in de meeste gevallen was het het eerste wat mensen opnoemden wanneer je ze naar hun ervaring met Russische gasten vroeg. In box 1 staan een aantal opvallende citaten van Nederlanders over Russen opgetekend.
Box 1. Citaten over Russen van www.vakantiereiswijzer.nl
“Personeel is vriendelijk als ze weten dat je geen rus bent! Maar over het algemeen hebben wij geen hinder ondervonden van de russen. Wel reserveren ze ligbedden bij het zwembad en komen vervolgens de hele dag niet ... alleen rond 4 uur om de handdoek op te halen!”
Sjaklien en Marco - Ozkaymak Kemer Marina, 27-09-2007
“De russen zitten jammer genoeg overal maar daar kan niemand wat aan doen.”
Fam Liefsoens - Hotel Greenwood Resort, 21-9-2006
“En wat vooral heel negatief was, was de zeer talrijke aanwezigheid van Russische gasten: zij hebben echt voor niets of niemand respect en denken dat ze alles mogen; eten nemen in
overvloed en het niet opeten, luidruchtig zowel overdag, 's avonds als 's nachts (we hebben naast hen gelogeerd vandaar!) Mochten de Russen wegblijven, zouden er meer Nederlanders & Belgen hun verblijf in Greenwood boeken zeker en vast!” Joke, Greenwood Resort, 20-07-2006
“Het blijft vechten om iets te krijgen met deze a-sociale Oostblokkers. Ik ga hier nooit meer heen! En dit wordt steeds erger overal, er gaat op deze manier geen West-Europeaan meer naar Turkije.” Hannelore - Rose Residence Beach, 2-7-2005
“Goed eten; alleen veel brutale russen dus af en toe je ellebogen gebruiken.” Berend - Rose Residence Beach, 9-7-2004
“.. en dan nog maar te zwijgen over al die RUSSEN. Wat een vies arrogant vervelend volk is dit zeg. Zij denken dat ze baas zijn in het hotel, worden wel bediend en blaffen het personeel nog af ook. Plunderen heel het buffet en laten meer dan de helft nog liggen ook. Het personeel is er gewoon bang van. Als dit zo door gaat komen er binnen enkele jaren geen europeanen meer naar Turkije!!!!” Jan & Sindy - The Maxim Resort, 18-10-2007
Nederlanders zijn over het algemeen van mening dat Russen erg onbeschoft zijn. Een man op vliegveld Schiphol die al vaker naar Turkije was geweest, gaf een voorbeeld. Hij had eens in een all-inclusive hotel vier bier en drie wijn besteld aan de bar, toen een Rus het zonder pardon onder zijn neus vandaan griste. Op ‘hé’ reageerde de Rus niet. De man was daarnaast van mening dat deze arrogantie vooral ook richting het personeel werd geuit. “Maar verder heb je er weinig last van.”92 Ursula en Kelly, twee Nederlandse jonge vrouwen die in het Limak Limra Hotel verbleven, beaamden dit. “Ze zijn asociaal, kafferen iedereen uit en ze provoceren anderen met hun
lichaamshouding en blikken. De meesten gunnen je ook geen blik waardig.” Daarentegen, “Ze
kunnen ook heel vrolijk zijn. Met sommigen, die wel de moeite nemen om Engels te spreken, kun je erg lachen.” In juni dit jaar waren Kelly en Ursula ook op vakantie in het Limak Limra Hotel. “Er
was toen een tuinfeest in het hotel met buiten een buffet en een schaap aan het spit. Een Rus nam bijna het hele schaap mee, waardoor er niets over was voor de andere gasten.” 93 Een zin die ik van meerdere Nederlanders heb gehoord is: “De nouveau riches denkt dat ze zich alles mogen
permitteren. Dat maakt ze onuitstaanbaar.”
Op het Volkskrantblog trekt een zekere C.K., achttien jaar en uit Eemnes, wel erg harde conclusies uit haar observaties op vakantie in Turkije. De Russische vrouwen zouden volgens haar uitgemergeld of moddervet zijn, zonder een tussenweg. Jong en oud lijken Paris Hilton als stijlicoon te beschouwen, hetgeen op te maken zou zijn uit hun stringbikini’s en twaalf centimeter hoge stiletto’s. En mocht je hun pad kruisen, dan is er grote kans dat ze tegen je opbotsen en je een hatelijke blik toewerpen, want Russische vrouwen, zo zegt C.K., weigeren een millimeter van hun pad te wijken. De Russische man is daarnaast altijd op de versiertoer en Russische kinderen rennen met hoge snelheden door het restaurant. Schaamte, voor wanneer ze iets omgooien, kennen ze niet. Ten slotte is de Rus volgens C.K. grof tegen het personeel, vult hij zijn tafel met talloze soorten voedsel en eet slechts een klein deel ervan op en is het woord ‘alsjeblieft’ ver te zoeken.94 Weinig goeds aldus deze jonge observator.
Ergernis
Dit soort ervaringen staan op meerdere toerismeforums vermeld. Mensen waarschuwen elkaar voor de Russen op vakantie. Uit onderzoek in opdracht van een aantal reisorganisaties is gebleken dat maar liefst 16% van de Nederlanders die afgelopen jaar niet meer naar Turkije op vakantie ging, dit heeft besloten vanwege de Russen.95 Uit mijn eigen analyse van ruim 800 Nederlandse evaluaties
92 Interview met echtpaar op Schiphol, 20 november 2007.
93
Interview met Ursula en Kelly, Limak Limra Hotel , 25 november 2007.
94 ‘Reisverslag van een Ordinaire Vakantie – deel 2: Conclusie observatie Russen’, De Volkskrant, Volkskrantblog, <www.volkskrantblog.nl/bericht/140137> (09-07-2007; raadpleegdatum 23-08-2007) 1.
95 Dit onderzoek is uitgevoerd door studenten in opdracht van een aantal reissites. Patrick van Zundert, ‘Verschillende oorzaken daling toerisme Turkije’, <http://vakantie.paginablog.nl/vakantie/2006/03/verschillende_oorzaken_daling.html> (28-03-2006; raadpleegdatum 23-08-2007) 1.
van vakanties in Turkije bleek dat in 38,6% van de evaluaties iets vermeld stond over Russen.96 In 250 van de gevallen (80,6% van het totaal) was dit in negatief opzicht.97 In minder dan 20% van deze gevallen (slechts 60 keer) betrof dit positief commentaar. Wanneer mensen wel positief waren over de Russen, dan was dit voornamelijk aldaar de Russen wel aanwezig waren, maar dat er geen last van werd ondervonden. Slechts één keer schreef iemand dat hij een aardige Rus had ontmoet, die ook nog eens Engels sprak. Opvallend is ook dat slechts 55 evaluaties andere nationaliteiten noemden. Wanneer dit op een positieve manier was, betrof het grotendeels landgenoten. Negatief commentaar (33 keer) betrof met name Turken en Israëliërs. Uit deze analyse blijkt wederom dat ‘de mythe van de Russische toerist’ onder Nederlanders erg sterk is. Het feit dat men in de evaluaties toch Russen noemt, terwijl er geen overlast van is ondervonden benadrukt dit.
Het Nederlandse stel Frans en Cynthia komt al bijna tien jaar in Turkije. Ze vertelden dat een aantal jaren geleden zelfs een boycot heeft plaatsgevonden onder de westerse toeristen van een aantal hotels in het gebied rondom Antalya. Deze hotels, waar eerder hoofdzakelijk Nederlandse en Duitse toeristen verbleven, ontvingen steeds meer Russische gasten. De Europese gasten begonnen hierover te klagen en dreigden weg te blijven, met als resultaat dat deze hotels nu vrijwel Rus-vrij zijn geworden. 98
Wintersport
Problemen met Russische toeristen komen volgens Cynthia niet alleen in Turkije voor. Op wintersport in de Franse Alpen vormen Russen de laatste jaren ook steeds meer problemen doordat zij skileraren voor hele dagen inhuren. Gevolg is dat mensen die al jaren het gebied bezoeken misgrijpen en daaropvolgende jaren wegblijven. “De sfeer veranderde hierdoor met als gevolg dat
sommige hotels Russen sindsdien zijn gaan weigeren”. 99 Ook in Oostenrijk is het aantal Russische toeristen sinds 2003 enorm gegroeid.100 Niet iedereen staat hier positief tegenover. De directeur van Kitzbühels Bureau voor Toerisme deed afgelopen februari een oproep om hotels te verplichten maximaal tien procent aan Russische gasten te accepteren. Dit veroorzaakte flinke ophef onder sommige lokale hoteliers die juist erg tevreden waren met de inkomsten die de Russische gasten hen opleverden.101
96 Evaluaties van de website www.vakantiereiswijzer.nl. In tabel 6 op pagina 43 van deze scriptie staan de resultaten schematisch weergegeven.
97 Bij het interpreteren van deze cijfers dient in acht te worden genomen dat het evaluaties van hoog en laagseizoen betrof. Aangezien er in het laagseizoen veel minder Russen in Turkije zijn, zouden de daadwerkelijke getallen nog hoger uit kunnen vallen.
98 Onder andere de hotels Kiris Alinda (van de AKA groep), Le Jardin en Antendon (in Delbibi). Interview met Frans en Cynthia, Limak Limra Hotel, 22 november 2007.
99 Interview met Frans en Cynthia, Limak Limra Hotel, 22 november 2007.
100
Volgens cijfers van het Oostenrijks Nationaal bureau van de Statistiek waren er in 2004 nog maar 1.916 Russische overnachtingen in het land, hetgeen in 2005 steeg naar 166.878 overnachtingen. In 2007 was dit getal gestegen tot 235.200 overnachtingen, bijna 40% hoger dan het aantal overnachtingen in het jaar daarvoor. Official statistics van het Austrian National Statistical Office <http://tourmis.wu.edu/cgi-bin/tmintro.pl> (raadpleegdatum 11-02-2008) 1.
101 ‘Russen verpesten vakantie’, Algemeen Dagblad, <www.ad.nl/buitenland/article1076053.ece> (09-02-2007; raadpleegdatum 17-08-2007) 1.
In Nederlandse kranten verschenen artikelen met opschriften als: ‘Russische ski-proleten wekken weerzin’ en ‘Russen verpesten vakantie’.102 Hubert Koll, ski- en snowboardverhuurder in de Oostenrijkse wintersportplaats Sölden heeft hierover te zeggen: “Het zijn echt andere mensen,
hoor. Ze komen ergens binnen met een stapeltje biljetten van tweehonderd euro in de hand en denken dan dat alles zo te valt regelen als zij het willen. En dat kan natuurlijk niet.” Verder zegt hij over hun manieren: “Het beste is niet goed genoeg, als ze een restaurant binnenkomen en jij zit
daar toevallig net te eten, dan geven ze de waard vijfhonderd euro om jou eruit te zetten. Want ze willen graag onder elkaar eten, zonder andere mensen erbij.” 103