Nederland behoudt exportpositie in wereld

Ook in 2017 is Nederland de op één na grootste landbouwexporteur van de wereld. De Verenigde Staten blijven tevens de nummer 1. Duitsland, Brazilië en China vullen de top vijf van belangrijkste exportlanden op landbouwgebied in 2017 aan.

De omvang van de wereldmarkt voor landbouwgoederen is in 2017, volgens de meest recente cijfers uit de UN Comtrade-database, geraamd op 1.647 miljard dollar. Dit is 7% hoger dan een jaar geleden, toen het niveau ongeveer 1.537 miljard dollar bedroeg. Zoals bij de UN Comtrade-database

gebruikelijk is, zijn er niet voor elk land elk jaar data beschikbaar, omdat landen soms geen data aanleveren. Ook in 2017 was dit het geval. Voor alle landen waarvan cijfers ontbraken, is een aanname gemaakt om tot deze totaal schatting te komen (zie verder de dataverantwoording).

De Verenigde Staten exporteerden in 2017 voor ongeveer 163 miljard dollar aan landbouwgoederen. Dit is zo’n 10% van de wereldhandel in landbouwgoederen. Nederland is met 101 miljard dollar op afstand nummer twee. Daarna volgen dus Duitsland (94 miljard), Brazilië (83 miljard) en China (77 miljard). De top vijf is de laatste drie jaar niet veranderd. Alleen wisselden Brazilië en China in 2016 van positie, vooral door de toen tegenvallende prijzen voor oliezaden, die vooral door Brazilië worden geëxporteerd. Inmiddels is deze rangorde hersteld.

Een opvallend verschil tussen de landen is dat in deze top vijf Brazilië en Nederland netto-exporteurs zijn, terwijl de Verenigde Staten, Duitsland en vooral China meer importeren dan exporteren. Brazilië is zelfs de grootste netto-exporteur op landbouwgebied in de wereld, gevolgd door Argentinië en als derde Nederland. Thailand en Indonesië vullen deze top vijf van netto-exporteurs aan. China is juist de grootste netto-importeur van de wereld voor landbouwgoederen, gevolgd door Japan en het Verenigd Koninkrijk. Zuid-Korea, Hongkong en Saoedi-Arabië (schatting) liggen dicht bij elkaar als het om plek 5 gaat.

De exportwaarde groeide tussen 2016 en 2017 bij alle landen uit de top vijf, maar de exportwaarde van Brazilië groeide het sterkst, namelijk met 14%. Ook in absolute zin was de groei in de top vijf voor dat land het grootst, gevolgd door Nederland (8%). De groeipercentages van de VS en China lagen dicht bij elkaar (beide 3%). De groei van Duitsland bedroeg 6%. Maar in alle landen steeg ook de importwaarde. Vooral China had behoefte aan een grotere landbouwimport (+15%). De

Nederlandse import steeg ook sterk, namelijk met 10%. De groei van de Verenigde Staten (6%) en Duitsland (7%) lag dicht bij elkaar, terwijl de import van landbouwgoederen door Brazilië slechts een bescheiden groei kende van 3%.

Belangrijke exportmarkten voor de Verenigde Staten zijn Canada, China, Mexico, Japan en Zuid- Korea. Ongeveer 17% van de exportwaarde van de Verenigde Staten gaat naar Canada. Dit aandeel is de laatste drie jaar licht dalend. In 2017 nam ook het aandeel van de export naar China af. Naar dit land werd vanuit de VS ook in absolute zin en als enige uit de top vijf minder geëxporteerd dan in

2016. Of deze daling structureel is, moet nog blijken. De aandelen van Mexico, Japan en Zuid-Korea blijven min of meer stabiel. Samen is de top vijf van landen waar de VS naar exporteert goed voor 57% van de totale exportwaarde van de Verenigde Staten. De VS exporteren vooral oliezaden, granen, vlees en fruit. Met name de exportwaarde van vlees steeg, maar die van oliezaden daalde in 2016 en 2017.

De belangrijke exportmarkten voor Duitsland zijn Nederland (13%), Frankrijk (8%), Italië (8%), Oostenrijk (6%) en Polen (6%). Deze aandelen waren de laatste drie jaar redelijk stabiel. De

gezamenlijke top vijf waar Duitsland naar exporteert, is goed voor 41% van de totale landbouwexport. Dit is dus een stuk lager dan bij de Verenigde Staten en Nederland. Van de totale landbouwexport van Nederland gaat 60% naar de top vijf landen. Duitsland exporteert vooral zuivel, vlees, producten uit de meelindustrie en dranken.

Brazilië is voor de landbouwexport in grote mate afhankelijk van China. In 2017 was het aandeel dat China had in de totale landbouwexport van Brazilië 27%. Op afstand zijn het de VS, Nederland, Japan en Hongkong die de top vijf compleet maken. Hiermee is Brazilië wel een land dat samen met de VS sterk globaal georiënteerd is als het gaat om haar belangrijkste exportbestemmingen. Samen hebben deze 5 landen een exportaandeel van een kleine 43%. Met name oliezaden, vlees, suiker en

suikerwerk, diervoeders en koffie en thee worden door Brazilië geëxporteerd. Vooral van oliehoudende zaden, maar ook van vlees en suiker en suikerwerk, steeg de exportwaarde in 2016 en 2017.

China zet zijn landbouwgoederen vooral af naar omliggende landen. De belangrijkste handelspartner van China, als het om de export van landbouwgoederen gaat, is Japan. Ruim 13% van de export gaat naar dat land. Een bijna even groot aandeel gaat naar Hongkong en nog eens ruim 10% wordt afgezet in de Verenigde Staten. Zuid-Korea en Vietnam hebben beiden een aandeel van 6%. Thailand is het laatste land uit de top vijf, met een aandeel van 4%, en de export naar dit land neemt de laatste jaren wat af. De export van China naar Vietnam daarentegen stijgt gestaag. Samen zijn deze vijf landen in 2017 goed voor bijna 50% van de exportwaarde van landbouwgoederen uit China. China exporteert vooral veel vis en groente. Ook wordt veel vlees, vis en groente eerst verwerkt voordat het wordt geëxporteerd. Fruit staat ook in de top vijf van exportproducten. Vooral van verwerkte producten steeg de exportwaarde tussen 2016 en 2017.

Figuur 4.1 De vijf grootste landbouwexporteurs van de wereld (in miljard dollar). Bron: Comtrade, bewerking Wageningen Economic Research.

-100 -50 0 50 100 150 200 Verenigde Staten Nederland Duitsland Brazilië China miljard dollar

Export 2017 Export 2016 Import 2017