“Oudjes” in corona tijden
MODESTIE ET TOLÉRANCE
Par Alain Delcourt Plongé dans l’égoïsme jusqu’à outrance
Chétive apparence de l’homme d’aujourd’hui
Petit godiche sans importance Tu es si faible plein de mépris Toi qui n’aimais que les goguettes Les choses simples les vrais amis Ton beau costume la salopette Et dans les mains un simple outil Le monde devient bien goguenard
Sans vie, sans foi et sans raison Nous vivons tous comme des renards
Et nos tanières deviennent prisons Mais Dieu merci il y a l’espoir De transformer tous nos soucis Dans mon miroir je vois l’histoire
Le rêve étonné mais précis De belles paroles au grand discours
Je l’imagine révérencieux L’humanité sous d’autres jours Pour des lendemains plus heureux
Je ne connais que le pardon Sollicitude de mon prochain Je me permets un seul renom
Celui de cacher mon chagrin De ma douce mélancolie Il est un point fort important J’espère en toute sympathie Que vous me lirez bien souvent
De tolérance en modestie Sans prétention et très sincère Je crois en l’homme comme à l’hostie
Et je renonce aux joies précaires
Reizen
Reis naar Zuid-Afrika, de Regenboognatie (van 07 tot 24.10.2019)
Door Marie Claude Schmitz Vertaling : Martine Beydts De Republiek Zuid-Afrika, omgeven door de Indische Oceaan in het Oosten en de
Atlantische Oceaan in het Westen, strekt zich uit over 1.220 miljoen vierkante km en telt ongeveer 58 miljoen inwoners ( in 2018 bij benadering onderverdeeld in : 47 milj.
zwarten, 4,5 milj. blanken, 5 milj.
halfbloeden of kleurlingen, 1,5 milj.
inwoners van Indo-Aziatische oorsprong).
Pretoria, Kaapstad en Bloemfontein zijn respectievelijk de hoofdsteden van de bestuurlijke, wetgevende en rechterlijke macht.
Onze Zuid-Afrikaanse rondreis van niet minder dan 5300 km zal ons hoofdzakelijk naar het Oosten en het Zuiden brengen, langs zeven van de negen provincies : Gauteng (Johannesburg), Limpopo (Polokwane), Mpumalanga (Nelspruit), Vrijstaat (Bloemfontein), KwaZulu-Natal (Pietermaritzburg), Noordwest (Mahikeng), West-Kaap (Kaapstad), Oost-Kaap (Bhisho), Noord-Kaap (Kimberley). We zullen ook een bezoek brengen aan de koninkrijken Lesotho en Swaziland (Eswatini), enclaves op Zuid-Afrikaans grondgebied.
Dit reisverslag heeft uiteraard niet de pretentie een objectieve beschrijving te zijn van de huidige situatie in Zuid-Afrika, maar eenvoudigweg een weergave van hetgeen wij hebben ontdekt en ervaren. We nemen jullie mee, eerder volgens een thematische dan wel chronologische (zie het reisprogramma) logica, op een ontdekking van de inwoners, de fauna en flora, de gevarieerde landschappen en we maken een duik in de geschiedenis.
Na een lange nachtelijke vlucht, landen we op dinsdagmorgen 8 oktober in Johannesburg. Hier in het Zuidelijk
halfrond is het lente, maar hebben we geen tijdsverschil ! We worden opgewacht door onze lokale gids Cassi, van Portugese origine, die zich zal ontpoppen tot een welbespraakte en grappige gids, maar ook geregeld pessimistisch en ontgoocheld uit de hoek zal komen en daarbij ook een geweldig mondharmonicaspeler zal blijken te zijn. Hij zal onze lange trajecten opvrolijken met zijn belevenissen en anekdotes in het Afrikaans, niet altijd zo evident voor de niet-Nederlandstaligen, maar daar hebben we dan Giedo, onze Belgische gids voor – die tenslotte voorzitter is geweest van de Internationale Vereniging van de leraars Frans – die zijn best zal doen om te vertalen, samen te vatten en te nuanceren. We zullen ook de kans krijgen om de deskundigheid van Vanesse, de chauffeur (met Indische roots) van onze (grote) bus, te appreciëren.
We brengen geen bezoek aan Johannesburg, de financiële en commerciële hoofdstad. Cassi rechtvaardigt dit simpelweg: er is niet veel interessants of moois te zien, weinig veiligheid, veel illegalen, verloederde gebouwen, kraakpanden, ondernemingen die de stad verlaten ….
We rijden onmiddellijk richting Pretoria voor een bezoek aan het Voortrekkermonument.
Dit indrukwekkend monument, gelegen op een heuvel boven de stad, symbool van de Afrikaner identiteit, brengt hulde aan de exodus van de Boeren, die vanuit de Kaap vertrokken om zich in het binnenland te installeren tijdens de Grote Trek. Ten tijde van de constructie (tussen 1938 en 1949) spreidde dit monument duidelijk de superioriteit van de blanken tentoon ! De Boeren ondernamen de Grote Trek in 1836 omdat ze tegen de afschaffing van de slavernij waren die Groot-Brittannië in haar kolonies, doorvoerde. Ze waren van mening dat dit indruiste tegen het onderscheid van rassen en religie en zodoende ook tegen de goddelijke wet.
Vermits de Britse overheid weigerde om hun eigenheid, hun rechten te respecteren, voelden ze zich genoodzaakt te migreren naar het binnenland.
Het complex wordt omsloten door een ronde muur met daarop een bas-reliëf van 64 ossenwagens, die refereren naar een laager (een verdedigingscirkel) die de Boeren vormden, om zich te beschermen tegen de aanvallen van de Zoeloes.
Binnenin hebben we de indruk in een heiligdom terecht te komen. 27 marmeren bas-reliëfs met een lengte van 92 meter (het grootste intacte marmeren fries ter wereld), die het trieste epos van de Boeren voorstellen, omringen de grote zaal.
Eén van de bas-reliëfs illustreert de mislukking van het verdrag dat de wettelijke overdracht van Natal aan de kolonisten moest bezegelen : Piet Retief ( een van de leiders van de Boeren) en zijn metgezellen, waaronder vrouwen en kinderen, werden lafhartig vermoord in het dorp van Zoeloekoning Dingane. (NB. Naar Afrikaanse traditie behoort de grond iedereen toe : dit is een van de enorme culturele verschillen, die de quasi onmogelijkheid verklaren van de onderhandelingen tussen de Zwarten en de Blanken/Boeren, die de gronden wilden kopen).
Andere afbeeldingen illustreren het (over)leven van de Voortrekkers, de aankomst van Andries Pretorius
(commandant-generaal van de Boeren en leider van de Voortrekkers, die meer bepaald een belangrijke rol heeft gespeeld in de oprichting van de Zuid-Afrikaansche republiek Transvaal), de overwinning van de Slag bij Bloedrivier in 1838 (revanche van de Boeren op de Zoeloes), of nog de erkenning van de onafhankelijkheid van Transvaal door de Engelsen in 1852. In een crypte, de Hall of Heroes, ligt een granieten gedenkplaat ter ere van Piet Retief , die dankzij een opening in het dak iedere 16de december om 12 uur, dag van de overwinning op de Zoeloes, verlicht wordt door de zon. Op deze plaat is de volgende inscriptie te zien : Ons vir jou Suid Africa.
Het bezoek aan dit monument betekent voor ons een goede kennismaking met het onderwerp van onze rondreis, die ons naar talloze plekken zal brengen, in het spoor van de Hollandse en de Engelse kolonisten.
Pretoria (van Pretorius) was de hoofdstad van de Boerenrepubliek Transvaal ( hetgeen nu de huidige provincies Gauteng, Mpumalanga, Limpopo en Noordwest uitmaken).
Tweede etappe van deze eerste dag, het huis van Paul Kruger, president van (de Zuid-Afrikaansche republiek) Transvaal op het einde van de 19de eeuw, symbolisch figuur, die de Afrikaner identiteit belichaamde in de strijd tegen het Verenigd Koninkrijk. We treffen een gerestaureerd huis aan, zoals het was in de 19de eeuw, ingericht als museum waar verschillende objecten en persoonlijke documenten, zowel als documenten met betrekking tot de Boerenoorlog, tentoongesteld zijn. Zo ook, in de tuin, de treinwagon, waarin hij woonde tijdens zijn verplaatsingen.
Volgende stopplaats is op de heuvel waar zich de zeer mooie neoclassicistische Union Buildings bevinden, de zetel van het Parlement. Om een gebouw te tekenen, de uitstraling van de nieuwe Zuid-Afrikaanse Unie (1910) (naam die de vrede en het verbond tussen de Afrikaners en de Anglo- Afrikanen symboliseert) waardig, zou de architect (Baker) zich geïnspireerd hebben op de Acropolis van Athene. Het is hier dat Nelson Mandela, nadat hij tot president
verkozen werd van de Republiek, op 10 mei 1994 de verzamelde 45 regeringsleiders en een menigte van 100.000 mensen toesprak.
Lager gelegen, nodigt een mooi park uit tot een wandeling, met een prachtig uitzicht over Pretoria en zijn moderne gebouwen, gekleurd door het paars-blauw van de jacaranda’s.
Een enorm bronzen standbeeld van Nelson Mandela, 9 meter hoog en 4,5 ton zwaar, opent de armen ten teken van verzoening.
Indrukwekkend ! Het vervangt het standbeeld van J.B. Hertzog, voorzitter van de Nationale Partij, die de apartheid had ingevoerd in het begin van de 20ste eeuw.
Het werd ingehuldigd op 16 december 2013, daags na de begrafenis van de held van de strijd tegen de apartheid. Het is een sterk symbool, want deze datum valt samen met de verjaardag van de overwinning van de Slag bij Bloedrivier door de Voortrekkers. Deze verjaardag wordt de dag van de verzoening genoemd.
De geschiedenis van Zuid-Afrika is bewogen en niet altijd evident om te begrijpen. We komen er later op terug.
Laten we dit even vergeten en ons focussen op haar fauna.
Op de derde dag van onze reis, een memorabele safari in het beroemde Krugerpark ! We hebben afspraak met de Big Five (leeuw, neushoorn, luipaard, olifant en buffel). Deze benaming vindt zijn oorsprong in het jargon van de blanke jagers, die deze klassering hadden opgesteld in functie van de indrukwekkendste trofee, die ze meebrachten na een Afrikaanse safari. Het
gevaar dat de jacht op deze dieren inhield, speelde mee in die klassering !
Opstaan om 4 uur en vertrek uit het hotel om 5 uur ! We zijn allemaal zeer opgewonden ! We rijden het park binnen langs één van de 9 ingangen, die dit immense park van 20 000 km² tellen. Het wordt doorkruist door grote wegen en aardeweggetjes, waarvan we uiteraard maar een klein stukje in het Zuiden zullen kunnen ontdekken. De gidsen staan klaar bij hun 4X4 jeeps met de beschermzeilen omhoog. We verwachtten ons aan gidsen met de look van een avonturier : linnen hoed, hemd en broek in grof linnen, stoere bottines. Niks van dit alles : in plaats van de hoed, een wollen muts, handschoenen, de meesten met een dikke trui, een kuitbroek en sommigen met perfect gepoetste lederen stadsschoenen. Onder hen ook een vrouw, de enige die eruit ziet als een avonturierster !
Heel vlug zullen we echter het nut van de wollen muts en de handschoenen van de rangers inzien want, spijtig genoeg is de zon niet van de partij, maar wel de regen, de kou, inderdaad maar een kleine 14°C, en de wind. Zelfs bijwijlen enkele donderslagen en bliksemschichten, die de donkere hemel verlichten. Niet getreurd, gewapend met onze fototoestellen, camera’s, smartphones en verrekijkers, ingeduffeld in grote groene capes, met fleece gevoerd, ons verwarmend door onderling grappen te maken, trotseren we de weergoden, die die dag letterlijk samenspannen tegen ons.
Een uitgestrekte vlakte met struiken en bomen spreidt zich voor ons uit. We zien rap in dat we een beetje geluk zullen moeten hebben om dieren te spotten. Het is het einde van het droge seizoen, veel bomen en struiken zijn nog dor, sommige bomen zien er dood uit, zelfs verkoold, maar her en der komen er opnieuw tot leven en krijgen ze een frisgroen bladerdek.
We rijden langzaam voort, van de ene stop naar de volgende, we speuren de bush (savanne) af aan weerszijden van de weg, de ogen wijd opengesperd – voor zover dit mogelijk is, want de wind en de regen geselen ons aangezicht – turend naar de minste beweging. Niet gemakkelijk, maar we rekenen op het geoefende oog van onze gidsen ! We vreten kilometers gedurende lange minuten zonder ook maar iets te zien, maar dan vertraagt onze gids en legt de motor stil. Op enkele meters van de weg, staat een olifant enkele takken te verorberen : onze eerste Big Five ! Het landschap strekt zich verder uit voor onze ogen : struiken, verschroeide boomstammen met onwaarschijnlijke vormen, her en der enorme termietenheuvels ! Een beetje verder aan weerskanten van de weg, zien we een kudde zebra’s, gedeeltelijk verborgen tussen de struiken ! Niet gemakkelijk om een foto te nemen! Het scherp stellen gebeurt dikwijls op de takken ! Onze aanwezigheid schijnt hen niet zozeer te storen, maar ze zijn ondanks alles toch op hun hoede. Tot onze grote vreugde, wagen een aantal het soms om de weg over te steken, zelfs even te stoppen om gefotografeerd te worden. Onze rondrit geeft ons de gelegenheid om nog eens een kudde olifanten te zien, terwijl ze een heuvel afdalen. Vervolgens, na enkele lange minuten rondrijden zonder iets te zien, stoten we op een kudde zwarte buffels, die andere reus van de savanne en onze tweede Big Five van de dag.
Ze geven de indruk grote runderen te zijn, die rustig grazen met op hun rug een aantal ossenpikkers met rode bek. Een zoom op de grote kop van een stier, doet ons vlug beseffen dat we beter niet te dicht komen ! Zijn hoorns zijn indrukwekkend ! We nemen de tijd om ze goed te observeren tussen het hoge droge struikgewas, maar ten strengste verboden het voertuig te verlaten voor een selfie!
Een aantal kilometers verder verandert het landschap : sowieso meer reliëf met heuvels en grote rotsblokken. We zien niet ver van een hoop grote rotsen een 4X4 staan, de inzittenden met verrekijkers en fototoestellen in de aanslag. Ook wij speuren de omgeving af op zoek naar enige beweging. Onze derde Big Five komt op de proppen. Een katachtig silhouet tekent zich af, eerst nog vaag, daarna duidelijker : een leeuwin daalt behoedzaam van de rots af en verdwijnt ook even snel ! Onze vreugde is van korte duur ! Na een lunchpauze, waar we vooral de warme soep op prijs stellen, vervolgen we onze weg. Zeer vlug zien we een onmiskenbaar silhouet opduiken boven de kruin van een struik : een giraf schrijdt traag voort, elegant, bijna verfijnd, van boom tot boom, knabbelend aan jonge blaadjes; iets verder, tussen de hoge droge grassen, een kudde impala’s. Deze antilopen met een tenger silhouet en een roestbruine vacht, waarin achteraan drie zwarte strepen, worden fastfood (voor de leeuwen en de luipaarden) genoemd door onze gidsen.
We hebben iets meer geluk dan in de voormiddag, want we krijgen een kudde waterbokken te zien, enkele nyala’s, nog meer kudden zebra’s en impala’s en zelfs een krokodil ! We krijgen ook nog de kans om twee kudden olifanten van heel dichtbij
te zien. Inderdaad, op onze route, een aantal 4X4 wagens op een hoopje bijeen, een teken van dierlijke aanwezigheid : een ranger heeft een kudde olifanten gespot, die de heuvel afkomen richting onze weg.
We wachten geduldig terwijl we hun heupwiegende tred gadeslaan.
Het is een groep wijfjes met hun kleintjes (geen mannetje), die de weg oversteken netjes achter elkaar : de fototoestellen klikken erop los. De rij dikhuiden wordt gesloten door de matriarch die, juist voor ze overstak, een grote tak heeft afgebroken, die ze daarna aan de kant van de weg slingert. Een babyolifantje aarzelt om over te steken : onze aanwezigheid als een gevaar beschouwend, stapt de wijfjesolifant dreigend op één van onze 4X4’s af, de grote oren wapperend en zwaaiend met haar slurf. De ranger neemt de dreiging serieus en geeft gas om haar te doen schrikken. Gelukkig maar, de kleine achterblijver is ondertussen in de bush verdwenen en de matriarch, in haar grote zachtmoedigheid, laat ons achter met de schrik en verdwijnt op haar toer in de savanne om haar werk als bosmaaister voort te zetten.
En uiteindelijk zien we ook onze vierde Big Five : een neushoorn, een enkeling, grazend op de flanken van een heuvel. Nu en dan maakt onze gids er ons ook op attent dat we even omhoog moeten kijken.
Een prachtige geelsnaveltok maakt zijn veren schoon; vanachter een struik lijkt een vorkstaartscharrelaar ons te observeren;
op een hoge tak beschermt een hamerkop zijn indrukwekkend nest met zijn omvang;
een buizerd op een dode tak op zoek naar een prooi, zonder een klein groen aapje te vergeten!
Als men weet dat het Krugerpark niet minder dan 150 levende diersoorten in vrijheid telt, kunnen we onze buit eerder als mager beschouwen. “Veel te koud om buiten te komen” zegt een van onze vrienden. Maar niettemin hebben we drie van de Big Five kunnen bewonderen en een glimp opgevangen van een vierde ! Misschien hebben we meer geluk tijdens een, korter, bezoek op de 6de dag in het
natuurreservaat van Hluhluwe (uitspreken als Schloeschloewe ….)
En dat hebben we inderdaad gehad ! Niettegenstaande het feit dat de chauffeur van een van onze groepen blijkbaar het gebruik van de versnellingsbak van zijn jeep niet kende, waardoor die een vreselijk onrustwekkend geluid uitstootte. Een van onze vrienden opperde de hypothese dat dit kwam uit schrik voor de wilde dieren en zijn hoop om op die manier er zo min mogelijk tegen te komen ……Desondanks staat, slechts na enkele meters voorbij de ingang van dit natuurreservaat, een wrattenzwijn ons wantrouwig aan te kijken.
We zullen er nog te zien krijgen, die zich nog schuwer zullen gedragen. Zoals in het Krugerpark, maar dan op meer chaotische pistes, zien we kudden zwarte buffels, olifanten, impala’s, koedoe’s en talrijke witte neushoorns … die in feite grijs zijn.
Ze worden blijkbaar zo genoemd omdat ze een wijde muil hebben en planteneters zijn, terwijl de zwarte neushoorns een smallere muil hebben en enkel bladeren eten. Het is geweten dat de neushoorn niet goed ziet en dus geen aandacht schenkt aan onze aanwezigheid, terwijl hij voorbij onze 4X4 ’s passeert. Op één grote mannelijke neushoorn na, die plots blijft staan voor een van onze wagens, ons taxeert met zijn bijziende ogen en dan verder afdruipt. Een
moment waarvan één van onze vrienden handig gebruik maakt om hem vlug oog in oog te portretteren. We kunnen ook (lange tijd) genieten van giraffen en zebra’s. Maar nog altijd geen luipaard !
De ontdekking van de wilde dieren in Zuid-Afrika zal verder gezet worden iets zuidelijker, in KwaZulu-Natal als we gaan varen in het estuarium van Santa-Lucia, de habitat van talrijke krokodillen en nijlpaarden. We zien de eerste krokodillen, onbeweeglijk op de oevers liggend. Iets verderop verscheidene groepen nijlpaarden, hun grote koppen rustend op het achterste van hun kameraden, terwijl ze constant met hun kleine oren flapperen.
Eén onder hen geeuwt met de bek wijd open en laat ons zijn indrukwekkend gebit zien. Een prachtige visarend landt sierlijk op een hoge tak, loerend naar een prooi.
Tussen het riet of op de takken zijn kleine gele vogeltjes volop actief : we staan bewonderend te kijken naar deze kleine weefkunstenaars – de wevervogels – die hun cilindervormige nesten bouwen of breien met fijne twijgjes. We zullen ze nog regelmatig tegenkomen, zelfs op de parkings van benzinestations. En daar, op een lage tak ligt een hagedis, bijna perfect vermomd.
Nog over water, maar dan op de oceaan, zullen we op zoek gaan naar de zeehonden en de zeeleeuwen, van Houtbaai ( West-Kaap). Als we de bus uitstappen, ontdekken we, onder een stralende zon, een kleine haven genesteld in een cirkelvormige baai. Het is een prachtig zicht : de azuurblauwe oceaan, gedomineerd door de indrukwekkende bergketen van de Drakensbergen, (voor de Afrikaners berg van de draak, voor de Zoeloe’s
uKhahlamba, barrière van speren of meisjesborsten volgens Cassi …), die Zuid-Afrika doorkruist van de Kaap tot aan het
uKhahlamba, barrière van speren of meisjesborsten volgens Cassi …), die Zuid-Afrika doorkruist van de Kaap tot aan het