Dit onderzoek naar de representatie van de gewone burger in het NOS Journaal en het RTL Nieuws, vindt plaats in de vorm van een kwantitatieve inhoudsanalyse. In dit methodologisch kader wordt de keuze voor een kwantitatieve inhoudsanalyse toegelicht. Ook wordt besproken hoe de
operationaliseringen van de variabelen besproken worden. Tot slot is er aandacht voor de analyse die gebruikt is om de hypothesen te toetsen.
Methode
De onderzoeksvraag in dit onderzoek luidt:
Hoe respresenteren het RTL Nieuws en het NOS Journaal ‘de gewone burger’, in hoeverre geeft dit een juiste afspiegeling van de Nederlandse samenleving en wat zijn de verschillen tussen de programma’s daarin?
Voor het beantwoorden van deze vraag is een inhoudsanalyse het meest geschikt. De onderzoeksvraag heeft namelijk betrekking op media-inhoud, in dit geval de inhoud van
nieuwsprogramma’s op televisie (Koetsenruijter & Van Hout, 2018). Kenmerkend aan inhoudsanalyse binnen journalism studies, is dat het zich concentreert op de inhoud van de media, los van het maakproces en het perceptieproces.
Er zijn twee soorten inhoudsanalyse te onderscheiden: kwalitatief en kwantitatief. Dit onderzoek is kwantitatief van aard. Bij kwantitatieve inhoudsanalyse draait het om getallen, verhoudingen, verschillen en om hoe vaak bepaalde kenmerken voorkomen (Koetsenruijter & Van Hout, 2018). Er is gekozen voor deze analyse omdat er nog geen cijfers zijn over de representatie van de gewone burger op televisie. De cijfers die uit dit onderzoek zullen komen, vullen een kennishiaat in de
wetenschappelijke literatuur op en geven de stand van zaken met betrekking tot representatie van minderheidsgroepen op de Nederlandse televisie weer. Daarnaast kunnen de resultaten van dit onderzoek bewustzijn creëren bij de makers van het NOS Journaal en het RTL nieuws over
(mis)representatie. Ook beoogt dit onderzoek een bijdrage te leveren in het debat over representatie en diversiteit in de media.
Een sterk punt van kwantitatieve inhoudsanalyse is de betrouwbaarheid, die is vaak hoog
(Koetsenruijter & Van Hout, 2018). Betrouwbaarheid gaat over de toevalligheid van de resultaten (’t Hart, Boeije & Hox, 2009). De kans op toevalligheden neemt af naarmate er meer eenheden worden geanalyseerd. Bij kwantitatieve inhoudsanalyse is vaak sprake van een grote steekproef, wat ook in dit onderzoek het geval is, er zijn namelijk 52 uitzendingen gecodeerd, waar 565 gewone burgers (de analyse eenheden) uitkwamen.
Een ander sterk punt van kwantitatieve inhoudsanalyse is dat de data objectief is: de data is niet onderhevig aan interpretaties van de onderzoeker (Denscombe, 2010). Dat maakt de data geschikt voor analyse. Dat is ook in dit onderzoek het geval. De onderzoeker heeft geen invloed gehad op de inhoud van de geanalyseerde uitzendingen. Daarbij moet de kanttekening geplaatst worden dat de onderzoeker in dit onderzoek de codes in het codeboek heeft bepaald. Op die manier wordt er toch enige invloed uitgeoefend op wat er precies onderzocht wordt. Een ander codeboek had namelijk tot andere resultaten geleid.
Een minder sterk punt van kwantitatieve inhoudsanalyse is de validiteit: meet men wel echt wat men wil meten (Koetsenruijter & Van Hout, 2018). Ook in dit onderzoek is dat van toepassing. Men kan zich immers afvragen of er niet meer aspecten dan alleen uiterlijke kenmerken een rol spelen bij de representatie van de gewone burger. Denk bijvoorbeeld aan de manier waarop de gewone burger gefilmd wordt of de manier waarop hij wordt geïntroduceerd. Een andere beperking van
kwantitatieve inhoudsanalyse is dat het niets zegt over het ontstaan en het effect van de inhoud. In dit onderzoek komt men niet te weten waarom er voor gewone burgers met bepaalde eigenschappen is gekozen. Om daar meer over te weten te komen, zou men andere methodes moeten gebruiken. Er zouden bijvoorbeeld interviews met verslaggevers en redacteuren van het NOS Journaal en het RTL Nieuws gehouden kunnen worden. Om meer te weten te komen over het effect van de representatie van de gewone burger op de kijker, zouden experimenten met deze kijkers nodig zijn. Vanwege de beperkte tijd voor deze thesis is ervoor gekozen geen mixed methods aanpak te gebruiken.
Corpus
Voor de inhoudsanalyse zijn uitzendingen van het Acht Uur Journaal van de NOS en uitzendingen van het Half Acht Nieuws van het RTL Nieuws, gedurende de tweede helft van 2018 geanalyseerd. De keuze voor de uitzendingen van acht uur en half acht is gemaakt omdat dit de best bekeken uitzendingen zijn (SKO, 2018). Dit draagt bij aan de relevantie van het onderzoek.
Er is gekozen voor een steekproeftrekking in de vorm van de samengestelde week (Koetsenruijter & Van Hout, 2018). Op deze manier wordt voorkomen dat alle uitzendingen gaan over één bepaald onderwerp, omdat dat op een bepaald moment dominant was in het nieuws. De steekproef is als volgt getrokken: de maandag van week 27, de dinsdag van week 28, de woensdag van week 29, etc. Er is gekozen om voor elke dag zowel de uitzending van het NOS Journaal als van het RTL Nieuws te coderen. Het kan namelijk zo zijn dat het ene onderwerp zich meer leent voor een interview met een gewone burger dan het andere. Door dezelfde dagen te kiezen, wordt de invloed van het onderwerp op het gebruik van een gewone burger zo minimaal mogelijk gemaakt. Uit de analyse bleek dat op
een aantal, voornamelijk wat kortere items na, het RTL Nieuws en het NOS Journaal op een dag over het algemeen dezelfde onderwerpen behandelen.
De steekproef is getrokken uit de uitzendingen in de periode van juli 2018 tot en met december 2018. Uiteindelijk kwam dit neer op een corpus bestaande uit 26 afleveringen van het NOS Journaal en 26 afleveringen van het RTL Nieuws (zie bijlage 1). De uitzendingen van het NOS Journaal zijn bekeken via het websiteonderdeel ‘Uitzending Gemist’ van de NPO. De uitzendingen van het RTL Nieuws zijn bekeken via het websiteonderdeel ‘Uitzendingen’ op de website van het RTL Nieuws. Een deel van de uitzendingen van het RTL Nieuws waren niet meer online beschikbaar en zijn daarom via e-mail door de afdeling ‘documentatie’ van het RTL Nieuws opgestuurd naar de onderzoeker.