wassenen en instanties uitgaan van de moge
lijkheden van jongeren en hen consequent be
trekken bij zaken die politiek. Ook deze vraag is meegenomen in de interviews. We
willen weten of zij zich betrokken voelen bij de door de ge
meente genomen beleidsbeslissingen die henzelf betreffen. Ook zijn we nieuwsgierig naar eventuele suggesties op dit gebied.
De resultaten van de interviews zijn opvallend. Tweederde van de honderd geïnterviewde jongens en meiden vindt dat er on
voldoende rekening wordt gehouden met hun mening.
Blijkbaar is het heel wat anders of je wordt gevraagd naar je in
teresse in landelijke (partij)politiek of naar de mate waarin in
jouw
dorp naarjouw
mening wordt gevraagd. Dit blijkt ook uit de antwoorden op de vraag of jongeren een actieve bijdrage willen leveren aan het beleid van de lokale overheid. Wel 25 jon
gens en meiden willen desgevraagd zitting nemen in een soort jongerenplatform, een platform dat zich later de Young Ones noemt. Andere jongeren willen eerst wat meer informatie en en
kelen geven aan bij bepaalde onderwerpen een gerichte bijdrage te willen leveren.
MENTALITEITSKWESTIE
De Hilversumse jongeren willen graag meer betrokken worden bij gemeentelijk beleid. Maar de vraag is hoe betrokkenheid vorm te geven en welke barrières de concrete participatie van jongens en meiden in de weg staan.
hen aangaan.
Een van de meest duidelijke vormen waarin het organiseren van betrokkenheid bij jongeren bij gemeentelijk beleid kan plaatsvinden, is door middel van projectparticipatie. Hierbij gaat het om kortlopende projecten rond concrete thema's en doelstellingen. Enkele voorbeelden heb ik al genoemd, zoals het samen met jongeren organiseren van ontmoetingspIekken in buurten, betrekken van jongens en meiden bij de nota over meisjes- en jongensbeleid die we in opdracht van de ge
meente hebben geschreven. Recentelijk is een informatieboek
je voor H ilversumse jongeren samen met jongeren tot stand gekomen.
Jongerenhuisvesting is één van de volgende projecten waarbij een gemêleerde groep jongeren betrokken zal zijn.
Bij de voorbereiding van projecten en het organiseren van jon
gerenparticipatie benaderen we meisjes en jongens persoonlijk.
Daarbij letten we op een evenredige vertegenwoordiging van meisjes en op deelname van jongeren uit verschillende onder
wijsrypen en culturen. We leggen uit wat volgens ons de moge
lijkheden en grenzen van invloed en inspraak zijn, om te voor
komen dat er valse verwachtingen geschapen worden. Als concreet startpunt organiseren we een informatie- en kennisma
kingsavond. En tenslotte zorgen we dat tegenover hun deelname en inzet een kleine vergoeding staat. Hiermee wordt duidelijk gemaakt dat hun bijdrage als waardevol en het betalen waard wordt beoordeeld.
JONGEREN PRATEN MEE IN HILVERSUM
PARTJe/PA TIE IN LOKAAL BELEID
Het is belangrijk dat de gemeente de betrokkenheid van meisjes en jongens en de resultaten van hun participatie serieus neemt.
Ook op gemeentelijk niveau is jongerenparticipatie primair een mentaliteitskwestie. Zo is een veel voorkomend vooroordeel binnen de ambtenarij dat jongeren geen vaardigheden hebben om te functioneren in gemeentelijk beleid en dat ze slechts kor
te termijn interesses hebben. Niet alleen gaat zo'n houding uit van de onbetwiste noodzaak om primair op een ambtelijke manier met jongeren te werken aan jeugdbeleid. Het gaat ook voorbij aan de kwaliteiten van jongeren, aan eigenschappen en vaardigheden die een goede invloed kunnen hebben op het ont
werpen en realiseren van gemeentelijk beleid. Originaliteit, eer
lijkheid, onverwachte invallen, enthousiasme, ambachtelijke be
kwaamheden, contacten met andere jongeren(groepen) vormen een uitstekende aanvulling op de vaardigheden en deskundighe
den van volwassenen.
Verder is bij de totstandkoming van de Hilversumse nota over meisjes- en jongens beleid gebleken dat ambtenaren en particu
lier initiatief in eerste instantie naar instellingsgerichte oplossin
gen zoeken, met voorbijgaan aan de oplossingen waar jongeren zelf iets aan hebben.
Jan Hazekamp adviseert de overheid hoe zij dient om te gaan met de participatie van burgers: "Het is essentieel dat ambtena
ren en politiek proberen eigen competenties te verbeteren en niet bij voorbaat de incompetenties van jongeren accentueren.
Dit betekent vormgeven aan
new citizenship.
De ambtenaar zal niet langer het accent moeten leggen op de incompetentie van de burger maar op het wegnemen van belemmeringen voor participatie van burgers.")
Nog een voorbeeld uit de praktijk. Een groep jongens en meiden in Hilversum-Noord vormen al jaren voor de buurt een grote bron van overlast. Samen met het Jongerenopbouwwerk zijn de jongeren rond de tafel gaan zitten om voor een braakliggend hondepoepveldje een plan te verzinnen. Ze werken een plan uit waar jong en oud wat aan zou kunnen hebben en nodigen een ambtenaar uit om mee te denken. Een bedenkelijke ambtenaar die alleen maar aangeeft dat er geen geld is, wordt snel buiten
spel gezet. Een ambtenaar die meedenkt, kostenbesparende tips geeft en jongeren informeert hoe de snelste weg binnen het ge
meente-apparaat te doorlopen, wordt met open armen ontvan
gen.
YOUNG ONES
Diverse gemeenten hebben inmiddels gekozen voor jongeren
participatie in de vorm van een jongerenraad. Hilversum kent het fenomeen Young Ones, voortgekomen uit een adviesgroep van het Jongerenopbouwwerk. De Young Ones behartigen de belangen van Hilversumse jongens en meisjes en adviseren de gemeente gevraagd en ongevraagd in jongerenkwesties. Gedu
rende een experimenteerperiode van twee jaar heeft de gemeen
te een forse subsidie beschikbaar gesteld.
De Young Ones zijn tussen de 1 4 en 24 jaar oud, hun opleiding varieert van onafgemaakt lager beroepsonderwijs tot universiteit, ze hebben diverse culturele achtergronden. De onderlinge ver
schillen zijn groot. Terwijl ze allemaal graag willen dat jongeren meer invloed krijgen, zijn de motieven voor deelname uiteenlo
pend. De één doet primair mee om iets te leren, een ander zoekt gezelligheid en voor weer een ander is de raad op dit moment de belangrijkste activiteit in het leven.
Tijdens een werkweekend op Texel komen de onderlinge ver
schillen in motivatie en verwachtingen op heftige wijze naar vo
ren. Zo geven enkele jongens en meiden in een discussie over wat ze verwachten van het jongerenwerk aan dat er weinig te doen is in jongerencentra. De aanschaf van een snooker-biljart en een paar flipperkasten zou het een stuk aantrekkelijker ma
ken. Een ander groepje waaronder een Turks meisje en een Ma
rokkaanse jongen is het daar grondig mee oneens. Huiswerk
begeleiding en computercursussen organiseren, dàt is de toekomst van het jongerenwerk, zo stellen zij.
Dat de wensen en belangen van jongeren niet altijd overeenko
men is een belangrijke conclusie die de meisjes en jongens heb
ben moeten trekken. Nog belangrijker - maar ook moeilijker - is het om vervolgens met elkaar in discussie te blijven en keuzes te maken.
Een groep als de Young Ones opzetten en continueren is meer dan alleen een groep jongens en meiden bij elkaar zetten en ze van informatie voorzien. Naast het zorgen voor voorwaarden als geld, ruimte en tijd, is het absoluut noodzakelijk begeleiding te bieden bij het maken van plannen en uitzetten van strategieën.
Dit betekent dat jongens en meiden leren naar elkaar te luiste
ren, op tijd te komen op afspraken, zich gedurende langere tijd te concentreren, verslagen te schrijven, instanties te bellen, sub
sidies aan te vragen, hun mond open te doen in de groep, on
derbouwde kritiek te geven en te incasseren. Het leren van so 63 so
-TIJDSCHRIFT VOOR JEUGDHULPVERLENING EN JEUGDWERK
ciale vaardigheden is een wezenlijk onderdeel van het functione
ren van de Young Ones. De resultaten variëren van een eigen ra
dio-programma, het mede-organiseren van een gemeentelijke wegwijsdag, het doen van buurtonderzoekjes rot het volgen van rrainingen en cursussen.2
De begeleiding van zo'n groep komt neer op een dag in de week.
Dit aanbod moet structureel zijn, want steeds moet nieuw kader geworven en gekweekt worden. Op deze manier doet een brede groep ervaring op met jongerenparticipatie, vindt voortdurend verjonging plaats en worden instanties en gemeente geïnfor
meerd over zaken die bij jongeren van nu leven. Actueel en le
vendig jeugdbeleid dus.
"Participatie is geen incidentele activiteit. Daadwerkelijke parti
cipatie betekent dat jeugdigen hun eigen wensen en behoeften aangeven, dar ze meedenken en mee beslissen over mogelijke op
lossingen. Het uitgaan van de eigen behoeften en initiatieven houdt automatisch in dat de participatie zich niet beperkt tot bepaalde aspecten van hun leefsituatie(speelruimte, recreatie ) , maar alle rerreinen kan beslaan."3
UITGANGSPUNTEN
Het zal inmiddels duidelijk zijn dat naar onze ervaring meepra
ten en meedoen van jongeren in lokaal beleid diverse vormen kan aannemen. Afhankelijk van de situatie en de thematiek kan bepaald worden voor welke vorm van participatie het beste ge
kozen kan worden.
Wat ons betreft omvat jongeren participatie primair een stijl van werken, waarbij voor een aantal uitgangspunten gekozen is.
J . Belangrijk is dat informatie over jongeren ook voor jongeren roegankelijk is. Of het nu gaat om standpunten en plannen van de gemeente, een instelling of individuele werker: wees eerlijk, gebruik helder taalgebruik en houd er geen verborgen agenda's op na.
2. De doelgroep wordt zoveel mogelijk bij projecten en initiatie
ven betrokken. Als jongerenopbouwwerkers betrekken we jon
gens en meiden onvoorwaardelijk bij ons werk zonder alles au
romatisch goed te vinden. Dit betekent bijvoorbeeld dat projecrverslagen-in-concept door de jongeren gelezen en becom
mentarieerd worden. Een verslag van een jonge-moedersproject heeft er roe geleid dat het commentaar van enkele deelneemsters rot een aantal essentiële wijzigingen in het verslag heeft gezorgd.
3. Jongens en meiden worden zichtbaar gemaakt. Dikwijls wor
den jongeren negatief besproken bij de groenteboer, in de krant of door collega-instellingen. Jongeren een gezicht geven, hun leuke kanten naar voren brengen, maakt dat volwassenen hun mening herzien.
4. Jongeren voeren zelf het woord in contacten met de gemeen
te, bij presentaties en overleggen. Jongeren kunnen profiteren van de ervaringen en netwerken die je zelf als volwassen werker en instantie hebt opgebouwd.
In onze optiek bestaan er dan ook geen 'echte' vormen van jon
gerenparticipatie of één recept om jongeren een eigen stem en gezicht te geven.
(Marjan Adema is coördinatorJongeropbouwwerk Hilversum)
Met dank aan Pau/ine Naber wtrkZtll1m bij Stichting Alexander (jongeren actiif in onderzoek en beleid) voor haar commentaar en suggesties bij de opbouw van hu artikel.
Noten
1 . ].L. Hazekamp, De toekomst van het gemeentelijk beleid. Project leefwe
reld, participatie van jongeren. VNG-uitgeverij. 's Gravenhage 1 99 1 . 2 . Diverse publikaties over de Young Ones en andere projecten zijn opvraagbaar bij het ]ongerenopbouwwerk. Havenstraat 77 A. 1 2 1 1 KH Hilversum. 035 -23 22 05.
3. Ministerie van WVc. Jeugd Betrekken. Een notitie over jeugdparticipatie.
Rijswijk 1 993.
EEN GESPREK OVER
DIRECTEUREN EN DE INHOUD VAN HET WERK
René
ClarijsD
e gesprekspartners verklaren nadrukkelijk op persoonlijke titel te spreken. Eerst maar de plaatsbepaling.Loe Koppejan neemt de aftrap. "De VOG heeft rot hoofdtaak belangenbehar
tiging voor de hele secror