Gedeelde Waarden
4.2 MANIER WAAROP BESLISSINGEN WORDEN GENOMEN
Toine en Monic vinden dat dit helemaal gaat zoals het hoort. (M) ‘’Belangrijke beslissingen gaan per stem en zo hoort het ook. Je kunt je alleen afvragen wanneer iets legitiem is. Voor sommige beslissingen is 51% genoeg, maar voor sommige beslissingen zou je unaniem besluiten moeten nemen.’’ Daar ligt nu nog niks over vast, maar daar is vooralsnog ook nog geen reden voor geweest. Er is dus wel degelijk spraken van uiteenlopende inzichten of ideeën maar d.m.v. stemmen of overleg op een ALV wordt hier tot nu toe altijd een consensus in gevonden.
Er zijn wel degelijk overkoepelende, algemene doelstellingen. Zo moet bijvoorbeeld de diversiteit van producten van het land gewaarborgd worden. Deze diversiteit wordt gemeten op basis van de voorwaarde van het voedingscentrum. Daarnaast is de productieperiode een aandachtspunt, deze periode moet worden verlengd. Over het algemeen wordt niet actief teruggekoppeld naar deze doelen. Dit is met name de verantwoordelijkheid van de boer en het is niet zo dat elk initiatief op de bijdrage aan deze doelstellingen wordt getest.
9
Appendix III
Uitwerking Interview Antoon Voermans – 20-06-2018
Persoonsgegevens Man
66 jaar MBO
Lid sinds 11 december 2015 – Herenboer nummer 32
Community
1.1 VERBONDENHEID MET ANDERE LEDEN
Antoon geeft aan dat wanneer hij op de boerderij komt hij een gemoedstoestand herkent bij andere leden. ‘’Iedereen vindt het leuk om op de boerderij te zijn en je ontmoet een groep gelijkgestemde.’’ Bovendien verteld Antoon dat hij goed bekend is binnen de gemeenschap Boxtel en dus komt hij ook mensen tegen die hij kent of waar hij eerder mee in aanraking is gekomen vanwege zijn bedrijf. Vooral de aanwezigheid van jonge gezinnen doet Antoon erg goed. ‘’Dan zie je er eentje met vier van die kleine dabbers in z’n bakfiets. Jonge, dat is een genot om te zien!’’ Het doet Antoon goed dat ouders hun kinderen al vroeg bewust proberen te maken. ‘’Ik voel me verbonden met de andere leden om samen onze schouders onder het idee ‘Herenboeren Wilhelmina Park’ te zetten. Dus ik heb een goed gevoel bij de mensen die daar komen (...) ik heb dus wel iets met het groepsgevoel dat er aan het ontstaan is.’’
Deze verbondenheid uit zich met name op de momenten dat leden elkaar tegen komen, zoals op zaterdag wanneer de groentes worden uitgeleverd. Daarnaast geeft Antoon ook rondleidingen op het park en hier ontmoet hij ook veel nieuwe, geïnteresseerde mensen. ‘’Ik kom graag in contact met nieuwe mensen.’’ Als ik Antoon vraag of hij ook mee doet in andere groepsactiviteiten vertelt hij mij dat hij ook als vrijwilliger mee helpt op het land. Tijdens deze momenten leert Antoon ook mensen kennen. ‘’Het is een kleinere groep waar je direct contact mee hebt. (…) Dat zijn toch wel vaak de types, de doeners, die doen dat gewoon. Ik bedoel ik ken van dat hele boeren gedoe, nul. Maar ik ga ernaartoe en ik help gewoon. Je wordt er zeker niet dommer van!’’ Als gevolg is Antoon het er mee eens dat de groepsactiviteiten bijdragen aan het groepsgevoel.
Antoon merkt wel dat, door zijn leeftijd, hij bepaalde dingen niet helemaal mee krijgt. Veel wordt namelijk via internet of mobiele telefoons geregeld en hier is Antoon minder in thuis. Toch is Antoon van mening dat de leden op deze manier complementair aan elkaar zijn. ‘’Ik breng een stukje sociale vaardigheid om met mensen om te gaan. (…) ik ben recht voor z’n raap en sommige jongere mensen durven niet de dingen te vragen die ik wel vraag.’’ Antoon merkt dat hij daarom soms de jongere mensen wat bij kan brengen en andersom vindt Antoon het fijn dat dezelfde jongere mensen zo goed zijn in het regelen van activiteiten via whatsapp en dergelijken. ‘’Je krijgt een bepaalde rolverdeling.’’
1.2 PARTICIPATIE GROEPSACTIVITEITEN
Antoon doet zeker mee aan de groepsactiviteiten. De belangrijkste activiteit is de rondleiding die hij geeft. Daarnaast merkt Antoon op dat er veel sociale interactie op de boerderij plaatsvindt. ‘’Je ziet wel dat op de Herenboerderij een stukje sociale ontmoetingsruimte aan het ontstaan is.’’ Om die reden ziet Antoon ook graag de Vlaamse schuur gerealiseerd worden. ‘’Dat wordt dan je thuishonk, een soort kantine waar mensen samen een bakje koffie kunnen drinken.’’
1.3 BELANGRIJKSTE NORMEN & WAARDEN
10
‘’Het belangrijkste is denk ik toch wel het open staan voor andere mensen.’’ Daarnaast merkt Antoon op dat iedereen die lid is, sterk gelooft in het concept en vanuit daar graag zijn steentje bij wil dragen. Hoe dat vervolgens individueel ingevuld wordt verschild per persoon. ‘’Er ontstaat toch een stukje cohesie door het Herenboeren verhaal, omdat ze toch elkaar opzoeken en dingen voor elkaar willen doen.’’ Als gevolg ziet Antoon in de motivatie van leden een harmonieus geheel, maar om de community als zodanig te beschrijven gaat hem iets te ver.
Gedeelde Waarden
2.1 MOTIVATIEREDENEN
‘’Het uitgangspunt is eerlijk eten!’’ Voor Antoon is dit deels ingegeven door een protest tegen het huidige systeem. ‘’De achterdocht rondom ons eten. Ik vertrouw niks en niemand meer bij wijze van spreken.’’ Dat de herenboerderij gezond en eerlijk voedsel produceert is voor Antoon dus een belangrijke reden geweest om lid te worden. Antoon herkent deze motivatie zeker ook bij andere leden. ‘’Ik durf met zekerheid te zeggen dat het voor 90% van de leden ook zo is.’’ Daarnaast is de lokaliteit belangrijk voor Antoon. Hij vindt het absurd dat het eten dat we in Nederland eten uit alle uithoeken van de wereld wordt gehaald. Hierin is ook de lokale impact een belangrijk punt voor Antoon. ‘’In Peru kappen ze de bossen om soja te telen voor onze koeien en varkens (…) De stront blijft in Brabant en wie wordt er beter van? De snelle jongens, terwijl de boer zich kapot werkt en nog steeds niks te eten heeft.’’
2.2 TRANSPARANTIE
Antoon vindt de transparantie goed op orde, maar hij stelt wel dat ‘’in iedere wereld er wel situaties zijn waar je nooit het achterste van je tong kunt laten zien tot dat sommige zaken zijn geregeld. Dus er is transparantie met een bepaalde terughoudendheid als het niet meteen transparant kan worden.’’ Antoon heeft in ieder geval veel vertrouwen in het bestuur en is ervan overtuigd dat ze slim genoeg zijn om in te schatten wanneer ze wel en niet transparant moeten zijn. Zodoende is er veel begrip.
Daarnaast vindt Antoon de transparantie rondom de productie ook erg belangrijk en goed op orde. Dit legt hij uit met een voorbeeld van een man die allergische reacties had op producten uit de supermarkt. Deze man is daarom bewust bij de herenboerderij aangesloten omdat hij daar weet dat er niks met de producten gebeurd en alles ‘puur natuur’ wordt gelaten. Bovendien heeft de Herenboerderij een keer last gehad van de coloradokever in de aardappels en daarvoor moest gebruik worden gemaakt van een biologische pesticide, maar dit is allemaal goed gecommuniceerd waardoor Antoon veel vertrouwen in de gang van zaken heeft.
Antoon is van mening dat iedereen op de Herenboerderij gelijk behandeld wordt. Wel merkt hij op dat sommige mensen met andere verwachtingen lid zijn geworden. Zo was er een bestuurslid dat samen met een groepje gelijkgestemde voorstander was voor het snijden van groenten. Dit idee is echter nooit van de grond gekomen en daar voelde hij zich erg teleurgesteld over, waarna hij uit de community is gestapt. ‘’Dan is het jammer dat er niet iemand zoals ik bij zit die zegt: ‘jonge, goed idee, maar je bent 5 jaar te vroeg’ .’’
Eigendom
Ik begin dit onderdeel met een uitleg over de dubbelwerking van het eigendom die ik zie. Aan de ene kant is het eigendom heel praktisch en juridisch vastgelegd in het 1/200’ste deel eigenaar zijn van de Herenboerderij. Aan de andere kant heeft het ook een conceptuele betekenis waarin je als lid ook eigenaar wordt van de problemen en oplossingen. Antoon vindt dit wel grappig en stemt er mee in, maar stelt wel meteen een kritische noot: ‘’Natuurlijk heb je als lid inspraak in van alles en nog wat, zoals het teelplan, maar sommige mensen hebben te hoge verwachtingen. Je kunt pas echt dingen gaan aanpassen
11 en verbeteren als alles op de rit is en goed draait. Dit heeft gewoon wat meer tijd nodig en ik vind dat sommige mensen niet genoeg met beide benen op de grond staan.’’
3.1 STEM KUNNEN LATEN HOREN
‘’Ja! Dat heb ik zeker, maar dat werkt vaak informeel in de werkgroepen.’’ Antoon heeft overigens niet het gevoel dat het mede-eigenaar zijn van invloed is op de motivatie / participatie. Hij ziet de mensen die vrijwillig helpen als ‘doeners’. Deze mensen helpen mee vanuit een interne motivatie om het concept draaiende te houden en niet omdat ze mede-eigenaar zijn.
Daarnaast heeft Antoon ook het gevoel dat hij (of andere leden) problemen bespreek kunnen maken, maar onderstreept hij wel dat het uiteindelijk aan het bestuur en de ALV is om knopen door te hakken. ‘’Ik heb volledig vertrouwen in het bestuur. En ja, ook zij maken wel eens fouten. Ik denk dat de Herenboerderij een voorbeeld wordt voor wat zowel economisch als via menskracht haalbaar is.’’
Co-Creatie
4.1 PARTICIPATIE COMMISSIES / ALGEMENE LEDEN VERGADERING
Antoon is geen lid van een officiële commissie, maar helpt wel mee in de zogenaamde ‘groen en doen’ groep. Dit is de vrijwilligersgroep die de boer her en der helpt met het fysieke werk op het land zoals bijvoorbeeld het zaaien en oogsten van gewassen. Daarnaast is Antoon ook vrijwilligers in de groep ‘rondleiders’ en geeft hij af en toe rondleidingen voor geïnteresseerde mensen. Verder vindt Antoon het wel prima en geeft hij aan geen enkele bestuursfunctie of iets dergelijks te ambiëren: ‘’Dat heb ik allemaal wel gehad.’’
Antoon is op iedere ALV aanwezig. ‘’Als er iets gezegd moet worden, dan is dat de plek waar je dat kunt doen.’’ Dit is waardevol voor Antoon, want hij geeft aan altijd eigen baas te zijn geweest en dus gewend is om zelf beslissingen te nemen. ‘’Nu leer ik te denken in een grote groep vorm, maar mijn inbreng is duidelijk vanuit mijn kern waarden en de rest geloof ik allemaal wel.’’
Antoon vindt de thema-avonden ook belangrijk. Dit zijn avonden waarop een bepaald thema wat uitvoeriger wordt besproken en deze avonden zijn open voor zowel leden als niet-leden. ‘’Het is natuurlijk een beetje preken voor eigen parochie, maar het helpt wel om meer bewustzijn te creëren of ideeën te stimuleren.’’ Als Antoon kan bezoekt hij ook deze avonden altijd.
4.2 MANIER WAAROP BESLISSINGEN WORDEN GENOMEN
Antoon heeft veel vertrouwen in het bestuur en is daarom ook zeker tevreden over de manier waarop beslissingen genomen worden. Hij legt het als volgt uit: ‘’dat is wel het mooie, niemand kan voordelen behalen voor zijn eigen verhaal. Je kunt hooguit een extra krop sla meenemen.’’ Bovendien geeft Antoon aan dat er een waardevolle kruisbestuiving ontstaat tussen allerlei verschillende mensen. Bijvoorbeeld tussen jongere en oudere mensen, ‘’de ouderen voeden de jongere mensen een beetje op.’’ Hierin ziet Antoon wel verbeteringen ontstaan: ‘’mensen beginnen verder te kijken dan hun neus lang is.’’
12
Appendix IV
Uitwerking Interview Annet van Oss – 21-06-2018
Persoonsgegevens Vrouw 58 HBO 8 maanden lid
Community
1.1 VERBONDENHEID MET ANDERE LEDEN
Annet is deels lid geworden vanwege de aanwezigheid van een community. Als gevolg had ze verwacht dat de verbondenheid met de andere leden voor haar persoonlijke leven hoog zou liggen. Nu Annet echter een aantal maanden mee loopt, merkt ze dat deze verbondenheid, met name in haar persoonlijke leven, ontbreekt. Hiervoor kan Annet niet persé een oorzaak aanwijzen. ‘’Ik zit in de denktank, ga zelf me spullen ophalen en heb hartstikke leuke contacten, maar ik denk dat het komt omdat het naast een community ook een bedrijf moet zijn. (…) het gevoel dat ik ergens bij hoor is minder geworden.’’ Het lijkt dus een gevolg te zijn van een discrepantie tussen haar verwachtingen en de praktijk: ‘’Ik had een nieuw stukje sociaal leven verwacht, maar nu ik de kans heb, merk ik dat ik zelf de behoefte niet heb.’’
1.2 VERBONDENHEID MET HET BESTUUR
Voor de verbondenheid met het bestuur geldt eigenlijk hetzelfde: ‘’Voel me minder verbonden dan ik had gehoopt, ik bewonder ze, maar ik voel me niet meer zo verbonden als dat ik aan het begin had verwacht, wat ik heel jammer vind overigens.’’ Annet maakt hierin wel een duidelijk onderscheidt tussen het bestuur als ‘orgaan’ en de personen die hiervan deel uitmaken. Met de personen voelt ze namelijk wel een verbondenheid, maar met het bestuur als orgaan niet.
1.3 PARTICIPATIE GROEPSACTIVITEITEN
‘’Ik voel geen belangstelling om mee te doen aan activiteiten die niks te maken hebben met het kopen van producten.’’ Annet doet wel mee in een denktank, maar geeft aan geen behoefte te hebben aan de huidige groepsactiviteiten. ‘’Het zijn superleuke ideeën, waar iedereen enthousiast over is, maar ik heb er geen binding mee.’’ Voor Annet geldt dus niet dat het participeren in deze activiteiten bijdraagt aan de verbondenheid binnen de community. ‘’Ik heb zoveel uur aan privé tijd per week te besteden in mijn leven en mijn keuze valt op het bezoeken van mijn familie bijvoorbeeld, in plaats van het bezoeken van een leuke, feestelijke activiteit van Herenboeren.’’ Ook hier maakt Annet overigens een onderscheidt: ‘’Ik voel me heel erg verbonden met Herenboeren, maar de sociale activiteiten binnen Herenboeren zijn voor mij persoonlijk, onnodig.’’
1.4 BELANGRIJKSTE NORMEN & WAARDEN
Ik begin het gesprek over normen & waarden met de vraag of Annet een belangrijke deler kan aanwijzen die binnen de community breed gedragen wordt. Annet geeft vervolgens aan dat ze hier geen antwoord op weet en dus niet persé een breed gedragen normen & waarden patroon herkent. Vervolgens vraag ik Annet wat voor haar persoonlijk de belangrijkste reden is geweest om lid te worden en of ze hierin wellicht wel overeenkomsten herkent met andere leden. Hier stemt Annet mee in en ze geeft bovendien aan dat alle leden wel een overeenkomst hebben in zoeken ‘’naar hoe het anders kan, beter voor de aarde en beter voor het dierenwelzijn.’’
13
Gedeelde Waarden
2.1 MOTIVATIEREDENEN
‘’Het initiatief is zo adembenemend en ontroerend nieuw en anders, dat ik vond dat ik het moest steunen!‘’ Annet geeft bovendien aan dat de reden om lid te worden volledig los staat van de mate van succes van het concept. Wanneer ik vervolgens vraag of Annet deze motivatie bij andere herkent, antwoord ze met ‘nee’. Zelf geeft ze hier wel een kritische noot bij: ‘’Ik heb er ook niet naar gevraagd en dus is het wellicht tot nu toe nog niet herkenbaar.’’
2.2 TRANSPARANTIE
De transparantie over de dagelijkse gang van zaken op de boerderij is volgens Annet goed op orde. Hierin geeft ze aan dat de nieuwsbrieven en overige mails die rondgestuurd worden ontzettend bijdragen aan deze transparantie.
Tegelijk geeft Annet aan dat de transparantie rondom de verhouding tussen Herenboeren Nederland en Herenboeren Wilhelminapark niet op orde is. ‘’Vooral de juridische en economische scheiding tussen Herenboeren Nederland en Herenboeren Wilhelminapark is voor mij nog onduidelijk. Zeker wanneer ik als lid antwoord is het antwoord 100% ‘nee’, maar via de denktank krijg ik langzaam meer zicht op de situatie. Ik vind het overigens helemaal niet erg, want ik heb 100% vertrouwen in de mensen die het leiden (…) ik weet alleen niet wie welke portemonnee op welk moment trekt.’’ Annet geeft aan dat de mate van transparantie overigens niet van invloed is op haar vertrouwen in het concept: ‘’ze beginnen met 100% vertrouwen en 0% transparantie en ik ben voor minstens 3 lid van Herenboeren en ben erg benieuwd wat er gaat gebeuren.’’
Annet antwoord met volle overtuiging ‘ja’ op de vraag of iedereen gelijk behandeld wordt. ‘’duizend procent ja! Daar twijfel ik geen seconde aan (…) er wordt opvallend gedacht en gepraat over ‘wij’.’’
2.3 BEREIDHEID TOT PARTICIPATIE
Omdat Annet aangeeft niet vaak te participeren in de groepsactiviteiten kan ze moeilijk inschatten of er tussen de leden verschil in bereidheid tot participatie bestaat.
Eigendom
Annet is het niet helemaal eens met mijn uitleg over het eigenaarschap. ‘’De corporatie is eigenaar. Je bent lid van een clubje en dat clubje is eigenaar, daarom vind ik het eigenaarschap van de Herenboerderij als reclame ook niet geschikt.’’
3.1 STEM KUNNEN LATEN HOREN
Annet heeft op basis van haar persoonlijke contacten wel het idee dat ze haar stem kan laten horen, maar het ontbreekt aan structuren. ‘’Het organisatorische systeem is nog zo jong en bewegend dat er nog geen vaste structuur voor is ontstaan. Je kan alles op de mail zetten of je kan altijd ergens terecht en iemand aanspreken, maar dat is natuurlijk ook een vrijwilliger die weer met anderen moet praten, dus waar het vervolgens terecht komt is voor mij een raadsel.’’ Concluderend kan ik stellen dat Annet zeker haar stem kan laten horen, maar dat ze twijfelend antwoord omdat ze niet weet of merkt dat er vervolgens iets met de input wordt gedaan.
Daarnaast heeft Annet wel sterk het gevoel dat ze problemen bespreekbaar kan maken. Dit gebeurt met name via persoonlijk mailcontact tussen haar en de betreffende persoon. ‘’Hier echt hulde aan de vrijwilligers die mij beantwoorden.’’ Annet heeft niet het gevoel dat de problemen vervolgens besproken worden binnen de community. Het bespreken van problemen is dus echt iets tussen het
14
individu en de betreffende vrijwilliger. Bovendien heeft Annet niet het gevoel dat hierop teruggekoppeld wordt: ‘’Ik vind dit totaal geen probleem, bij een vrijwilligersorganisatie hoort dit soort vaagheid.’’
3.2 HOE KOMEN OPLOSINGEN TOT STAND
Op de vraag ‘hoe komen oplossingen tot stand’ antwoord Annet lachend: ‘’Ja! Nou, dat komt zomaar uit de lucht vallen denk ik! Dan komt er ineens een mooie nieuwsbrief en dan denk ik: hee! Dit is iets wat ik ook nog wilde vragen. Dus dan is er misschien al over gevraagd of stond het al op de planning, daar heb ik dan geen idee van als lid.’’ Zodoende lijkt het erop alsof het bestuur verschillende vragen herkent of vaker te horen krijgt en vervolgens algemeen reageert. Hier wordt echter geen expliciete terugkoppeling gemaakt waardoor bij Annet het gevoel ontbreekt dat er daadwerkelijk iets met haar input wordt gedaan. ‘’De vrijwilligers doe ook al zoveel dat je niet aan hun hoofd wilt zeuren. Denk dat dat wel iets is dat bij meer leden een rol speelt. Je bent dankbaar voor wat ze allemaal doen en dan neem