De verschillende functionarissen die hiertoe kunnen worden gerekend vervullen een grote variëteit aan taken. De verschillen tussen deze functies maken ook dat de rol bij het tegengaan van polarisatie en radicalisering op onderdelen verschillend is. De hoofdlijnen zijn wat betreft de mogelijke rol echter redelijk gelijk.
Met betrekking tot de preventie van polarisatie en radicalisering geldt dat deze functionarissen vooral een bijdrage kunnen leveren aan het voorkomen van discriminatie en het bevorderen van binding. Verder gaat hun rol in het tegengaan van polarisatie niet. Ook in contact met vatbare jongeren kunnen zij een bijdrage leveren door gevoelens van onrechtvaardigheid en gebrek aan binding in ieder geval niet te bevestigen en waar mogelijk het tegendeel bewijzen door middel van inclusief gedrag. Dit vanuit de eigen functie in het directe contact met een burger. Juist waar strenge religieuze overtuigingen spelen, kunnen er botsende normen en waarden zijn in het contact met de gemeentelijke contactambtenaar (wel of geen hand geven, man-vrouw contacten en dergelijke). Het op een juiste wijze hiermee omgaan kan (verdere) negatieve beeldvorming aan beide kanten voorkomen.
De mogelijke rol bij het gericht tegengaan van radicalisering is beperkt, anders dan bijdragen aan signalering op basis van vooral incidentele uitingen. Er zijn in de regel weinig
contactmomenten waardoor het signaleren van veranderingen maar ook het bijdragen aan interventies moeilijk is. Dit geldt niet voor die functionarissen die een intensieve begeleidende rol hebben richting burgers. Zij kunnen wel veranderingen waarnemen en mogelijk bijdragen aan interventies (onder meer het voeren van gesprekken). Ook kunnen zij aanvullende informatie aandragen en helpen duiden wanneer het signalen betreft die hun cliënten betreft, juist omdat zij bekend zijn met deze mensen of hun sociale omgeving.
In de onderstaande tabel wordt aan de hand van de in hoofdstuk 3 geformuleerde rollen en meerwaardes een beknopt overzicht gegeven. Het overzicht dient als input voor discussie over de mogelijke eigen rol.
Rollen Meerwaarde
Agendering Mogelijk Zicht op problematiek
Beperkt, soms toegang tot ouders
Melden Mogelijk Vertrouwen Beperkt, alleen diegenen met intensieve, frequente contacten
Duiden Beperkt Kennis en ervaring Beperkte specialistische kennis die nodig is Aanvullende
Beperkt Instrumenten Beperkt, soms vergunningverlening en dergelijke
Als we kijken naar specifieke activiteiten, dan zijn de volgende activiteiten in meer of mindere mate aan de orde als het gaat om het tegengaan van polarisatie.
Polarisatie
Vraagstuk Mogelijke bijdrage(n)
Tegengaan toename tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen/
afnemende binding
- Bijdragen aan een gelijke behandeling
- Gericht bijdragen aan het creëren van positieve ervaringen tussen bevolkingsgroepen
- Geconfronteerd kunnen worden met een incident dat kan duiden op polarisatie - Aanvullende informatie kunnen geven over het incident en de achtergrond
hiervan
- Bij kunnen dragen aan de duiding van het incident (geldt voor specifieke functionarissen zoals de leerplichtambtenaar)
- Bij kunnen dragen aan de reactie op een incident om zodoende de gevolgen te beperken (geldt voor specifieke functionarissen zoals de leerplichtambtenaar) Beperken gevolgen/reageren - Niet van toepassing
op nasleep
De mogelijke rol bij het tegengaan van islamitische radicalisering betreft de volgende activiteiten.
Islamitische radicalisering
Aangrijpingspunten Mogelijke bijdrage(n)
Verkleinen voedingsbodem
- Het voorkomen van het ongewild bijdragen aan gepercipieerde uitsluiting als ‘gezicht’ van de overheid/samenleving
- Bewust bijdragen aan insluiting Verkleinen vatbaarheid, vergroten
weerbaarheid
- In aanraking kunnen komen met minder of meer vatbare jongeren - Het voorkomen van het onbewust negatief beïnvloeden van een
gevoel van onrechtvaardigheid
- Sociaal isolement kunnen tegengaan (alleen specifieke caseworkers) - Afnemende binding met samenleving (vervreemding) kunnen
waarnemen
- Kunnen reageren op zich vormende dichotome wereldbeelden Reageren op radicalisering en tegengaan
verspreiding radicaal gedachtegoed
- Bij kunnen dragen aan het analyseren van de lokale situatie: in hoeverre en op welke wijze is er eventueel sprake van radicalisering?
- Het kunnen agenderen van het onderwerp in de eigen organisatie en in samenwerkingsverbanden met andere partners
- Kunnen bijdragen aan het bevorderen van het meer ontspannen omgaan met orthodoxe geloofsinvullingen
- In aanraking komen met radicaal gedachtegoed (in uitingen) - In aanraking kunnen komen met radicaliserende personen - Incidenteel uitingen kunnen waarnemen die mogelijk wijzen op
radicalisering
- Veranderingen binnen het proces kunnen waarnemen (meerdere contactmomenten)
- Aanvullende informatie kunnen geven die relevant is voor het duiden Reageren op (dreigend) extremisme - Incidenteel uitingen kunnen waarnemen die mogelijk wijzen op
dusdanige radicalisering dat er sprake is van een dreiging (terrorisme)
- Signalen kunnen melden aan de politie
Met betrekking tot het tegengaan van rechtsradicalisering gelden de volgende mogelijke activiteiten.
Rechtsradicalisering
Aangrijpingspunten Mogelijke bijdrage(n)
Verkleinen voedingsbodem - Het bijdragen aan het voorkomen van negatieve ervaringen Verkleinen vatbaarheid - In aanraking komen met minder of meer vatbare jongeren
- Het voorkomen van het onbewust negatief beïnvloeden van een gevoel van onrechtvaardigheid richting de eigen groep
- Kunnen bijdragen aan het terugdringen van negatieve beelden over andere culturen
- Het kunnen verminderen van het slachtoffergevoel bij een persoon die zich slachtoffer voelt van multiculturele samenleving
- Bewust positief beïnvloeden van de zoektocht door gevoel van
onrechtvaardigheid tegen te gaan
Reageren op radicalisering - Het kunnen agenderen van het onderwerp in de eigen organisatie en in samenwerkingsverbanden met andere partners
- In aanraking kunnen komen met radicaal gedachtegoed (in uitingen) en symboliek
- In aanraking kunnen komen met radicaliserende personen
- Incidenteel uitingen kunnen waarnemen die mogelijk wijzen op radicalisering - Aanvullende informatie kunnen geven die relevant is voor het duiden,
bijvoorbeeld van mogelijke achterliggende oorzaken Reageren op (dreigend)
extremisme
- Incidenteel uitingen kunnen waarnemen die mogelijk wijzen op dusdanige radicalisering dat er sprake is van een dreiging (geweld, terrorisme)