LiSO is niet het eerste project dat de schoolloopbanen van leerlingen in het secundair onderwijs longitudinaal in kaart wil brengen. Vanaf september 1990 werd in het kader van het onderzoek “Loopbanen Secundair Onderwijs”, afgekort LOSO, een generatie leerlingen (ca. 6.400 leerlingen) gedurende hun studieloopbaan gevolgd in 89 secundaire scholen (instellingsnummers) in twee regio’s: Dendermonde-Zele-Hamme en Diest-Hasselt-Genk-Houthalen-Leopoldsburg-Beringen. Gelijkaardig aan LiSO bestond de algemene doelstelling uit het beschrijven en verklaren van de studieloopbanen van een omvangrijke steekproef leerlingen uit het secundair onderwijs in Vlaanderen om aldus de impact van de beleidsmaatregelen die eind jaren ‘80 aan de basis lagen van de invoer van de eenheidsstructuur te kunnen evalueren. De data en analyses van LOSO vormen een bron van informatie over schoolloopbanen en schoolbeleid in de betreffende periode en de opzet van LOSO is voor het huidige LiSO-project een zeer goed voorbeeld. We bouwen dan ook graag verder op de ruime ervaring van het LOSO-onderzoek.
Men kan zich afvragen waarom we voor LiSO niet werken met dezelfde regio’s en het antwoord is gelegen in de kennisvraag die men met LiSO wil beantwoorden. LiSO wil in de eerste plaats de schoolloopbaan van leerlingen beschrijven en verklaren. De opzet is niet om de evolutie van scholen in kaart te brengen, hetgeen, gegeven de grote veranderingen in onderwijsbeleid sinds 1990, niet eenduidig te verklaren zou zijn. Gegeven de kennisvraag van LiSO zien we ons dan ook overtuigd door de argumenten ten voordele van de steekproef rond Mechelen.
Los van de selectie van scholen zouden we kunnen proberen om dezelfde toetsen vragenlijsten als in LOSO te gebruiken. Zo zouden er vergelijkingen kunnen worden gemaakt tussen het onderwijsniveau in de jaren ’90 en het huidige onderwijsniveau. Maar het bleek quasi onmogelijk om toetsen van ongeveer 23 jaar oud vandaag opnieuw af te nemen. Er zijn in die 23 jaren heel wat zaken gewijzigd in het onderwijs (leerlijnen, terminologie, …) én in de maatschappelijke context (vb. van Belgische franken naar euro’s) die maken dat alle geraadpleegde experten ons afraadden om de LOSO-toetsen opnieuw te gebruiken. Maar er zouden ook vergelijkingen gemaakt kunnen worden tussen de jaren ’90 en nu voor wat betreft proceskenmerken van scholen en verklarende factoren voor bijvoorbeeld leerwinst van toen en nu. Bij het ontwikkelen van de vragenlijsten voor LiSO zullen we dan ook streven naar een maximaal hergebruik van variabelen en schalen. Echter, we zien ons ook geconfronteerd met het feit dat vele items en schalen die werden gehanteerd in LOSO sterk verouderd zijn en bovendien niet (meer) internationaal worden gevalideerd. Als we met LiSO een zekere academische ambitie willen vervullen, dan moeten we gebruik maken van hedendaagse en internationaal erkende schalen en items. De keuzes die daarbij telkens gemaakt werden, worden toegelicht in de diverse technische rapporten die handelen over de verschillende vragenlijsten.
Bijlage 1
Bijlage 1 bevat de brieven en infobundel die alle scholen binnen de geselecteerde regio ontvingen en waarin ze uitgenodigd werden tot deelname aan het LiSO-project.
Brief gericht aan scholen
Leuven, 4 maart 2013
Betreft: Verzoek tot deelname onderzoek ‘Loopbanen in het Secundair Onderwijs’ (LiSO)
Geachte Directie,
Tijdens de discussies over de toekomst van het Vlaams secundair onderwijs wordt soms duidelijk dat we op een aantal punten nog onvoldoende zicht hebben op de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen. Wat zijn de sterke en zwakke punten van het secundair onderwijs in Vlaanderen? Hoe gaan de secundaire scholen om met de groeiende diversiteit in leerlingenpubliek? Wat werkt voor welke leerling?
Met deze oproep willen wij u en uw school graag uitnodigen om deel te nemen aan het LiSO-project “Loopbanen in het Secundair Onderwijs”. Met het LiSO-project zullen we meer inzicht verwerven in de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen. De leerlingen staan met andere woorden centraal in het onderzoek. We zullen op meerdere momenten hun ontwikkeling volgen op het vlak van onder meer wiskunde, Nederlands en Frans. Ook zullen we peilen naar het welbevinden van leerlingen, hun sociale relaties, hun engagement en hun interesses en zullen we de leerlingen bevragen over hoe zij zelf het klasgebeuren ervaren. Daarnaast onderzoeken we kenmerken van de klas, van de leerkracht, van de school en van het gezin, aan de hand waarvan verschillen in schoolloopbanen kunnen worden verklaard.
Het LiSO-onderzoek vindt plaats binnen het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen, een interuniversitair samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, Hogeschool-Universiteit Brussel, Thomas More Hogeschool (vroeger: Lessius Hogeschool), Universiteit Gent en KU Leuven. Het LiSO-project wordt gefinancierd door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming en wordt geleid door Prof. Dr. Bieke De Fraine.
Voor dit onderzoek selecteerde het LiSO-team alle scholen in de regio van Vilvoorde tot Lier en van Puurs tot Aarschot, met Mechelen als centrumstad. Dit resulteert in meer dan 90 scholen uit de verschillende netten en met een gevarieerd aanbod. Het gaat zowel om scholen die voltijds gewoon secundair onderwijs aanbieden als om scholen van het buitengewoon secundair onderwijs. Deze oproep wordt verspreid over alle scholen binnen de regio. Ook scholen die enkel een tweede en derde graad aanbieden, worden reeds aangeschreven, hoewel de LiSO-leerlingen pas in september 2015 in deze scholen zullen zitten. We doen dit om nu reeds alle scholen op de hoogte te brengen en uw engagement te vragen.
In totaal hopen we zo’n 7.000 leerlingen te volgen. Het is erg belangrijk dat alle scholen in deze regio deelnemen aan het LiSO-project omdat we dan de leerlingen kunnen volgen die van school veranderen. Wij hadden hierover reeds positief contact met uw onderwijskoepel en met de pedagogische begeleidingsdienst van uw school. We hopen nu dat u zich ook met uw school wil engageren voor het LiSO-project.
De eerste bevraging is voorzien voor september 2013, bij alle leerlingen die op dat moment in het eerste leerjaar van de eerste graad zitten. U vindt een gedetailleerde planning van de bevragingen van de eerste graad in de bijgevoegde infobundel.
We zijn ons terdege bewust van de grote inspanningen die wij van u, uw schoolteam en uw leerlingen vragen. Bij de dataverzameling zullen we dan ook maximaal gebruik maken van beschikbare gegevens, zoals data afkomstig van het Departement Onderwijs en Vorming, om de scholen zo minimaal mogelijk te belasten. Ook zullen we in de mate van het mogelijke werken met afnames via de computer. Tegelijk zullen we u, als meewerkende school, continu informeren over de schoolse ontwikkeling van uw leerlingen door middel van schoolfeedbackrapporten waarin de resultaten van uw school worden opgelijst en vergeleken met gelijkaardige scholen in Vlaanderen. Dergelijk rapport zet de ‘output’ van uw school (het prestatieniveau en de leerwinst van uw leerlingen) af tegen de ‘input’ (bepaalde instroomkenmerken) en biedt op die manier de mogelijkheid tot een faire appreciatie van de vooruitgang die geboekt wordt. Het schoolfeedbackrapport vormt zo een interessante invalshoek voor uw eigen interne kwaliteitszorg. Het LiSO-project werkt hiervoor nauw samen met het Centrum voor Schoolfeedback (www.schoolfeedback.be).
Ook worden er studiedagen ingericht waarop de resultaten van het LiSO-project uitgebreid zullen worden toegelicht en waarop u van harte uitgenodigd bent.
We benadrukken dat alle gegevens die voor het onderzoek verzameld worden strikt vertrouwelijk worden behandeld en dat er nooit wordt verwezen naar de namen van de leerlingen, leerkrachten, scholen of ouders. De schoolfeedbackrapporten die u in het kader van het LiSO-project zal ontvangen en waarin de resultaten van uw school worden weergegeven, mogen ook enkel binnen uw instelling gebruikt worden.
Wij hopen van harte dat u wilt meewerken aan dit onderzoek. In de infobundel die hierna volgt, alsook op onze website www.lisoproject.be vindt u meer informatie en kan u zich ook meteen inschrijven. Indien u toch graag eerst nog meer informatie wil, nodigen wij u graag uit op één van onze info- momenten:
Infomoment Mechelen:
Donderdag 21 maart 2013
10u-12u: voorstelling LiSO-project 12u-13u broodjeslunch
Lokaal C2.29
Adres: Thomas More Hogeschool, Campus De Vest, Zandpoortvest 60, Mechelen Deelname gratis, maar inschrijven vóór 13 maart (online via www.lisoproject.be)
Infomoment Aarschot:
Dinsdag 26 maart 2013
10u-12u: voorstelling LiSO-project 12u-13u broodjeslunch
Auditorium
Adres: Stedelijke Muziekacademie, Nieuwland 3, Aarschot
Deelname gratis, maar inschrijven vóór 13 maart (online via www.lisoproject.be)
We hopen dat het LiSO-project nieuwe inzichten verschaft in de schoolloopbanen van leerlingen in het secundair onderwijs. Op basis van die inzichten kunnen we de scholen en het beleid adviseren zodat het Vlaams secundair onderwijs verder kan evolueren naar meer gelijke onderwijskansen voor iedere jongere en kunnen we de onderwijskwaliteit mee verbeteren. Door uw deelname aan het LiSO-project draagt uw school bij aan de realisatie van deze ambities.
Indien u nog vragen heeft, aarzel dan niet om ons te contacteren. Met vriendelijke groeten,
Prof. Dr. Bieke De Fraine Prof. Dr. Jan Van Damme Eef Stevens
Infobundel scholen