Lager onderwijs: muzische vorming

De lagere afdeling bereikt de eindtermen voor het leergebied muzische vorming in onvoldoende mate. Er kan geen zekerheid geboden worden over een volledig en evenwichtig onderwijsaanbod. Verschillende muzische domeinen missen een graduele opbouw. Bovendien ontbreekt een representatieve en doelgerichte evaluatie- en rapporteringspraktijk.

De school heeft geen systematisch beeld over de output. Valide

evaluatiegegevens zijn nauwelijks beschikbaar. De school is er zich reeds lang van bewust dat het onderwijsaanbod weinig garanties biedt om de eindtermen te bereiken. Een eerste probleemanalyse dateert van een tiental jaar geleden. Ze heeft ertoe geleid dat de school het leergebied muzische vorming nu heeft opgenomen als prioriteit. Een recent opgestart professionaliseringsinitiatief is een eerste aanzet om op korte termijn de expertise van het team te vergroten.

Dit is nu vooral gericht op visieontwikkeling, het verhogen van de doelgerichtheid en de kennismaking met de aspecten beschouwen en creëren.

Het leerplan is nog maar in beperkte mate richtinggevend voor het aanbod. Als onderdeel van hun bijscholing selecteren en bewaken de onderwijzers voorlopig enkel de algemene leerplandoelen voor de lessen muzische vorming. Per maand streven ze naar een evenwichtige integratie van de doelstellingen beschouwen en creëren in hun activiteitenaanbod. De mate waarin het team hier in slaagt, is wisselend.

Een aantal overige domeinspecifieke doelen worden weliswaar aangeduid in de planningsdocumenten, maar de gerichte koppeling met inhouden is niet altijd aanwezig.. Er is een intentie om alle domeinen aan bod te laten komen, maar de onderwijzers gaan niet systematisch na of hun aanbod voldoende dekkend en evenwichtig is. In sommige gevallen stellen teamleden eigen doelen voorop zonder na te gaan waar die in het leerplan kaderen. In andere gevallen worden overmatig veel doelen geselecteerd zonder dat er een direct verband is met de inhoud van de vooropgestelde activiteit. Jaarplannen zijn beschikbaar, maar richten zich vooral op activiteitenniveau. De planning is ontoereikend en neigt naar verantwoording.

De mate waarin het team activiteiten en initiatieven aanbiedt conform de geest van het leerplan is wisselend. Met de component beschouwen – waarbij de leerlingen gericht naar eigen en andermans realisaties leren kijken – hebben veel onderwijzers het moeilijker. In een aantal gevallen,staat het minder in de kijker.

De aandacht voor het product en proces is bij sommige onderwijzers een bewust streefdoel. Waarnemen, exploreren, experimenteren en creëren staan dan voorop en zijn herkenbaar aanwezig. Het plaatsen van deze procesmatige aspecten binnen de lessen muzische vorming kan een positieve invloed hebben

op de cultuureducatie, die onder meer vorm krijgt door een aantal gerichte klas- en schoolactiviteiten zoals projecten, theaterbezoek, tentoonstellingen, … waar nagenoeg alle klassen aan deelnemen.

De onderwijzers beroepen zich op diverse bronnen om hun activiteiten inhoud te geven. Vrij vaak gaat het om een combinatie van ervaring, internetbronnen, tijdschriften en/of onderwijsleerpakketten. In een aantal gevallen overweegt het aanbod beeld, met een eenzijdige klemtoon op technieken en tweedimensionaal werk. Een volledig overzicht van het domein is er echter nauwelijks. Het domein muziek komt eerder wisselend aan bod, maar soms beperkt het zich tot ‘zang’. Bij het werken met instrumenten focust men zich eerder op het aspect ritme dan op het aspect klank. Meerdere teamleden proberen voor het domein drama

activiteiten te integreren in andere leergebieden, onder andere uitgaand van het onderwijsleerpakket voor het leergebied Nederlands. Dit is dan ook het domein waar de horizontale samenhang het sterkst naar voor komt. Toch is ook hier geen eenduidig zicht op een volledige realisatie. Het domein bewegen wordt

aangeraakt tijdens schoolprojecten, muzische tussendoortjes en tijdens de lessen lichamelijke opvoeding. Activiteiten die zich op dit domein richten realiseren de leerplandoelen slechts in beperkte mate. Intentionele aandacht voor media komt meer voor. In sommige klassen zijn er waardevolle realisaties te zien die als voorbeeld van goede praktijk kunnen dienen.

Spijts het zeer wisselend beeld op schoolniveau zijn er in vele klassen creatieve initiatieven te zien, die wijzen op een nauwere aansluiting met wat het leerplan voorschrijft. Toch is er geen sprake van een verticale samenhang doorheen de school onder de vorm van een ononderbroken leerlijn. Er zijn vooralsnog weinig tot geen afspraken over gradatie en continuïteit voor de verschillende domeinen.

Tenzij op basis van schoolprojecten, hebben de onderwijzers onvoldoende zicht op wat er in de andere klassen gebeurt.

Alle teamleden getuigen van de positieve invloed van muzische vorming op het zelfbeeld, de motivatie en de zin voor initiatief. In de meeste gevallen krijgen de leerlingen voldoende kansen om actief te leren binnen een muzische, creatieve sfeer. Er is enige aandacht voor het handelen en verwoorden van het proces. Een verantwoorde aanpak van het leergebied muzische vorming is groeiende.

Curriculum Onderwijsorganisatie Onderwijstijd Klasmanagement

Ondanks het feit dat de school belang hecht aan het ontwikkelen van de talenten van leerlingen, krijgt muzische vorming niet in alle klassen een volwaardige plaats in het onderwijsaanbod.

Tijdens de muzische activiteiten tonen de meeste onderwijzers een stimulerende begeleidingsstijl en een leerlinggerichte aanpak. Ze pogen een leeromgeving te scheppen waarin kinderen zich veilig genoeg kunnen voelen om te exploreren en

Materieel beheer Uitrusting Leermiddelen

De onderwijzers beschikken over voldoende gebruiks- en verbruiksmateriaal om de leerplandoelen te realiseren, zij het vooral voor het domein beeld. Voor het domein muziek richt het instrumentarium zich vooral op ritme, minder op klank.

In sommige klassen ondersteunen multimediale middelen het creatieve en muzische proces van de leerlingen.

De school heeft de aanwezige materialen en leermiddelen niet getoetst aan de vereisten van het leerplan, wat niet alleen een overzicht hindert maar ook een doelgerichte inzet moeilijk maakt.

De klasbeelden tonen over het algemeen weinig resultaten van muzische ontwikkeling.

De evaluatiepraktijk van het leergebied muzische vorming staat aan het begin van een ontwikkelingstraject. De school heeft hierop geen eenduidige visie. Op schoolniveau zijn de richtlijnen die het leerplan vooropstelt nog niet voldoende geïmplementeerd. Bovendien bestaan er geen afspraken om het evalueren van de verschillende domeinen van het leergebied gelijkgericht aan te pakken.

Evaluatie gebeurt vooralsnog beperkt, situeert zich vaak op productniveau en berust niet op transparante, eenduidige criteria. De beschikbare gegevens bieden een weinig representatief beeld over de bereikte leerplandoelen, de verworven muzische vaardigheden en attitudes. Bovendien vormen ze geen bron voor bijsturingen van het aanbod of het pedagogisch-didactisch handelen. In het leerlingvolgsysteem zijn nauwelijks gegevens opgenomen over de muzische ontwikkeling. De rapportering gebeurt globaal en geeft geen zicht op vorderingen binnen de verschillende domeinen.

Begeleiding Leerbegeleiding Beeldvorming Zorg

Afspraken om de beeldvorming inzake de ontwikkeling van de leerlingen in de domeinen van muzische vorming scherp te stellen, zijn onbestaand. Soms komen muzische talenten en interesses van kinderen aan bod tijdens overlegmomenten, maar een duidelijk beeld van de beginsituatie is niet beschikbaar. Hoewel de onderwijzers tijdens de lessen kwaliteitsvol begeleiden, hinderen de beperkte evaluatiegegevens het opzetten van een doelgerichte ondersteuning.

Professionalisering Deskundigheidsbevordering Nascholingen Interne expertise

De school is sinds kort een professionaliseringstraject voor muzische vorming gestart. Daarbij is in eerste instantie sterk ingezet op de verkenning van het leerplan en de achterliggende visie. Dit vertaalt zich in het gericht aanpakken van de algemene leerplandoelen. In het team leven nog vragen over het didactisch handelen en het doelgericht aanbod. Het volledige team van de lagere afdeling is zich dan ook bewust van de noodzaak tot verdere professionalisering en

begeleiding voor het leergebied muzische vorming. Bovendien vragen

verschillende teamleden naar een concrete coaching van hun klaspraktijk. In deze zin beschouwen zij de implementatie van wat geleerd is niet als een individuele verantwoordelijkheid. Binnen het kader van haar prioriteitenplanning voorziet de school een vervolgtraject voor muzische vorming.

3.1.2 Voldoet de school aan de erkenningsvoorwaarde ’bewoonbaarheid, veiligheid en