67 de regio Amsterdam en zag dat licht
verstande-lijk gehandicapte jongeren sterk oververtegen-woordigd zijn in justitiële statistieken. Ame-rikaanse onderzoekers trokken de conclusie al veel eerder. Deïnstitutionalisering is voor een deel helemaal geen deïnstitutionalisering; het is een verplaatsing van een doelgroep van de ene institutie (een instelling voor bewoners met een verstandelijke beperking of een psychiatrische aandoening) naar een andere institutie (een penitentiaire inrichting).19
kom terug
Hij zakt weg, onze verzorgingsstaat. Hij glijdt steeds verder bij ons vandaan. En pas nu realiseren we ons wat De Swaan ons indertijd voorhield; dat de verzorgingsstaat er niet alleen was voor de zwakken, de zieligen en de zieken. Dat hij er ook was voor sterke, hardwerkende belasting en premie betalende Nederlanders. Dat we nu zullen moeten gaan sparen voor de studie van onze kinderen (Waar? Bij welke bank? En wat als de ing omvalt in de Spaanse bankencrisis?), dat we moeten gaan sparen voor onze eigen oude dag (idem), dat we onze oudere, zieke of gehandicapte familieleden zelf moeten gaan verzorgen (wanneer dan?), dat we hard ons best zullen moeten doen op ons werk om te compenseren voor het verlies aan productie door minder valide of zieke medewerkers en col-lega’s, dat onze kinderen in de klas zullen zitten met kinderen met leer- en gedragsproblemen en dat we zelf een oogje moeten gaan houden
op ontsporende buurtbewoners. Voorbij is de tijd dat we rustig nee konden zeggen tegen een zwerver die ons vroeg om een kleinigheid. Voor-bij is de tijd dat we hem probleemloos konden verwijzen naar de sociale dienst of de geestelijke gezondheidszorg. De kans bestaat dat de zwerver daar al is geweest en er ter plekke is geactiveerd: probeer eerst zelf eens aan eten te komen door je medeburgers erom te vragen in plaats van je meteen te melden bij de overheid. Pak eens een mondharmonica. Misschien is de zwerver een vermaatschappelijkte psychiatrische patiënt die nergens anders terecht kan als wij hem afwijzen. Actieve solidariteit.20 Misschien worden we er op termijn wel betere mensen door. Meer be-trokken bij onze familie. Aardiger op ons werk, meelevender in de buurt. Maar vooralsnog zeg ik: willen we dit nu echt? Waarom eigenlijk? Als we ons ergeren aan misbruik van uitkeringen dan kunnen we toch proberen om daar iets aan te doen in plaats van het hele systeem om te gooien? Als instellingen voor kwetsbare mensen niet goed functioneren, kunnen we toch ons best doen om die instellingen leuker, ruimer en mooier te maken, met meer privacy en betere faciliteiten? Waarom moet het allemaal zo radicaal anders? Onze lieve, niet perfecte maar redelijk functionerende verzorgingsstaat loopt bij ons weg en we krijgen er een goedkoper, kaler doe-het-zelfmodel voor terug. Tenzij we alsnog laten zien hoezeer we eigenlijk gehecht waren aan de oude variant.
Kom terug oude verzorgingsstaat. Blijf bij ons.
Solidariteit in de 21ste eeuw Margo Trappenburg Blijf bij ons
Noten
1 Swaan, A. de (1989), Zorg en
de staat, welzijn, onderwijs en gezondheidszorg in Europa en de Verenigde Staten in de nieuwe tijd,
vert. door H. Hendriks, Bert Bakker, Amsterdam 2 Achterberg, P.H.J., Veen, R.J.
van der en Raven, J. (2010),
Om-streden solidariteit, Amsterdam
University Press, Amsterdam. 3 Parlementaire enquête
uitvoerings-organen sociale verzekeringen. Rapport van de commissie,
Tweede Kamer, 1992/1993, 22730, nrs. 7-8.
4 Engbersen, G. (1990), Publieke
bijstandsgeheimen, diss.
Uni-versiteit Leiden; Engbersen, G., Veen R.J. van der en Schuyt, C.J.M. (1987), Moderne armoede.
Overleven op het sociaal minimum,
Stenfert Kroese, Leiden. 5 Commissie Fundamentele
herbezinning wsw (2009),
Werken naar vermogen, Bijlage
terreinverkenning, deel iv. Via internet www.werken-naar-ver- mogen.nl/advies/Bijlage_Ter-reinverkenning.pdf
6 Overkamp, E. (2000),
s& d 7/8 | 2012 68
Solidariteit in de 21ste eeuw Margo Trappenburg Blijf bij ons
van het beleid inzake de deconcen-tratie van instellingen voor mensen met een verstandelijke handicap en zijn empirische effecten, Van
Gor-cum, Assen p. 24.
7 Steenbergen, M. (1994),
Samen-hang in de zorg als ‘paradogma’. Een studie naar het vernieuwen van de ouderenzorg, dissertatie
Universiteit Utrecht, swp, Utrecht.
8 Jepma ij (2003) De
schoolloop-baan van risicoleerlingen in het primair onderwijs, diss.
Universi-teit van Amsterdam. 9 Beltman, H. (2001), Buigen of
barsten. Hoofdstukken uit de ge-schiedenis van zorg aan mensen met een verstandelijke handicap in Nederland 1945-2000, diss. ru
Groningen.
10 http://www.canonsociaalwerk. eu/nl/details.php?canon_ id=239, bekeken op 7 juli 2012. 11 Jehoel-Gijsbers, G. (red.) (2010),
Beperkt aan het werk. Rapportage ziekteverzuim, arbeidsongeschikt-heid en arbeidsparticipatie, scp,
Den Haag.
12 Bilsen, P.M.A van, (2007), Care
for the Elderly. An Exploration of
perceived needs, demands and service use, diss. Universiteit
Maastricht; Verplanke L., Duy-vendak J.W. (2010), Onder de
mensen? Over het zelfstandig wo-nen van psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking. Nicis Institute,
Am-sterdam.
13 Verplanke L., Duyvendak J.W. (2010), Onder de mensen? Over het
zelfstandig wonen van psychiatri-sche patiënten en mensen met een verstandelijke beperking, Nicis
Institute, Amsterdam. 14 Zembla, Sex, drugs en
verstande-lijk gehandicapt, documentaire
uitgezonden op 20 mei 2007, via internet http://tvblik.nl/ zembla/seks-drugs-en-verstan-delijk-gehandicapt
15 Yoon J., Bruckner T.A. (2009), Does deinstitutionalization increase suicide? Health Services
Research, jrg. 44, nr. 4,
pp.1385-1405.
16 Jepma ij. (2003), De
schoolloop-baan van risicoleerlingen in het primair onderwijs, diss.
Universi-teit van Amsterdam.
17 House of Commons Education
and Skills Committee (2006),
Special educational needs. Third report of session 2005-06, Vol. i
Report together with formal mi-nutes. http://www.publications. parliament.uk/pa/cm200506/ cmselect/cmeduski/478/478i. pdf, bekeken 12 september 2011. 18 Raad voor Volksgezondheid en zorg (2012), Redzaam ouder. Zorg
voor niet-redzame ouderen vraagt om voorzorg door iedereen, Den
Haag.
19 Teeuwen M. (2012), Verraderlijk
gewoon. Licht verstandelijk ge-handicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht,
swp, Amsterdam; Lamb H.R., Bachrach L.L. (2001), Some per-spectives on deinstitutionaliza-tion, Psychiatric Services jrg. 52, nr. 8, pp. 1039-1045; Brown Ph. (1985), The transfer of care.
Psychi-atric deinstitutionalization and its aftermath, Routledge & Kegan
Paul, Londen.
20 Margo Trappenburg, Actieve
so-lidariteit, oratie Universiteit van
69