Kenniscentrum Gepersonaliseerd Leren

Ambitie

Kenniscentrum Gepersonaliseerd leren: een centrum waar alle kennis en expertise op gebied van gepersonaliseerd leren gebundeld wordt. Ervaringen met maatwerk leveren aan alle kinderen kunnen worden uitgewisseld en dragen bij aan de verdere professionalisering van het onderwijs. Doel van dit project is om te komen tot een kenniscentrum gepersonaliseerd leren dat een wezenlijke bijdrage levert aan de kwaliteitsontwikkeling van het (funderend) onderwijs in Almere, maar dat tegelijkertijd Almere nationaal (en internationaal) als onderwijsstad op de kaart zet.

Er zijn wel enkele initiatieven die hier reeds op inspelen. Op landelijk niveau loopt dat uiteen van de Stichting Leerkracht tot het Sectorplan Onderwijswetenschappen en de Stichting Schoolinfo, terwijl er op regionaal niveau allerlei meer of minder geformaliseerde samenwerkingsverbanden floreren waarbij afspraken over onderlinge uitwisseling en gezamenlijke uitdieping van thema’s worden gemaakt. Wat echter ontbeert is een stevige structuur om de inzichten die her en der ontstaan, goed over te dragen en te verbinden met de praktijk van het funderend onderwijs, waardoor innovatie in het onderwijs een permanente en goed gedragen activiteit wordt. In dat opzicht kan

53

het onderwijs leren van hoe bijvoorbeeld systematische kwaliteitsontwikkeling binnen de zorg vorm krijgt.

Binnen een universitair medisch centrum wordt op een intensieve manier onderzoek, opleiding en de praktijk van zorgverlening met elkaar verbonden.

Aankomende artsen leren hoe ze moeten handelen en ze leren tegelijkertijd hoe ze hun eigen werk kunnen verbeteren door gericht onderzoek. Het zijn in essentie leer- en werkplaatsen. De Nederlandse overheid betaalt alle universitaire medische centra bij elkaar per jaar twee miljard euro bovenop het bedrag dat ze krijgen voor de directe patiëntenzorg om aankomende artsen op deze gedegen manier op te leiden. Het onderwijs kent geen geacadamiseerde praktijken, terwijl het inhoudelijk heel goed verdedigbaar is om ook van een aantal scholen proeftuinen te maken waar opleiding, ontwikkeling en onderwijs systematisch hand in hand gaan. Onderwijs is immers van essentieel belang van de ontwikkeling van de mens.

Inmiddels zijn er al zo’n 175 Nederlandse hogescholen die ‘iets’ met onderwijs-ontwikkeling doen. Veelal gaat het echter om kleine deeltijd aanstellingen.

Daarom ligt er een uitgelezen kans voor Almere om te investeren in een regionale structuur waarbinnen leerkrachten en scholen systematisch ervaringen kunnen delen, nieuwe inzichten kunnen verkrijgen en verkennen en waar vormen van toegepast en ontwikkelend onderzoek ingezet worden op geleide van de wensen van het onderwijsveld. Het kernthema hier zou gepersonaliseerd leren moeten zijn – dat is de komende jaren de belangrijkste opgave op het gebied van onderwijsontwikkeling. Universiteiten en hogescholen kunnen in deze structuur samen met scholen tot een ontwikkelagenda komen.

Zowel gericht op vormen van ontwikkelingsgericht onderzoek als op vormen van (permanente) ondersteuning in bij- en nascholing voor docenten en schoolleiders. Bovendien moet het een structuur zijn van waaruit impulsen gaan naar de vernieuwing van de lerarenopleidingen op hbo- en wo-niveau. De zich ontwikkelende academische vo-scholen kunnen een belangrijk onderdeel vormen voor een dergelijke regionale structuur. Dit geheel moet een landelijke uitstraling hebben door te zorgen dat de ervaringen verder gebundeld

54

worden en verbonden worden met wat er elders gebeurt op het gebied van onderwijsontwikkeling. Almere kan de ervaringen actief uitdragen om zo Almere Onderwijsstad breed bekendheid en inhoud te geven.

Urgentie

De opgave wordt om de komende jaren Almere in het bijzonder aantrekkelijk te laten zijn voor hoger opgeleiden. De sleutel daartoe is in toenemende mate funderend onderwijs dat aansprekend is voor mensen die overwegen te verhuizen naar Almere. Almere heeft een sterke propositie op het gebied van volkshuisvesting (goede en betaalbare woningen in een groene omgeving), maar daarnaast zullen mensen rond de dertig hun beslissing om naar Almere te komen ook baseren op de kwaliteit van het funderend onderwijs.

Een kenniscentrum Gepersonaliseerd Leren kan voorop lopen op gebied van onderwijsontwikkeling en het onderwijs op maat. De kwaliteit van het onderwijs neemt daarmee een ontzettende vlucht waardoor Almere voor (hoger) opgeleiden een stad wordt waar ze willen wonen omdat hun kinderen daar ook het beste onderwijs kunnen genieten.

Daarnaast valt de komende jaren een lerarentekort te verwachten en het werven van (goede) leerkrachten zal een forse inspanning kosten. De eisen ten aanzien van de instroom in de pabo zijn de afgelopen jaren, mede onder invloed van de publieke opinie, fors gestegen, terwijl de animo voor het vak dalende is. Grote steden maken zich dan ook allemaal op voor een “war on talent” op het gebied van onderwijs. Door een kenniscentrum op gebied van onderwijsontwikkeling te hebben, (funderend) onderwijs van een uitstekende kwaliteit te hebben waar ook nog eens de nieuwste ontwikkelingen op gebied

55

van gepersonaliseerd leren in de praktijk gebracht worden, wordt Almere een erg interessante plek voor (nieuwe) leerkrachten. In Almere kunnen ze al hun kwaliteiten in de praktijk brengen en zelfs verbeteren.

Doelstelling

Het doel is om te komen tot de oprichting van een kenniscentrum voor gepersonaliseerd leren. Een aantal partijen zal zich aan dit initiatief moeten verbinden: de scholen voor primair en voortgezet onderwijs in Almere, de hogeschool en een of meer academische centra. Bovendien zal verbinding gezocht moeten worden met landelijke partijen die actief zijn met de ontwikkeling van gepersonaliseerd leren, zoals de PO- en VO-Raad, de Stichting Schoolinfo en de NRO. Ook worden internationale contacten aangehaald. Behalve de betrokkenheid van deze partijen zal ook de praktische vormgeving nader inhoud moeten krijgen: hoe worden er leercirkels en expertgroepen opgezet, hoe wordt kennis voldoende intern gedeeld, welke ontwikkelprogramma’s krijgen voorrang, hoe worden inzichten van elders productief gemaakt, etc.

Samenwerking

Er wordt actieve samenwerking gezocht met alle scholen voor funderend onderwijs in Almere, met kennisinstellingen (hogescholen en universiteiten) en met landelijke en internationale spelers op het terrein van gepersonaliseerd leren.

4 AD Academy

Ambitie

AD-Academy: een stelsel van MBO-vervolgopleidingen dat laagdrempelig, vraaggericht en modulair is opgebouwd, waarbinnen werkgevers en onderwijsinstellingen steeds vorm geven aan de ontwikkelbehoeften van mensen met een mbo-opleiding en de scholingsbehoeften van de bedrijven en instellingen. We willen het MBO zodanig verbeteren en actualiseren dat de aansluiting op de (regionale) arbeidsmarkt maximaal is en er voor iedereen doorgroeimogelijkheden beschikbaar zijn. Daarom zetten we in op een

56

dynamisch stelsel van vraaggerichte AD- (Associate Degree) opleidingen:

tweejarige opleidingen die gevolgd kunnen worden na het behalen van een mbo-diploma.

In 2015 heeft een verkennend onderzoek plaatsgevonden onder werkgevers naar de behoefte aan AD-opleidingen in de regio Almere. Dat leidde tot duidelijk positieve signalen. Zeker de sectoren groot- en detailhandel, ICT, Agrofood en High Tech lijken kansrijk. De volgende stap bestaat eruit om een Almere Academy op te richten, waarbinnen met partijen gekeken wordt welke AD’s tot ontwikkeling worden gebracht. Dat is dan tegelijkertijd de voedingsbodem voor verdere interactie tussen bedrijfsleven en onderwijs. Zo ontstaat immers tegelijk een plek waarbinnen werkgevers en opleidingen steeds kunnen kijken waar welk aanbod ontwikkeld kan worden, hoe om te springen met evc’s en hoe opleidingen voor bedrijven te accrediteren.

Het idee van AD-opleidingen is betrekkelijk nieuw, maar niet uniek. Wel uniek is een infrastructuur waarbinnen bedrijfsleven en opleidingen permanent met elkaar in overleg zijn over het hele aanbod aan post-mbo-opleidingen. Dat maakt dat het aanbod sterk vraaggestuurd is: het zijn de instellingen en bedrijven in de regio die bepalen waar ze behoefte aan hebben. Het betekent ook dat het een erg flexibel stelsel is door de modulaire opbouw, waarbij werknemers ook enkele modulen kunnen volgen. De volledige AD-opleiding is twee jaar, maar met een modulaire opbouw kunnen allerlei losse eenheden interessant zijn voor werknemers en werkgevers om apart te volgen. Een goede organisatie van de AD-Academy moet dat mogelijk maken.

De nieuwe AD-Academy betrekt aan de onderwijskant niet alleen het HBO, maar ook het MBO. Dat is van belang vanuit het perspectief van de leerling: de afstand naar de AD-Academy moet psychologisch zo klein mogelijk zijn. Het is ook van belang voor de kwaliteit van het onderwijs. De leerlijnen moeten zo veel mogelijk doorlopend zijn zodat de AD-Academy bijna valt te beschouwen als een vorm van mbo-5. Betrokkenheid van het MBO is ook van belang voor het bedrijfsleven. Naast de klassieke rol in het leveren van goed opgeleide mensen die voldoen aan veranderende kwalificatie-eisen, krijgt ook het middelbaar beroepsonderwijs steeds meer een rol in innovatie en het ontwikkelen van

‘dynamisch vakmanschap’.

57

Speciale aandacht in dit kader vereist de vorming van de Centra voor Innovatief Vakmanschap op het niveau het MBO en de Centres of Expertise op het niveau van het HBO. Voor deze centra zijn substantiële middelen beschikbaar gesteld door de rijksoverheid. Voor de activiteiten van het MBO geldt vooral als eis dat er een goede regionale koppeling bestaat, voor het HBO geldt vooralsnog vooral een koppeling met de landelijk gedefinieerde topsectoren.

Urgentie

Almere is een stad met een sterk MBO-karakter. Dat stelt de stad de komende decennia voor enkele grote opgaven. Allereerst wordt het (v)mbo nog steeds te veel gezien als een negatieve keuze, terwijl deze leerlingen zichzelf juist niet moeten zien als mensen die iets niet kunnen, maar als mensen met specifieke talenten. Ten tweede zullen de komende jaren veel banen op mbo-niveau onder druk komen te staan. Voortschrijdende automatisering maakt dat veel banen met een routinekarakter zullen verdwijnen of overgeplaatst zullen worden naar andere landen. Dat betekent dat er extra inspanning nodig is om te zorgen dat mensen met een mbo-opleiding voldoende kansen krijgen om zich verder door te ontwikkelen. De noodzaak daarvan toont zich nu al. Flevoland heeft de hoogste werkloosheid onder MBO-ers van alle provincies in Nederland en de tevredenheid over de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is er het geringst.

Omgekeerd is er ook een groot belang voor bedrijven en instellingen om te komen tot een snelle, effectieve en vraaggestuurde manier om werknemers verder te trainen en scholen: zij moeten op een laagdrempelige wijze hun verlangens kenbaar kunnen maken en het onderwijs moet op een snelle wijze beschikbaar komen langs de lijnen die passen bij de werkgevers en instellingen in de regio.

58

Doelstelling

Het doel is om te komen tot de oprichting van een AD-Academy. Een aantal partijen zal zich aan dit initiatief moeten verbinden: de ROC’s, hogeschool Windesheim en het regionale bedrijfsleven. Bovendien wordt er verbinding gezocht met landelijke partijen die actief zijn met de ontwikkeling van een dergelijke vorm van intensieve interactie tussen bedrijfsleven en onderwijs.

In de twee volgende jaren is het de ambitie om ook werkgevers- en werknemersorganisaties aan tafel te krijgen. Zij kunnen immers bijdragen aan de verdere realisatie van de doelen. Zo wordt op sommige plaatsen in Nederland al geëxperimenteerd met de inzet van sectorale middelen - scholingsmiddelen die per sector beheerd worden door werkgevers en werknemers – op een regionaal niveau: meer dan tachtig procent van de sectorfondsen heeft ook uitgesproken meer werk te willen maken van een verdergaande regionale invulling van hun middelen. Een AD-Academy vormt een uitstekend voertuig om hier inhoud aan te geven.

Komende periode wordt dit project verder uitgewerkt. Doel is om aan het eind van de periode van vijf jaar een goed functionerende AD-Academy te hebben staan, waarvan het overgrote deel van het budget gedragen wordt uit reguliere onderwijsgelden, uit bijdragen van werkgevers aan specifieke trajecten en individuele werknemers voor deelname aan trajecten en middelen uit regionaal vertaalde sectorale middelen.

Samenwerking

Hogeschool Windesheim Flevoland is de nevenvestiging van Hogeschool Windesheim, maar positioneert zich als zelfstandige hogeschool voor Almere en Flevoland vanuit haar citycampus in Almere. Windesheim Flevoland zet in op de verdere ontwikkeling van AD programma’s. In september zullen twee voltijd AD programma’s starten (AD Ondernemen en AD Officemanagement).

Plannen zijn er voor een AD Bouwkunde duaal, terwijl ook gedacht wordt aan een AD ICT, AD Retail en AD Engineering. Ook CAH Vilentum ontwikkelt nieuwe AD opleidingen, in nauwe samenwerking met het Groenhorst College. Dit zodat er ook ‘groene’ AD’s komen in Almere. Zowel Windesheim als CAH Vilentum worden dan onderdeel van de AD Academy.

59

Ook binnen de beide ROC’s is grote bereidheid om de komende jaren verder te werken aan een samenhangend systeem van post-MBO-opleidingen.