Kennis, vermogen en eigendom

In deze paragraaf wordt ingegaan op de resources kennis en vermogen waarover de

betrokken actoren in verschillende maten beschikken en die een duidelijke rol spelen binnen de dialoog.

Een van de meest belangrijke resources binnen de energietransitie blijkt kennis te zijn. Er is momenteel sprake van een kennisgebrek bij alle betrokken partijen in beide wijken (persoonlijke communicatie, Peter Daanen, 02-05-2019). De dialoog die loopt, omvat een meervoud van complexe technieken waarvan menig vrij recent zijn en die nog niet volledig doorontwikkeld zijn. Als gevolg hiervan wordt het voeren van een discussie over de verschillende alternatieven op de markt gevoerd op een onoverzichtelijke bodem. Technieken die worden doorgerekend staan op verouderde of onzekere cijfers en er zijn weinig marktpartijen die een diepgaand inzicht hebben in een ruim aantal alternatieven. Daarnaast wordt er over al deze technieken uitvoerig bericht vanuit media, marktpartijen en ook partijen betrokken aan de discussietafel. Geen van de betrokken partijen kan garanties bieden momenteel en geen partij bezit het overzicht en de mogelijkheid om te stellen wat de optimale alternatieven zijn. Netbeheerder Liander lijkt hierbinnen vaak als onafhankelijke partij te worden gezien en beschikt zeker over wat inhoudelijke kennis, maar geeft ook aan geen inhoudelijk expert te zijn voor alle alternatieven die de revue passeren (persoonlijke communicatie, Stef Aerts, 06-05-2019). Als gevolg van het gebrek aan kennis ontstaat er veel ruimte voor onduidelijkheid voor alle partijen. Het risico bestaat dat partijen een eigen weg inslaan gebaseerd op de informatie die zij hebben.

Naast inhoudelijke kennis van de techniek zijn actoren niet bekend met het verloop van een transitieproces op dergelijke schaal. Partijen zijn op zoek naar de rol die zij in moeten nemen en de verhouding tussen elkaar. Met name valt veel kritiek op het procesmanagement van de gemeente. De communicatieroute die de gemeente momenteel volgt, zit volgens bewonerspartijen niet juist in elkaar. Het verkeerde signaal wordt afgegeven waardoor ruimte ontstaat bij burgers voor onzekerheid en onduidelijkheid (persoonlijke communicatie, Otto Kokke, 24-04-2019 & persoonlijke communicatie, Peter Daanen, 02-05-2019).

Een tweede belangrijke resource binnen de energietransitie is het beschikken over vermogen. In theorie zou er weinig sprake zijn van weerstand en complexiteit als duidelijk zou zijn dat het

41

vraagstuk financieel geen obstructie vormt en de kosten gedekt kunnen worden door het rijk. Het kostenraam zou dan geen rol zou spelen bij het zoeken naar de optimale alternatieven voor elke deelgebied in Nijmegen. Het omschakelen naar een alternatief systeem voor verwarming blijkt tot dusver grote kosten met zich mee te brengen en een centraal punt van de discussie is dan ook wie het gaat betalen dan wel financieren. Wanneer de kosten bij de bewoners komen te liggen zal er sprake zijn van meer weerstand en wordt het onduidelijk of de plannen überhaupt haalbaar zijn. Wat wel duidelijk wordt binnen de dialoog is dat het gezamenlijk isoleren, het gezamenlijk overstappen op een netwerk waarbij dus meer aansluitingen gerealiseerd worden, voordelen oplevert. Er is dan ook belang te behalen bij collectieve systemen voor grotere gebieden. Het belang van partijen om samen te werken wordt hiermee benadrukt.

Woningcorporaties zijn dan ook sterke partners in de dialoog wanneer er wordt gekeken naar collectieve systemen. Door het grote aantal woningen waarover zij de regie voeren, kunnen zij sturend zijn in het verloop van de planontwikkeling. Voor het rendabel maken van alternatieven zoals warmtenetten wordt gerekend met een minimaal aantal aansluitingen. Woningcorporaties kunne doorslaggevend zijn voor het bereiken van deze aantallen. Met name in Hengstdal staat Woonwaarts sterk met een woningvoorraad van ongeveer twee derde van het totale aantal. In de praktijk in Hengstdal ziet men dan ook een sterkere houding van de woningcorporatie dan in Bottendaal. Binnen de wijk Hengstdal ontstaat hierbij wel frictie doordat bewoners en woningcorporatie momenteel twee verschillende richtingen op denken met betrekking tot alternatieven. Grote taak ligt hier bij de gemeente om deze beiden partijen in overeenstemming te krijgen en de samenwerking tussen beiden partijen te sterken.

Ook is duidelijk geworden dat in beide wijken, afhankelijk van de mogelijke alternatieven, veel huizen zullen moeten worden aangepast in termen van isolatie. De kosten voor deze transformatie zullen volgens de huidige doorrekeningen beduidend te hoog op lopen om gedekt te worden door gemeente. Gemeente geeft aan nog niet te weten hoe ze moeten om gaan met deze onrendabele top en zal deze bij het rijk neer leggen (persoonlijke communicatie, Erik Maessen, 2019). Vanuit meerdere partijen komt het signaal dat in ieder geval een deel van de kosten bij de bewoners zullen komen te liggen (eigen observatie, 13- 03-2019 & persoonlijke communicatie, Pim Thoonen, 30-04-2019). In de praktijk komt al snel naar voren dat men de bedragen waarover gesproken wordt in veel gevallen niet beschikbaar heeft en dat een dergelijke renovatie dan ook onbetaalbaar is voor de gemiddelde burger. Noodzaak geeft aan dat er wetgeving moet komen waarmee dit financieringsvraagstuk gedekt kan worden. Binnen de wijken spreekt men over de mogelijkheid voor energiearmoede doordat niet iedereen de mogelijkheden heeft mee te gaan naar de alternatieve verwarmingsmethoden. Verantwoordelijkheid ligt bij de overheid om hier tijdig op te reageren en te komen met financieringsmogelijkheden die gelijke opties geven. In dialoog met bewoners uit beide wijken komt ook naar voren dat men de verwachting heeft subsidies te gaan ontvangen vanuit de gemeente. De opgave om de energietransitie aan te gaan komt van de overheid. De bewoners geeft in veel gevallen aan hier niet op te zitten wachten en dan ook niet bereid is eigen vermogen hiervoor te willen gebruiken.

42