6. Digitale versie van de krant
6.2 Kansen voor de regionale krant als digitale versie “De samenleving heeft geen kranten nodig, maar wel journalistiek.”
Was getekend Rimmer Mulder. Niet voor niets is bovenstaande tekst vet gedrukt. Het is een belangrijke kans die de digitalisering mogelijk maakt voor de regionale kranten. Journalistiek brengen op een andere manier dan dat we gewend zijn. Een voorbeeld hiervan is de eerder genoemde Amerikaanse regionale krant ‘The Journal News’ die een samenwerking aanging met televisiezender RNN. Met de eindredacteur van RNN, Don Dudley had ik een uitgebreid mailcontact. Hij gaf aan wat de voordelen zijn van een crossmediale aanpak.
57 Interview met Bart Lauret, chef nieuwsdienst van het AD. Gehouden op 22 mei 2009. 58
“Een kruisbestuiving tussen de verschillende media. Zo worden tv, krant en Internet direct met elkaar verbonden en integreren ze volledig. Dit komt voort uit de schrikbarende afname van het aantal lezers. Hierdoor zijn de hoofdredacteuren gaan inzien dat er meer nodig is dan alleen het tikken van een stukje tekst.”59
De ‘broadcast journalist’ zag de verandering al een aantal jaren aankomen.
Dudley: “De kranten moesten op zoek naar andere manieren om hun werk te laten zien. Daar vonden ze het Internet voor. En nu maken ze een volgende stap naar de TV. Als redacteur zit je eerst achter je bureau een artikel te schrijven even later mag je datzelfde verhaal voor de televisie uit leggen. Het verschil tussen tv- en kranten journalisten moet qua uiterlijk wel duidelijk blijven. Je kan niet verwachten dat krant en tv zomaar kunnen
samenwerken.”
Dè kans voor de journalistiek zit toch wel verweven in de volgende uitspraak van Dudley:
“Samen moeten we iets nieuws maken, wat geen tv is en ook geen krant. Het is crossmedia.”
Voor het eerst maken redactieleden op een krant nu dus ook nieuws op de televisie. Dat vraagt natuurlijk wel om een nieuwe manier van samen werken. Deze crossmediale trend heeft daardoor gevolgen voor de nieuwe lichting journalisten. Zowel televisie, radio als print dien je te beheersen. Het kan niet meer zo zijn dat je alleen maar een artikeltje kunt
schrijven, maar je moet ook gelijk ideeën aanleveren voor bijvoorbeeld een diashow of een tv-stukje.
Dudley: “Ik denk dat ‘de krant op tv’ een fantastische mogelijkheid is voor kranten om zichzelf te verkopen en te laten zien hoe belangrijk ze zijn. Zo kunnen ze het lokale televisiepubliek beter bereiken die ze anders niet konden aanspreken als die mensen de krant niet lezen. Voor de tv-zenders is het een slimme zet, omdat de meeste lokale zenders kleine redacties hebben. Ze kunnen je daardoor geen verdieping brengen bij verhalen over bijvoorbeeld religie of educatie. Het is een win/win situatie waarbij de tv een grotere redactie krijgt en de krant een groter platform om zichzelf te promoten en te laten zien wat ze maken.”
Het idee ‘Crossmedia’ slaat aan. Ook in Nederland. Verschillende landelijke kranten werken al samen met radio en/of televisie. Het AD bijvoorbeeld. Bart Lauret, chef nieuwsdienst Algemeen Dagblad, herkent het idee uit New York.
“Het is een zeer interessant project. Het is iets wat in Nederland ook wel gebeurd. Bij onze krant zijn we een samenwerking aangegaan met Business Radio News. Ik denk dat je nog wel
een stap verder kunt denken. Waarom zouden we niet met RTL kunnen samen werken?60
Dudley reageert hierop: “Nieuws is evolutionair. Toen ik begon met werken was de media heel anders. Nu is het handig om de disciplines bij elkaar te brengen. Crossmedia werkt!”
59 Zie voetnoot 19
60
Ook Mediadeskundige Mark Deuze, verbonden aan de Indiana University in Amerika en de Universiteit van Leiden meent dat de toekomst is aan de zogeheten crossmediale
aanpak. ,,Al is het alleen maar omdat jonge journalisten dat willen. Van mijn Leidse
studenten wil bijna niemand meer werken voor een traditionele krant.’’61
‘Kranten moeten stoppen zichzelf te zien als doel op zich’, stelt Stephan Fellinger, interactief inspirator en bestuursvoorzitter van de Spin-Awards en directeur van internetuitgeverij Blogo.nl. Fellinger heeft een aantal adviezen aan kranten. Hij vindt dat kranten moeten kiezen voor een duidelijke relatie met de lezer. Niet met de krant, maar juist met de relatie
verdienen ze geld. Een relatie zit volgens hem zeker niet aan papier gebonden.62
In een tijd dat iedereen op Internet een eigen radio- en televisiestation kan beginnen, ontkomen ook de omroepen en de commerciële zenders in de optiek van AD voorman Jan Bonjer er niet aan verbreding van de journalistieke activiteiten.
,,Het traditionele mediabedrijf,’’ zegt Bonjer, ,,heeft ten opzichte van de nieuwkomers maar één belangrijke voorsprong: de eigen merknaam. Die bekendheid moet je op zoveel mogelijk manieren zien te benutten. Dat geldt voor AD, maar ook voor KRO of RTL.’’
Bonjer geeft een voorbeeld: ,,AD onderscheidt zich al jaren met het gezondheidskatern Diagnose. Waarom ook geen site, een radio- en televisieprogramma onder die naam? Of waarom geen gezondheidsbeurs Diagnose georganiseerd? Het houden van events behoort wat mij betreft ook tot de kansen.’’63
Een samenwerking van regionale kranten en omroepen zou dus een belangrijke doorbraak kunnen zijn in de handhaving van een goede, uitgebreide nieuwsvoorziening. In Gelderland is men daar sinds enkele maanden dan ook mee begonnen. Regionale krant De Gelderlander en Omroep Gelderland zijn, vooralsnog op projectbasis, gaan samenwerken.
“Wij zijn sterk in tekst, de omroep in beeld. Waarom zou je dat niet samenbrengen?”, zegt hoofdredacteur Kees Pijnappels van De Gelderlander. Zijn collega Ton Mallo van de omroep ziet nog meer mogelijkheden bij een gezamenlijk project: “Je kunt de productie daarna
bundelen tot een boek met DVD.”64
Uit een onderzoek op de volgende pagina zal blijken of de gebruikers tevreden zijn met de verschillende krantensites. 61 Zie voetnoot 9 62 Zie voetnoot 30 63 Zie voetnoot 6
64 Samenwerking krant en omroep in Gelderland. Verkregen op 5 juni via
Onderzoek naar online kranten, innovatieve verdienmodellen:65
Veel van de gebruikers zijn dus ontevreden over hun meest gebruikte krantensite.
Waaruit blijkt deze ontevredenheid? Onvoldoende gebruikersgemak (50%) Te weinig verdieping (17%)
Voorkeur gaat uit naar nieuwssites (15%)
De krantensites kunnen dus nog een hoop verbeteren. T.o.v. de papieren versie zijn er toch wel een hoop voordelen. Je kunt bijvoorbeeld meer foto's publiceren bij een artikel en het is voor lezers makkelijker om direct te reageren. Daarnaast krijg je inzicht in het surfgedrag van bezoekers, daardoor kun je zien wat mensen graag willen zien en lezen. Je hebt als het ware een permanente peiling. Dat heeft ook effect op de wijze van invulling van de papieren krant.”66
Prof. Dr.ir. Han Gerrits (hoogleraar Vrije Universiteit en oprichter/directeur van innovatie- adviesbureau Innovation Factory komt met een andere mogelijkheid die de digitalisering met zich mee brengt. “Voor krantenuitgevers zijn e-books een nieuw distributieplatform dat uiteindelijk een lager kostenniveau zal hebben dan de huidige gedrukte kranten. En
milieuvriendelijk bovendien! Geen papier- en inktverbruik in de drukkerijen en diesel voor de vrachtwagens, maar direct via internet afleveren in e-books. De nieuwe versie van de Kindle is de E-book reader. Via een draadloze verbinding is het mogelijk om een abonnement op
65
Online kranten innovatieve verdienmodellen. Verkregen op 28 april via
http://www.nl.atosconsulting.com/nr/rdonlyres/6d141c9f-2965-4e51-aab6- 0b62e4e633dd/0/onlinekranteninnovatieveverdienmodellendef.pdf
66
De Krant slaat haar digitale vleugels. Verkregen op 3 juni via
http://www.tussenmaasenwaal.nl/page/Lokaal/Regionaal/Lokaal-nieuws/De-krant-slaat-haar-digitale- vleugels.123236.news
een krant te nemen. De kindle gebruikt e-inkttechnologie om een aan papier vergelijkbare leeservaring te realiseren en om het batterijverbruik te beperken.”67
Ook de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) biedt de helpende hand aan de krantensector. De koepelorganisatie van de omroepen is bereid samen te werken met commerciële
uitgevers, liet bestuursvoorzitter Henk Hagoort maandag weten. Als voorbeeld van
samenwerking noemt Hagoort het aanbieden van tv-programma’s voor de websites van de kranten. “Als kranten onze programma’s willen gebruiken, dan wil ik dat gesprek wel aangaan. Er zit publiek geld in onze programmma’s. Als we dat met anderen moeten delen, dan zullen we daar geen nee tegen zeggen”, aldus Hagoort. De NPO wil samenwerken op voorwaarde dat de uitgevers stoppen met klagen over gesubsidieerde omroepen en oneerlijke concurrentie. “Bij samenwerken hoort niet een houding om de publieke omroep
een koppie kleiner te maken”, aldus Hagoort.68
Zo gauw de lezer op Internet ergens voor moet betalen, haakt hij of zij ook meteen af. Veel jongeren halen hun nieuws daarom uit gratis voorzieningen zoals blogs.
Het lijkt dus een kwestie van meebewegen met alle veranderingen. Ik begon mijn scriptie met de opkomst van digitalisering. Veel kranten hebben geen geschikte methode gevonden om hier goed mee om te gaan. Volgens mij moet je heel duidelijk een keuze maken. Nooit meer een papieren krant uitgeven is ook een keuze die gemaakt kan worden, wanneer je maar goed kunt onderbouwen waarom een andere ingeslagen weg op voorhand de juiste is.
De kans dat onze jongste generatie straks opgroeit met e-content is aanzienlijk. De onderwijs sector is namelijk druk doende veel van haar lesmateriaal op e-readers te gaan uitgeven.69 De kans dat vooral de jeugd een e-reader in de nabije toekomst zal gaan kiezen als het primaire leesapparaat wordt daarmee groot. Er mag daarom zeker gedacht worden aan het aanbieden van kranten via iPhones en Kindles. Ik ben zelf al tegen e-readers aangelopen, waarop de papieren krant letterlijk wordt gesimuleerd. Je hebt bijna het gevoel dat je een echte krant aan het lezen bent. Via inzoomen en links naar internetsites zitten er bovendien nog extra mogelijkheden op.
67
Zie voetnoot 68
Omroep wil samenwerken met kranten. Verkregen op 2 mei 2009 via
http://www.villamedia.nl/archief-vaknieuws/bericht/omroep-wil-samenwerken-met-kranten/37662/ 69 E-reader in het onderwijs. Verkregen op 4 mei via
Samenvatting:
Digitalisering
De digitalisering heeft een omwenteling teweeggebracht in onze samenleving.
Mark Deuze (schrijver PopUp) schreef er het volgende over:
Digitalisering maakt het ontstaan van nieuwe media als dragers van journalistiek werk mogelijk. Ze kunnen gebruikt worden als hulpmiddelen bij het vinden en
bewerken van het alledaagse nieuws. Het kan het aanbod vergroten, het gebruik van distributiewegen verbeteren en de kwaliteit bevorderen. Dankzij digitalisering ontstaan ook allerlei mogelijkheden voor nieuwe dienstverlening. Digitalisering beïnvloedt alle bestaande media.
Bijna elke landelijke en regionale krant kreeg met de opkomst van digitalisering een eigen digitale krant en internetredactie. Geld was minder belangrijk, want het was een noodzakelijke en verantwoorde investering.
Bestaansrecht van de regionale krant
Jan Bonjer (AD):
“We moeten openstaan voor andere vormen van vercommercialisering, maar de afzender moet altijd helder blijven.”
Peter Jansen (PZC):
“Er is nog steeds een wereld te winnen.” Hiermee doelt Jansen op de mogelijkheden van digitalisering voor de regionale krant. De PZC ging van de ene op de andere dag verder door het leven als PZC.nl.
Rimmer Mulder (Leeuwarder Courant):
“We proberen het aantal platforms waarop we onze journalistieke relevantie kunnen bewijzen uit te breiden, maar daar komt zoveel meer bij kijken dan iemand ooit zou kunnen denken.”
Het NRC Handelsblad brengt vanaf 6 maart, naast de normale, gedrukte krant ook een versie uit op elektronisch papier. Om de digitale versie te kunnen lezen is een e-reader nodig.
Bestaat de krant over tien jaar nog?
Rimmer Mulder (Leeuwarder Courant):
“Ja, ik ben er vrij zeker van dat onze krant er dan nog is. We zijn er nog en we blijven er ook nog wel een tijdje. Maar er moet wel iets gebeuren. Het mooiste zou zijn als we ontdekten hoe je geld kunt verdienen op Internet. Want iedereen is op zoek naar de gouden formule.”
Rupert Murdoch (Krantenmagnaat):
Cornelis van de Berg (De Pers):
“De papieren krant heeft de toekomst; online is dood!
Pieter Broertjes (Volkskrant):
“Internet is een feit (...) we moeten er geld mee verdienen en aanwezig zijn als informatiedrager.”
Marc Andreessen (Netscape):
“Beleggers hebben de gedrukte krant al helemaal afgeschreven. (…) Ieder nieuw medium heeft het moeilijk omdat de techniek nog niet geschikt is, maar als de techniek beter wordt zal het medium toch succesvol blijken.”
Henk Blanken (schrijver PopUp):
“De oude media zijn in verwarring. Kranten gaan straks allemaal verdwijnen. (…)
“Ik ben verzot op kranten. Ik houd van de geur, ik houd van zwarte vingers. Maar de krant zoals wij die nu maken, bestaat over tien, twintig jaar niet meer.”
Wat als de krant verdwijnt?
Henk Blanken:
“Nieuws haalt de papieren krant in.”
Peter Vandermeersch (hoofdredacteur van o.a. De Standaard en Het Volk):
“Ik ben niet de hoofdredacteur van een gedrukt product, hè. Ik ben de hoofdredacteur van een groep journalisten die informatie brengt. En er is nu meer dan ooit nood aan
journalistiek.”
Onderzoeken naar de online krant
Onderzoek CBS:
Steeds meer Nederlanders benutten het media-aanbod op Internet. Het aandeel Nederlandse internetgebruikers dat kranten of nieuwsbladen op internet leest of download, steeg tussen 2005 en 2008 met ruim een derde. De opkomst van de digitale mediaproducten gaat ten koste van fysieke media, zoals kranten. De totale binnenlandse oplage van dagbladen daalde tussen 2002 en 2008 met ongeveer 16 procent, van 4,3 miljoen tot 3,6 miljoen. Het aandeel huishoudens met een
abonnement op een dagblad nam af van bijna 60 procent in 2002 tot 50 procent in 2007.
Onderzoek Atos Consulting:
De online edities van Nederlandse krantensites worden steeds populairder. In het eerste kwartaal van 2008 bezochten maandelijks 5,9 miljoen Nederlanders
verschillende krantensites. Dat is een stijging van dertig procent in vergelijking met het eerste kwartaal van 2007. Uit het onderzoek komt naar voren dat 66 procent van de lezers tevreden is met de online uitgave van hun krant. Ruim 40 procent vindt dat de regionale krantensites voor verbetering vatbaar zijn.
Internettrend: Twitter.
Steeds meer journalisten experimenteren met Twitter. Dit heeft ertoe geleid dat vele
regionale kranten, waaronder De Gelderlander en de PZC, tegenwoordig een service hebben waarbij alle nieuwsberichten via Twitter worden aangeboden.
Internationale krantenmarkt
Amerikaanse televisiezender RNN is twee jaar geleden samen gegaan met de regionale krant ‘The Journal News’.
Don Dudley (RNN):
“Je voegt al deze informatie samen en je hebt vrij simpel een van de meest krachtige nieuwsorganisaties van de hele regio.”
Voor het eerst in de geschiedenis haalden de Amerikanen in 2008 meer nieuws van Internet dan uit de krant, zo bleek onlangs uit een onderzoek van het Pew Research Center.
Uit het World Association of Newspapers-onderzoek ‘Key News Audiences now blend online and traditonal Media’ blijkt dat sinds 2006 het aantal Amerikanen dat zegt tenminste 3x per week online nieuws te lezen stevig oploopt, van 31 naar 37 procent. Tegelijkertijd loopt het percentage dat gisteren de krant heeft gelezen in diezelfde periode (2006 - 2008) terug van 40 procent naar 34 procent. In twee jaar tijd zijn dat schrikbarende getallen.
Verschillende papierenversies van bekende Amerikaanse kranten verdwijnen. Enkele voorbeelden zijn Rocky Mountains News, Seattle Post-Intelligencer en de The Christian Science Monitor
Uit het onderzoek ‘de online-krant’ van Hans Beyers blijkt dat Internetkranten op de vijfde plaats staan in de rangschikking van belangrijkste informatiemedia in België. Televisie, de papieren krant en de radio worden meer gebruikt. De voordelen van online-kranten zijn volgens het onderzoek de snelheid en actualiteit van het nieuws. Daarnaast vormen ze voor 50% van de ondervraagden een aanvulling op het traditionele nieuwsaanbod.
Conclusie:
N.a.v. verschillende onderzoeken, interviews, achterhaalde meningen en eigen ervaringen en bevindingen ben ik tot een reeks conclusies gekomen.
De conclusies heb ik opgedeeld in vier subonderdelen.
1. De belangrijkste problemen van regionale kranten
2. Van probleem naar oplossing
3. Mogelijke oplossingen voor de regionale kranten
4. Antwoord op de onderzoeksvraag
Belangrijkste problemen van de regionale krant:
- Economie
De economische crisis.
- Abonnees
Abonnees gaan heroverwegen, willen wij die krant wel of niet.
- Adverteerders
Bedrijven zijn zich gaan afvragen of het nog wel interessant is om te adverteren in een regionale krant.
- Personeel:
Het gevolg van de teruglopende inkomsten (recessie) is dat er bezuinigd moet worden. Hierdoor verdwijnt er steeds meer personeel. Er zijn nu al gemeenten die niet meer gevolgd worden door verslaggevers van kranten en ook niet door andere verslaggevers. Wat er in die regio’s gebeurd daar blijft een inwoner van een buurgemeente onwetend van.
- Kwaliteit:
De regionale krant kan niet meer garant staan voor de kwaliteit van de journalist. Bij de PZC is de situatie inmiddels al zo dat wat de lezer van de papieren krant nu aangeboden krijgt, als absolute minimum wordt gezien. De scheidslijn tussen professioneel en amateurisme wordt steeds kleiner. De verslaggever is niet langer de waakhond van de democratie.
- Concurrentie:
Er is de laatste jaren een duidelijke toename aan concurrentie van nieuwsverspreiding. Marketeers verspreiden hun advertentiebudget de laatste jaren immers steeds meer over verschillende media.
- Jongeren lezen geen regionale krant!?
Jonge mensen laten de krant steeds vaker links liggen. Ze willen wel lezen, maar niet betalen.
- Inwisselbaarheid
Van probleem naar oplossing:
De problemen zijn geconstateerd, maar is er ook een oplossing? Is de regionale krant nog te redden?
Enerzijds lopen de inkomsten uit de papieren versie sterk terug, waardoor hun verdienmodel op termijn onhoudbaar is. Anderzijds vormen diezelfde inkomsten nog steeds de reden van het bestaan van de regionale krant, waardoor eindredacteuren de prikkel missen om de transformatie naar online snel vorm te geven.
De kosten van een gemiddelde krant bestaan voor maar liefst 60% uit papier en distributie. De andere 40% gaat dus naar de redactie en andere journalistieke processen. Door nieuwe technieken wordt het drukken van een krant goedkoper. Op die manier vecht papier terug tegen digitaal. Maar er is natuurlijk wel mankracht nodig om goed verslag te kunnen doen.
In Nederland is de bereidheid om te betalen voor een online krant aanmerkelijk lager in vergelijking met andere landen. Bij het definitief overstappen van papier naar digitaal zou dat betekenen dat vrijwel de volledige omzet uit advertenties gehaald zou moeten worden. Bij veel regionale kranten staat echter de volledige inhoud van de papieren uitgaven nu al gratis op Internet.
De regionale kranten moeten er voor waken dat de winst maken via het online kanaal niet gepaard gaat met een lineaire (of zelfs grotere) achteruitgang van inkomsten uit de papieren versie.
Mogelijke oplossingen voor de regionale krant:
De crisis zorgt ervoor dat kranten nog creatiever zullen moeten zijn om de mogelijkheden van digitalisering uit te buiten.
Verdienmodellen:
Een krant kan kiezen uit twee verdienmodellen. Of het maakt de lezer duidelijk waarom ze moeten betalen voor de hoogwaardige inhoud. Of het geeft alles gratis weg. In het eerste geval mag men hoge kosten maken, in het tweede moet men zeer goedkoop produceren.
Relatie met de lezer:
Een bedrijf kun je een menselijk gezicht geven op Twitter. Zolang je andere twitteraars kunt blijven betrekken, dan zijn ze potentiële ambassadeurs. Twitter kan in deze context staan