Invloed trainen

Volgens Olson (2001) is trainen bij olifanten goed om spieren, flexibiliteit, behendigheid en uithoudingsvermogen bij het dier te ontwikkelen. Lopen en tricks die in het natuurlijke repertoire van de olifant passen zijn goed om de onderbuik, borstkas en de schouderspieren te trainen. Ook een toename van circulatie en ademhaling is een goede manier om de fysieke conditie van de olifant te verbeteren.

Het aanleren van nieuwe tricks stimuleert de olifant mentaal. (Olson D, 2001). Dagelijkse trainingssessies worden aanbevolen, omdat ze effectief en betrouwbaar zijn om de aangeleerde gedragingen te behouden.

De meeste olifanten reageren positief op deze trainingen, ze lijken uit te kijken naar het proces en de aandacht die ze krijgen.

Voordelen dagelijkse training:

- het bevordert de relatie tussen trainer en olifant - kans om de gezondheid van het dier te checken

- bekijken hoe het dier reageert op de trick en of het goed wordt uitgevoerd (Olson D, 2001).

Kiley-Worthington (1990) heeft het gedrag van de dieren geobserveerd voor, tijdens en na het optreden. In afwachting van het optreden zagen de dieren lichten en hoorden muziek en het publiek dat binnenkwam. Dit maakte weinig uit voor de meeste dieren. Ook als de dieren worden klaargemaakt (poetsen, harnas enz.) bleven de dieren kalm. Er werd geen aversie opgemerkt als de dieren de piste in moesten. Zij vond ook dat de ervaren dieren positief reageerden op veel en enthousiast publiek. De act had meer energie en de dieren reageerden op de emotionele toon van het publiek. Ook de motivatie van de dresseur kan een rol spelen (Kiley- Worthington M, 1990).

6.8.5 Welzijnsproblemen

Olifanten kunnen op oudere leeftijd stijf worden en soms last van artrose krijgen. De dieren moeten bijvoorbeeld op hun achterpoten staan of op een postament de handstand doen, wat een niet fysiologische houding is, elke onnatuurlijke houding is niet goed voor het dier. Een olifant is erg zwaar, waardoor hij voor dit soort kunstjes niet geschikt is en zeker niet als hij klachten heeft aan zijn poten. Dan is het ten zeerste af te raden om een kreupel of ziek dier mee te laten doen in een act (Klaver P, interview). Mellen en Ellis (1995) beschrijven in hun onderzoek ook dat tricks zoals de handstand, op de achterbenen staan of zitten grote druk op de spieren en gewrichten zetten bij deze zware dieren. Tricks zoals de handstand zijn dus schadelijk voor de gezondheid van de olifant.

Een goede vuistregel is om te bekijken hoe vaak een olifant deze gedragingen in de natuur uit. Dit aantal is een redelijke richtlijn voor hoe vaak deze trick op een dag mag worden uitgevoerd. Olifanten in het circus moeten bijvoorbeeld liggen tijdens de voorstelling. Een volwassen olifant in het wild zal niet vaker dan twee keer per dag gaan liggen. Een olifant in het circus zou dit dus ook niet vaker moeten doen (Mellen J.D. en S Ellis 1995).

Tijdens dit onderzoek zijn er twee olifanten waargenomen die tijdens een voorstelling kreupel liepen. Eén daarvan moest een handstand maken op een postament op het stijve voorbeen.

6.9 Kamelen

Kamelen worden al heel lang gehouden en getraind door de mens. Ze worden in veel landen gebruikt als last- of rijdier. Daarnaast worden de dieren gebruikt voor toerisme en entertainment. Ook in circussen zijn kamelen een gewilde soort.

6.9.1 Trainingsmethoden

Kamelen zijn leergierig, aanhankelijk en aandachtvragend. Kamelen zijn niet consequent in hun reacties, dus weinig voorspelbaar. Het trainen van kamelen kan daarom een zeer ontmoedigend proces zijn. Roger Berry heeft een vergelijking tussen paarden en kamelen gemaakt. Kamelen zijn van nature rustiger en zachter dan paarden en geven in benarde situaties weinig reactie. Ze kunnen soms een bok geven, maar ze proberen niet zoals paarden te vluchten.

Als kamelen goed getraind worden hebben ze een goed uithoudingsvermogen (I20, Roger Berry).

Kamelen zijn erg gehecht aan de kudde en hun verblijf. Dit is dan ook een van de grootste uitdagingen in kamelentraining, om een individueel dier bij de groep en huisvesting vandaan te krijgen. Hiervoor moet je soms veel druk op het dier uitoefenen (I20, Roger Berry).

Kamelen lijken in hun reactie veel op ezels. Als je een kameel traint moet je een open inzicht hebben en is voorzichtigheid geboden met de kameel zijn behoefte en reactie. Als ze op een harde manier getraind worden, kunnen ze gemeen worden en niet plezierig in de omgang zijn, al niet gevaarlijk. Ze nemen de foute behandeling persoonlijker op dan paarden (I20, Roger Berry). Een kameel leren liggen is gemakkelijk en neemt meestal maar een paar trainingssessies in beslag. Liggen is iets wat ze in de natuur ook veel doen. Er zitten voor en nadelen aan om jonge dieren of oudere dieren te leren. Jonge kamelen zijn makkelijker in de hand, terwijl oudere kamelen volwassen zijn en makkelijker iets aan te leren zijn.

Om een kameel te leren op commando te liggen kan gewerkt worden met zachte touwen. Hierbij wordt een leidtouw gebruikt en een touw met een ring aan het uiteinde die om de benen wordt gebonden.

1. Eerst wordt er een touw om de enkel van de kameel gelegd en diagonaal over de rug gelegd.

2. Diegene die het leidtouw vastheeft trekt het hoofd van de kameel naar beneden en de persoon met het beentouw trekt het dat touw aan. Hierdoor wordt de poot naar beneden getrokken.

3. Als de kameel ligt moeten de touwen gevierd worden, maar er moet wel opgelet worden dat de kameel niet uit zichzelf op staat. Beloon het dier verbaal en met een lekkernij. Geef een commando als je wilt dat het dier opstaat.

4. Op de tweede trainingsdag wordt geprobeerd de kameel zonder beentouw te laten liggen, op diezelfde plek als de vorige dag. Door hun hoofd naar beneden te trekken geeft de trainer aan wat hij wil, en geeft hierbij het commando.

5. De derde trainingsdag dient het dier op commando te gaan liggen, eventueel met een aanwijzing met de stok. Probeer het dier daarna op andere plaatsen te laten liggen.

Als het dier door heeft wat het commando is kan verder gegaan worden met het aanleren van een nieuwe trick (I20, Roger Berry).

6.9.2 Correctiemethoden

Als correctiemethoden bij kamelen worden zwepen, touwen en stokken genoemd (I20, Roger Berry). Tijdens het onderzoek werden kamelen tegen hun voorpoten getikt met een zweep om ze te laten liggen. Er werd meerdere keren waargenomen dat er onrust in de groep kamelen was tijdens de act. De dieren ‘bokten’ richting de trainer of liepen de andere kant op dan de bedoeling was. Dit werd bestraft met een tik van de zweep. Ook de rekwisiteur bij de in- en uitgang bestrafte de kamelen met de zweep als de dieren de piste uit wilden lopen. Er is waargenomen dat de dieren een tik kregen van rekwisiteur terwijl ons niet duidelijk was dat de kamelen iets fouts deden.

6.9.3 Uitgevoerde tricks

Trick Aanvulling Vrijheidsdressuur De kamelen voeren in groepjes verschillende

figuren uit in de piste; cirkels maken, splitsen, ‘vlechten’ en stilstaan.

Knielen Het buigen van één voorbeen en het naar voren strekken van het andere been. Het hoofd wordt naar de grond gebracht waardoor een knielende beweging ontstaat. Liggen Staan op postament

Staan met de voorpoten op het postament en de achterpoten op de grond.